به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم٬ جمهوری ترکیه در حالی رفته رفته به برگزاری انتخابات شهرداریها نزدیک میشود که در تابلوی سیاسی و حزبی این کشور٬ جریانات محافظهکار اسلامگرا و ملیگرا به عنوان صاحبان و طراحان گفتمانهای توانمند و قدرتمند در صحنه ظاهر شدهاند و شاهد افول جریان سوسیال دموکرات و چپ در فضای سیاسی و اجتماعی ترکیه هستیم.
چند دهه طولانی از قرن بیستم٬ دوران قدرتمند شدن چپگرایان و نفوذ آنها در محافل سیاسی و اجتماعی ترکیه بود. آنها توانستند به شکل طولانیمدت بر معادلات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ترکیه تاثیر بگذارند.
بدون شک چپهای ترک هم٬ تحت تاثیر همان موج جهانی کمونیسم و سوسیالیسم و گفتمان ضدامپریالیستی بودند، اما با این حال در بخشهای مختلف٬ از جمله در حوزههای ادبی٬ هنری٬ فرهنگی٬ اجتماعی و اقتصادی دست به بومیسازیهایی زدند که هنوز هم آثار آن در برخی از احزاب و همچنین در گوشههای فرهنگی و اجتماعی ترکیه باقی مانده است.
پس از ظهور احزاب اسلامی همچون رفاه و سلامت و جمع شدن محافظهکاران زیر شنل نجمالدین اربکان٬ همچنین با در نظرگرفتن ضعیف شدن چپ در جهان و منطقه٬ رفته رفته در ترکیه هم ضعیف شدند و بعد از آن نتوانستند در معادلات حزبی و سیاسی این کشور به شکل اثرگذار به نقش خود ادامه دهند.
استعفاهای معنیدار در بزرگترین حزب مخالف
اگر چه حزب عدالت و توسعه در فضای فعلی ترکیه و به ویژه پس از تغییر نظام سیاسی از پارلمانی به ریاستی٬ به شکل تمامیتخواهانه عمل میکند، اما از دیگر سو در جبهه مخالفین هم٬ شاهد تحرکی جدی برای تغییر معادلاتِ بازی و رشد و توسعه سیاسی و دموکراسی ترکیه نیستیم.
در روزهای اخیر بارها بسیاری از کادرهای عالی رتبه و مدیران شاخههای استانی حزب جمهوری خلق به عنوان مهمترین جریان سیاسی مخالف و سوسیال دمکرات از حزب خود جدا شده و به حزب چپ دیگری پیوستند که نام آن حزب چپ دموکراتیک است که پیشتر و در دهه 80 توسط همسر بلند اجویت تاسیس شده بود و به مدت 5 سال از 1997 تا 2002 میلادی قدرت را در دست داشته و دولت را تشکیل داده بود، اما پس از آن و با ظهور حزب عدالت و توسعه٬ این حزب نیز همچون بسیاری دیگر از احزاب٬ ضعیف شده و در حاشیه قرار گرفت.
حزب چپ دموکراتیک به رهبری آکساکال٬ برای انتخابات شهرداریها 450 نامزد معرفی کرده که 22 نفر از آنان٬ از اعضای سابق حزب جمهوری خلق هستند و شاید مشهورترینِ این افراد٬ مصطفی ساری گل است که پیشتر٬ نام او حتی به عنوان رهبر حزب جمهوری خلق و نیز نامزد ریاست جمهوری معرفی شده بود، اما بعدها با شخص کمال کلچدار اوغلو رهبر حزب در افتاد و از این حزب استعفا داد.
بر اساس نظرات بسیاری از تحلیلگران سیاسی ترکیه٬ در حال حاضر حزب جمهوری خلق با مشکلات مهمی روبروست که دو مشکل عمده آن عبارتند از: مسئله رهبری و استراتژی.
کمال کلچدار اوغلو٬ رهبر کنونی حزب که پس از دنیز بایکال سکان هدایت این کشتی را در دست گرفته٬ از سوی منتقدین خود٬ به عنوان رهبری مورد انتقاد قرار میگیرد که جنب و جوش و تحرک لازم را برای جلب توجه مردم ندارد و نمیتواند مانند یک رهبر کاریزماتیک عمل کند. این در حالی است که طرفداران کلچدار اوغلو نیز معتقدند که در هر حال گزینهای بهتر از او برای هدایت این حزب تاکنون ظهور نکرده است.
اما انتقاد دوم در مورد استراتژی حزب جمهوری خلق این است که اساساً این حزب به عنوان یک جریان سیاسی سوسیال دموکرات و کمالیستی که در سال 1923 میلادی و توسط مصطفی کمال آتاتورک تاسیس شده٬ دوران اوج خود را سپری کرده و تاریخ مصرف آن منقضی شده است.
