به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، طبیعت همیشه در سرسبزی خلاصه نمیشود و گاه قلم آفرینش رنگهای دیگری را به آن افزوده و چنان تصاویر چشمنوازی خلق میکند که از دوست داران طبیعت دل میرباید. از مراتع، کوهستان، جنگل و دریا که بگذریم، در گوشههایی از جهان، بیابانهای بیآبوعلف نیز زیباییهایی برای خود دارند و این زیباییها گاه به حدی چشمنواز بوده که وسوسه سفر به این سرزمینها را در انسان زنده میکنند.
اغلب ما بارها از کنار بسیاری از این زیباییها بدون توجه و به سادگی گذشتهایم و شاید کمتر کسی به زیباییهای طبیعت پیرامون خود توجه کرده باشد. در کنار یکی از پر رفتوآمد ترین آزادراههای کشور یکی از همین جاذبهها خودنمایی میکند. تکهای از طبیعت که لباس سپیدی از جنس نمک بر تن کرده و طعم شوری خود را در بستر بیابان گسترانیده است.
در میانه اتوبان قم-تهران جاذبهای طبیعی در کنار ساختههای انسانی، نمایشی تماشایی از خلقت را به راه انداخته است که با کمی دقت متوجه آن میشویم. دریاچهای نمکی که حوض سلطان نام دارد و در سال 1883 میلادی (حدود سال 1261 شمسی) و بر اثر ساخت جاده شوسه تهران - قم تشکیلشده است.
برخی کارشناسان این پدیده را بهعنوان یک تالاب در نظر گرفتهاند و حتی نام آن در فهرست پنج تالاب استان قم که به تأیید کنوانسیون بینالمللی رامسر رسیده است نیز مشاهده میشود. از سوی دیگر در محل حوض سلطان، سطح ایستایی آب صفر است و بنابراین میتوان آن را یک اَبَرچشمه نیز در نظر گرفت.
دریاچه ساوه نام دیگری است که به حوض سلطان دادهشده است، چراکه حوض سلطان بازمانده دریای بزرگ ساوه است. همچنین این دریاچه به دلیل نمک فراوان، اغلب به نام دریاچه نمک نیز شناخته میشود، با این حال دریاچه نمک با وسعت بسیار بیشتر در جنوب شرقی قم واقعشده است.
این دریاچه از دو چاله جدا از هم تشکیلشده است، چاله غربی به نام حوض سلطان و چاله شرقی به نام حوض مره است که به وسیله یک آبراهه به هم وصل میشوند. در فصول پرآب ابتدا چاله مره پر میشود و سپس آب اضافی وارد حوض سلطان میشود. حوض سلطان به شکل یک فروافتادگی نامتقارن به طول 18 و عرض 16 کیلومتر است که در ارتفاع 710 متری از سطح دریا قرار دارد. این دریاچه به صورت 5 لایه جدا از هم تا عمق 42 متری زمین نفوذ کرده و در حدود 240 کیلومترمربع وسعت دارد.
رودهای متعددی به این دریاچه وارد میشوند که عموماً از اراضی شورهزار نمکی اطراف عبور میکنند و از جمله این رودها میتوان به رود شور و قرهچای اشاره کرد. همچنین حوض سلطان با بارندگی 100 تا 120 میلیمتر در سال این منطقه در حوزه نواحی کم باران قرارگرفته و در کل به چهار بخش کفه نمکی، حاشیه باتلاقی، محدوده اکولوژیک و دشتی تقسیم میشود.
وسعت و شکل دریاچه متناسب با ورود آب و میزان بارندگی آن در فصول مختلف سال متفاوت است. در مواقع بارندگی و ذوب برفهای ارتفاعات اطراف، چون بر میزان آب ورودی افزوده میشود، وسعت آن زیاد و در غیر از این ایام، وسعت آن کم میشود که بدین ترتیب سطح آب دریاچه پیوسته در نوسان است. لایههای نمکین تا 20 متر ضخامت دارند و با خاکهای رسی با طیف رنگ قهوهای تا خاکستری از هم جدا میشوند. همچنین رسوبات حوض سلطان علاوه بر نمک از گچ، مارن و رس نیز تشکیلشدهاند.
هوبره، انواع کبوتر و پرندگان مهاجر نظیر غاز خاکستری، آنقوت، لکلک، انواع عقاب و غیره را میتوان در زمره پرندگان حوض سلطان جای داد. همچنین در منطقه پستاندارانی از قبیل خرگوش، موش صحرایی، روباه و گاهی آهو نیز دیده میشوند. در میان خزندگان منطقه حضور مارها و سوسمارها که در کنترل بیولوژیک آفات نقش دارند، بسیار بارز است.
همچنین انواع عنکبوت، رتیل، موریانه و مورچههای کمیاب در اطراف دریاچه حضور گستردهای دارند. مطالعات انجامشده، حضور پر تعداد و متنوع انواع باکتریهای نمک دوست را در خاکهای منطقه نشان میدهند که برخی از انواع موجود، بنا بر شواهد اولیه منحصربهفرد بوده و با توجه به خصوصیات ژنتیکی و فیزیولوژیکی ویژه انتظار حضور آنزیمها، آنتی بوتیکها و فرآوردههای ارزشمند میکروبی در آنها وجود دارد.
بهترین زمان برای بازدید از این دریاچه زیبا اوایل فصل بهار و اواسط پاییز است که گردشگران از سرمای شدید و تابش مستقیم خورشید در امان باشند. همچنین مسیر خاکی برای تردد به میان دریاچه تعبه شده که علاوه بر استفاده علاقهمندان به طبیعت، برای بهرهبرداری از امکانات دریاچه و استخراج نمک مورداستفاده قرار میگیرد.
انتهای پیام/ ز