به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم٬ روابط ترکیه و سودان با اتکا به ریشه تاریخی دوران عثمانی٬ از ظرفیتهای فراوانی برای توسعه برخوردار بوده و در دوران اقتدار حزب عدالت و توسعه نیز این رابطه ارتقای بیشتری پیدا کرده است.
اگر چه در دهههای اخیر رویدادهای سیاسی ناگواری در سودان روی داده و این کشور در مسیر دموکراسی نبوده و انتقادات فراوانی علیه عمر البشیر صورت گرفته است، اما او همواره از سیاستمداران تحت حمایت اردوغان و تیم سیاست خارجی او بوده است.
نهادهای سیاسی٬ تاریخی و فرهنگی ترکیه در کنار پیمانکاران بخش خصوصی این کشور در سالیان اخیر در سودان اقداماتی انجام دادهاند که همگی در راستای تعمیق نفوذ ترکیه و همچنین به دست آوردن درآمدهای اقتصادی جدید از سودان بوده است.
ترکیه در سال 1956 میلادی یعنی در زمان استقلال سودان٬ از نخستین کشورهایی بود که استقلال این کشور آفریقایی را به رسمیت شناخت. با این وجود ترکیه از آن دوران تا اواخر دهه هشتاد٬ توجه چندانی به توسعه روابط با کشورهای آفریقایی نداشت، اما حالا چندین گروه کارشناسی به منظور تحقیق و بررسی ابعاد شایان توجه توسعه روابط ترکیه و آفریقا تشکیل شده که یکی از آنها آفام (مرکز مطالعات آفریقا) است.
سودان در سالهای گذشته از آن دسته کشورهای آفریقایی بوده که عزم ترکیه را برای گشایش میادین دیپلماسی و اقتصادی جدید٬ جزمتر کرده است و این موضوع در سه سال گذشته نیز بخش مهمی از محتوای تحلیلهای سیاسی روزنامهنگاران نزدیک به حزب عدالت و توسعه بوده است.
مساحت گسترده سودان و برخورداری بخش مهمی از اراضی این کشور از آبهای نیل آبی و نیل سپید٬ یکی از عوامل مهم برای تشویق سرمایهگذاران بخش خصوصی ترکیه در تولید محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در سودان است.
کارشناسان اقتصادی ترکیه بر این باورند که علاوه بر امکانات اقلیمی مناسب همچون آب فراوان و خاک حاصلخیز٬ شرایط سیاسی٬ اداری و اجتماعی نیز برای سرمایهگذاری بخش خصوصی ترکیه در این کشور ایده ال است و به همین خاطر در حوزههایی همچون کشاورزی٬ صنایع غذایی٬ دامپروری٬ معدن و انرژی٬ کارآفرینان و سرمایهگذارهای ترکیهای مشغول به فعالیت شدهاند و از دیگر سو٬ سودان برای ترکیه همچون کشورهای عربی دیگری مانند کویت٬ قطر٬ مراکش و عربستان سعودی٬ به عنوان کشور ثروتمندی به چشم مییاد که میتواند در ترکیه سرمایه گذاری کند و تاکنون در بخشهایی همچون مسکن و مستغلات٬ انرژی و گردشگری٬ مقدار قابل توجهی سرمایه از سودان وارد ترکیه شده است.
نگرانیهای اردوغان از آینده لیبی و سودان
لیبی به عنوان یک کشور مهم نفتی و محل قدرت گرفتن نسبی جریان اخوان المسلمین برای ترکیه مهم است و یکه تازی جناح سیاسی نظامی ژنرال خلیفه حفتر به عنوان یک نیروی وابسته به عربستان سعودی و امارات برای تیم سیاست خارجی اردوغان٬ رویداد نگرانکنندهای است و طبیعتاً این تیم به دنبال آن است تا در سودان نیز دچار چنین وضعیتی نشود.
رجب طییب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در سال 2017 میلادی در سفر به سودان٬ خواستار آن شد که جزیره تاریخی سواکن در ساحل شمال شرقی دریای سرخ برای مرمت و سرمایهگذاری توریستی در اختیار ترکیه قرار بگیرد.