منتقدین بر این باورند که حزب جمهوری خلق استراتژی کلان برنامه و افق روشنی برای اداره کردن ترکیه ندارد و سالها از ظرفیت کشور داری و رسیدن به حکومت دور شده است و در عین حال به عنوان بزرگترین و جدیترین حزب مخالف هم٬ نمیتواند به وظایف خود عمل کند.
یکی دیگر از انتقادات این است که حزب جمهوری خلق در شرایط فعلی رفته رفته به خاطر منافع کوتاهمدت از آرمانهای کمالیستی خود فاصله گرفته و مصداق روشن آن معامله پنهانی این حزب با حزب دموکراتیک خلقها از نهادهای اقماری پ.ک.ک است.
البته در دیدگاهی منصفانه٬ باید به این مساله نیز اشاره شود که جریان چپ٬ حزب جمهوری خلق و دیگر احزاب کوچک و بزرگ مخالف دولت٬ ابزار قدرتمندی برای بیان افکار خود در اختیار ندارند.
سپهر رسانهای ترکیه به تمام معنی کلمه در دست حزب حاکم قرار گرفته و رسانهها اعم از روزنامهها٬ رادیوها و شبکههای تلویزیونی قدرتمند و اثرگذار در هر دو بخش خصوصی و دولتی در دست حزب عدالت و توسعه قرار گرفته و حجم تبلیغات این ماشین عظیم٬ به هیچ وجه با حجم تبلیغات جریانات مخالف٬ قابل مقایسه نیست.
دولت در حوزه حقوقی ساز و کارها را برای فعالیت رسانههای مخالف سخت کرده و از دیگر سو سرمایههای کلانی نیز برای رقابت با ماشین تبلیغاتی عظیم حزب حاکم مورد نیاز است.
آینده چپها و تناقضی به نام آرای هواداران پ.ک.ک
یکی از بزرگترین مشکلات سیاسی ترکیه٬ این است که سنت دموکراسی و توسعه سیاسی در این کشور٬ به شکلی است که چپها٬ دموکراتها٬ ملیگرایان محافظهکار٬ ملی گرایان کمالیست و دیگر نحلهها و طیفهای فکری و سیاسی٬ هر کدام که قدرت را در دست میگیرند٬ حاضر به تحمل مخالفین و رقبا نیستند و به جای آن که در سپهر سیاسی و دموکراسی کشور٬ جایگاهی برای آنان قائل شوند٬ ترجیح میدهند طرف مقابل را به تمامی از صحنه سیاسی بیرون برانند.
در دوران اقتدار حزب جمهوری خلق٬ ژنرالها و دیگر جریانات٬ بارها محافظهکاران به شکل جدی قلع و قمع شده و پس از تعطیل کردن احزابشان٬ برای رهبران و کادرهای برتر نیز حکم زندان و ممنوعیت فعالیت سیاسی در نظر گرفته شد.
حالا هم در دورانی که حزب عدالت و توسعه به عنوان یک جریان محافظهکار اسلامگرا قدرت را در دست گرفته و با جریان ملیگرای راست افراطی حزب حرکت ملی٬ همراه شده٬ تلاش برای پاکسازی مخالفین در جریان است.
رجب طیب اردوغان در هفتههای اخیر٬ بارها در سخنرانیهای خود گفته است: از شما برادران و خواهرانم میخواهم در انتخابات شهرداریها کاری کنید که حزب جمهوری خلق به طور کامل تسویه شده و کنار گذاشته شود. لذا با توجه به افول محبوبیت و اقبال اجتماعی چپها در ترکیه٬ ضعف گفتمان سیاسی و فقدان شعار سیاسی جذاب و رهبران کاریزماتیک و به موازات آن٬ برخوردهای تند و قاطعانه حزب حاکم٬ نمیتوان انتظار داشت که در سالیان پیش رو٬ چپ در آسمان سیاسی ترکیه بدرخشد.
اما تناقض سیاسی موجود این است که با وجود آن که چپها شانس چندانی برای حفظ بقا و تقویت تدریجی صفوف خود ندارند٬ اما بنا به دلایلی همچون حمایت نهادهای اقماری پ.ک.ک٬ آنان میتوانند در 31 مارس 2019 و در انتخابات شهرداریها٬ در کلانشهرهای استانبول٬ آنکارا٬ ازمیر٬ مرسین و آدانا٬ ائتلاف جمهور را در شرایط سختی قرار دهند و ادامه راه را برای دولت باغچلی و رجب طیب اردوغان٬ سخت و ناهموار کنند. لذا حزب حاکم٬ برای شکست دادن این جریان٬ نیاز به تبلیغات شبانه روزی و صرف انرژی بیشتر دارد.
انتهای پیام/