به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، رادیو آزادی یکی از فعالترین رسانههای خارجی در کشورهای آسیای مرکزی محسوب میشود. این رسانه اروپایی با اتخاذ گفتمانهای لیبرال غربی بر پایه مولفههایی نظیر آزادیهای فردی، حقوق بشر، لیبرالیسم اقتصادی، حمایت از مخالفین سیاسی و ... در صدد تاثیرگذاری بر افکار عمومی این منطقه است. با این حال گرایشات نزدیک به اپوزوسیونی این رسانه در عمده کشورهای منطقه باعث شده تا عمدتا در مقابل دولت و جریانات ملی این منطقه قرار بگیرد.
این رسانه در تاجیکستان نیز از بدو استقلال این کشور حضور داشته است. خبرنگاران این رسانه نیز که از حمایتهای مادی و معنوی ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا برخوردارند در تمامی تحولات و رویدادهای تاجیکستان نقش فعالی ایفا میکنند. این حضور فعال موجب شده تا در ساختار غیرشفاف و نسبتا فاسد سیاسی تاجیکستان، نیروهای این رسانه بتوانند در این مدت نفوذ قابل توجهی به دست آورده و یک شبکه ارتباطی قوی ایجاد کنند.
علاوه بر این مخاطب این رسانه نیز در تاجیکستان و بهویژه در میان تاجیکهای خارج از این کشور قابل توجه است. این وبسایت در ردهبندی پایگاه الکسا در تاجیکستان در رتبه 28 پربازدیدترین سایتها قرار دارد. در میان سایتهای خبری و رسانههای مجازی نیز رادیو آزادی از رتبه نخست برخوردار است. خبرگزاری دولتی «خاور»، به عنوان بزرگترین خبرگزاری رسمی تاجیکستان در رتبه 34 ردهبندی الکسا و پایگاه خبری «اوستا»، در رتبه 37 قرار دارد. این در حالی است که در تفکیک بازدیدکنندگان این رسانه بر اساس آیپی، تنها 12.2 درصد مخاطبین این رسانه را تشکیل میدهند. هلند، روسیه، کره جنوبی و ترکمنستان به ترتیب با 19.5، 13.6، 9.1 و 8.5 درصد دیگر مراجع بازدیدکننده این وبسایت هستند که به زبان تاجیکی و روسی فعالیت میکند.
با این حال بر خلاف رویههای معمول، طی ماههای اخیر انتقاداتی نسبت به این رسانه مبنی بر همکاری با دولت تاجیکستان و دور زدن مخالفین مطرح شده است. بسیاری از چهرههای اپوزوسیون نیز در پاسخ به تحریفهای این رسانه از مصاحبه و ارائه اطلاعات به این رسانه خودداری میکنند. شائبه مهم دیگری که در این زمینه مطرح شده، ارائه اطلاعات برخی مخالفین و افرادی که با این رسانه همکاری میکنند به نیروهای امنیتی تاجیک است. از همین جهت نیز بسیاری از مخالفین، بهویژه پناهندگان سیاسی و مهاجرینی که به روسیه و اروپا مهاجرت کردهاند با دوری از این رسانه در صدد حفظ امنیت خود هستند.
پیش از این نیز الهامجان یعقوباف، رهبر انجمن مهاجرین آسیای مرکزی در خلال نشست سازمان امنیت و همکاری اروپا با انتقاد از رادیو آزادی و مطرح کردن آن به عنوان یک «رسانه آمریکایی» به «پیام» گفته بود این رسانه با دولت تاجیکستان همکاری کرده و از این جهت است که امتیازات ویژهای دارد. یعقوباف در این زمینه تصریح میکند: آنها حامی سیاستهای دولت هستند و با مقامات همکاری دارند. آنها حتی به مقامات حفظ حقوق اطلاع میدهند و با این کارشان آزادی و حتی زندگی مؤلف و شهروندی را که مصاحبه یا مقاله داده است، به خطر میاندازند. آنها به طور سیستماتیک با استفاده از انسانها، مقالهها و مصاحبههای آنها، آن را به نفع خود تفسیر میکنند. در همین حال آنها پیوسته از طرف مقامات نظامی و امنیتی مورد حمایت قرار گرفته و استفاده میشوند. با این حال حواشی پیرامون انتقال دفتر رادیو آزادی در سال جدید میلادی، مجددا این شائبهها را تقویت کرده است.
دفتر رادیو آزادی در دوشنبه بیش از 20 کارمند دارد. اخیرا با انتقال دفتر این رسانه غربی به محل جدیدی دوباره این شایعات گسترش یافته است. بر این اساس به گزارش سامانه «اخبار»، دفتر رادیو آزادی در دوشنبه هفته گذشته به مرکز تجاری «سازیدانیه» (به زبان روسی به معنای آفرینش) منتقل شده است. این مرکز تجاری 8 سال قبل در سال 2010 با سرمایهگذاری 65 میلیون دلاری توسط شرکت «روسآل» (وابسته به اولگ دریپاسکا، میلیاردر معروف روس) تاسیس شده است.
بنا بر این گزارش، در سال 2017 اما روسآل با توقف فعالیتش در تاجیکستان، 2 مرکز عمده خود یعنی یک هتل، و یک مرکزی تجاری (سازیدانیه) را به شرکت تالکو سپرد. تالکو به عنوان بزرگترین کارخانه صنعتی تاجیکستان، اگرچه به صورت رسمی به دولت این کشور تعلق دارد، ولی تجارت آن اساسا به حلقههای نزدیک به حسن اسداللهزاده، برادر همسر امامعلی رحمان، رئیسجمهور تاجیکستان، تعلق دارد.
بر این اساس، بسیاری از تحلیلگران انتقال دفتر رادیو آزادی به این مرکز تجاری، در حالی که دهها مرکز و مکان دیگر در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان وجود داشت را قدم دیگری در نزدیک شدن این رسانه آمریکایی به دولت تاجیکستان و کنترل بیشتر نیروهای دولتی بر آن (و کاهش استقلال این رسانه) عنوان کردهاند. به گفته این تحلیلگران، خبرنگاران و تحلیلگران رادیو آزادی از این پس زیر ذرهبین مقامات دولتی تاجیکستان قرار گرفته و بر روند موضعگیریهای آینده این رسانه غربی تاثیر خواهد گذاشت.
البته بنا بر گزارش رسانههای تاجیک، این نخستین معامله رادیو آزادی با شرکتهای حسن اسداللهزاده نیست. پیش از این در سال 2016 نیز رادیو آزادی با صرف نظر از رادیوهای مستقل دوشنبه، به طرز مشکوکی با رادیو «امروز» که وابسته به حسن اسداللهزاده است، قراردادی 50 هزار دلاری را به امضا میرساند.