او با این اقدام خود نشان داد که علاوه بر آن که میراث تاریخی دوران عثمانی در قاره آفریقا را مهم میداند٬ در عین حال به نفوذ اقتصادی بیشتر در این قاره میاندیشد.
البشیر درخواست اردوغان را به آسانی پذیرفت و شرکتهای ترکیهای در این جزیره مشغول به فعالیت و ساختمانسازی شدند، اما موضوع اعزام نیروهای نظامی ترکیه به سواکن٬ ابهامات فراوانی به وجود آورد. چرا که خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه اعلام کرده که نیروهای نظامی ترکیه با شماری محدود به سودان و جزیره سواکن رفتهاند تا صرفاً از مهندسین و کارگران ترکیهای فعال در این جزیره٬ محافظت کنند.
سودان برای ترکیه یک کانون امید توسعه اقتصادی در خارج از کشور است و به همین خاطر٬ طبیعی است که در شرایط فعلی٬ ترکیه از ناآرامیهای سودان و کنار نهاده شدن عمر البشیر نگران و ناخشنود باشد. چرا که در ساختار سیاسی میلیتاریستی سودان در دوران البشیر٬ او در همراهی با ترکیه و دیگر کشورها٬ مانع چندانی برای اتخاذ تصمیمات اقتصادی و سیاسی بر سر راه خود نمیدید، اما این احتمال وجود دارد که در ماههای آتی و پس از آن که شورای نظامی قدرت را به احزاب و گروههای سیاسی واگذار کند٬ شرایط برای فعالیت اقتصادی آنکارا تغییر پیدا کند.
لذا پیشبینی میشود که ترکیه از هم اکنون در بین گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی در سودان٬ دست به یارگیری بزند تا بتواند در ساختار آتی٬ باز هم منافع سیاسی و اقتصادی خود را تامین کند.
میزان سرمایهگذاری ترکیه در سودان به رقمی نزدیک به سه میلیارد دلار رسیده و با رشد میزان صادرات از سال 2014 به بعد٬ میانگین سالانه پانصد میلیون دلار٬ برای صادرکنندگان ترکیهای٬ رقم قابل توجهی بوده است، اما طبیعتاً ترکیه در میدان اقتصادی سودان٬ هرگز یارای رقابت با چین را ندارد. چین در حال حاضر٬ هم در حوزه سرمایهگذاری در سودان و هم در بخش صادرات کالا و خدمات مهندسی به این کشور٬ در رده نخست قرار دارد.
ابهام در معادلات قدرت و آینده لیبی و سودان موجب آن میشود که ترکیه دو حوزه نفوذ سیاسی و دو میدان اقتصادی مهم خود را در خطر ببیند.
ترکیه در شرایطی تحولات سودان را پیگیری میکند که برخی از نظامیان سودانی که در روزهای اخیر قدرت را در دست گرفتهاند٬ عملاً علیه ترکیه و قطر موضعگیری کرده و نشان دادهاند که در دوران آتی٬ احتمال تعمیق نفوذ مصر٬ عربستان سعودی و امارات متحده عربی در سودان٬ بیش از امکان نفوذ ترکیه و قطر خواهد بود و چنین چیزی به معنی این است که شورای نظامی٬ احتمالاً از حالا تلاش میکند تا مانع از قدرت گرفتن جریان اخوان المسلمین در ساختار سیاسی اجرایی آینده سودان شود.
حال باید دید ترکیه در این فضای جدید برای حفظ موقعیت خود در لیبی و سودان دست به چه اقداماتی میزند. آیا یکی از راهکارهای ترکیه برای حفظ موقعیت سیاسی و اقتصادی٬ تلاش برای سازش نسبی با عربستان سعودی و امارات است؟ یا باید برای مدتی دست کم دو ساله صبر و بردباری پیشه کند و به آینده چشم بدوزد؟
چنین به نظر میرسد که ترکیهای که هنوز غم سقوط زودهنگارم حکومت مبتنی بر قدرت اجتماعی و سیاسی اخوانیهای مصر و زندانی شدن محمد مرسی و اعمال تحریم سنگین عربستان علیه قطر را از یاد نبرده٬ حالا در آفریقا نیز با وضعیت جدیدی روبرو شده که نیاز به بررسی و سیاستگذاری جدید دارد.
انتهای پیام/