به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا یکی از گرایشهای علمی موجود در جهان غرب، رشته ادیانشناسی به ویژه اسلامشناسی است. از دیدگاه تاریخ علم، رشته اسلامشناسی در غرب از بطن توجیهگری مسیحیت در مقابل پیشروی علمی و انبساط جغرافیایی جهان اسلام زاییده شده است، زیرا اسلام با این ادعای موجه که تکمیلکننده ادیان ابراهیمی است، پا به عرصه وجود نهاد، در حالی که مسیحیت در مواجهه با اسلام عکس العمل نشان داد. از این رو، رشته اسلام شناسی در غرب از ابتدای کار بر زیر بنایِ نه چندان استوار بنیان شده است.
علی رغم اینکه عصر روشنگری با نوشتههای بنیادینی چون "ناتان حکیم" اثر «گوتهلود افرائیم لسینگ» برخورد خشونت آمیز اسلام شناسان در تحقیقاتشان را کمی تعدیل کرد، اما حتی در عصر حاضر نیز پژوهشهای تاریخی اسلامی وجود دارند که نسبت به تاریخ و فرهنگ جهان اسلام با دیدی تحقیرآمیز می نگرند. پس عصر روشنگری هم تغییری اساسی در این امر به وجود نیاورده است.
از این جهت دو نوع برخورد در پرداخت به مسائل اسلامی در بین اندیشمندان اسلامشناس غرب وجود دارد که شامل نگاه تعدیلی و حقطلبانه و نیز نگاه خشونتآمیز و شکبرانگیز به مبانی اسلامی است. به عنوان مثال «اینگناز گُلدزیهر» شرق شناس یهودى الاصل مجارستانى نظریاتی مبنی بر جعلی بودن احادیث و سیره نبوی دارد که در دهه دوم قرن بیستم توسط «همفری لامِنس بلژیکی» و «لئونه کائتانی ایتالیایی» مجدداً پیش کشیده شد. اینها کار را به آنجا رساند که حاضر نشدند جز قرآن متن دیگری را مستند بشمارند. «لامنس» در مقالهای با عنوان "آیا محمد صادق بود؟" به این پرسش پاسخی منفی داد و به همین دلیل، در دهههای بعد آثارش مورد استفاده پژوهشگران قرار نگرفت، زیرا بی طرفی علمی را زیر پا گذاشته بود.
اما همان طور که عنوان شد، در بین این مستشرقان و محققان اسلامپژوه غرب، هستند افرادی که با نگاهی حقگرایانه به مبانی اسلام و تاریخ اسلام نظر میاندازند تا حدی که گاهی زانوی ادب و تواضع مقابل ائمه و نیز زعمای شیعه بر زمین میگذارند و این حس را در کلامشان ابزار میدارند. از جمله این افراد "اندرو نیومن" محقق، مورخ و نویسنده بریتانیایی تاریخ اسلام و ایران و استاد مطالعات اسلامی و خاورمیانه در دانشگاه ادینبرو اسکاتلند است.
وی دانش آموخته دکتری مطالعات اسلامی از دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس است. نیومن به پژوهش و تدریس در حوزههایی مانند تاریخ شیعه دوازده امامی، تاریخ فقه اسلامی، مطالعات حدیث، تاریخ ایران، تاریخ و فرهنگ خاورمیانه، زبان و ادبیات فارسی و ادبیات نوین عرب میپردازد. یکی از مقالات وی "میراث ناتمام فیض کاشانی برای جهان غرب" که سید احمد حسینی آن را ترجمه کرد. محور اصلی این مقاله، نشان دادن وضعیت مطالعات مربوط به فیض کاشانی (1100 ق 1680 م) در مغرب زمین است.
نیومن اخیراً طی مصاحبهای درباره جایگاه حوزه علمیه و برخی علمای شیعه از جمله علامه مجلسی گفت: به این دلیل به علامه مجلسی علاقه دارم که او تا حدودی مانند شیخ طوسی است که در سراسر این موضوعات (اسلامی) به فعالیت پرداخت. عجیب شخصیتی بود. فعالیت در زمینه تمامی این سیستمها حیرتآور است. در آن سن کارهای بسیار بیشتری نسبت به من انجام داد. شاگردان، شبکهها و مسائل و پرسشهایی داشت. کتاب بحار الانوار او نوعی فراخوان به مؤمنین است به اینکه ما هستیم و سبب تفاوت ما با دیگران همان علم است و درباره آن صحبت میکنیم که همان گنجینه امام است؛ لذا او همگان را فرا میخواند تا به علم که گنجینه امام بود، بازگردند.
وی در ادامه به نقش برخی علمای شیعه در گسترش مباحث حدیثی اشاره میکند که در ادامه میبینید.
انتهایپیام/