به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، نشست علمی "تأملی در مسئله حجاب" با حضور عوامل مستند سریال "حجاب راه رستگاری" و دانشجویان در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران برگزار شد.
ابراهیم زالی از عوامل پژوهشی این مستند سریال با اشاره به اینکه فیلم حجاب راه رستگاری بر پایه مبانی قرآنی تدوین شد، گفت: خداوند در قرآن بیشتر بر آثار فردی حجاب تأکید دارد تا آثار اجتماعی آن، اما متأسفانه در جامعه ما اکثراً به آثار اجتماعی حجاب میپردازند. از این جهت کسانی هم که حجاب را رعایت میکنند با فلسفه اصلی و معرفتی آن آشنا نیستند و با کوچکترین شبههای ممکن است دچار لغزش شوند.
رستگاری و تزکیه از آثار فردی حجاب است
وی افزود: از جمله آثار و دلایل فردی حجاب بر اساس آیات قرآن، فلاح و رستگاری، دستیابی به اجر عظیم، رحمت، علم و حکمت، مغفرت، توبه، عفاف، طهارت قلب، تزکیه، تقوا و اطاعت از خداست. به عنوان نمونه در آیه31 سوره نور خداوند پس از دعوت مؤمنان به رعایت مسائل تقوایی و حجاب گرفتن زنان از نامحرمان، در انتهای آیه میفرماید: «تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمیعاً أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون؛ همگى به سوى خدا توبه کنید امید که رستگار شوید». یعنی در این آیه حجاب برای دستیابی به رستگاری است که متناسب با عنوان فیلم هم است. و یا در آیه53 احزاب خداوند میفرماید: «وَ إِذَا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتَاعًا فَاسْأَلُوهُنَّ مِن وَرَاءِ حِجَابٍ ذَٰلِکُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکُمْ وَ قُلُوبِهِنَّ؛ و چون از زنان [پیامبر] چیزی خواستید از پشت پرده از آنان بخواهید؛ این برای دلهای شما و دلهای آنان پاکیزهتر است». در این آیه حجاب برای طهارت قلب مرد و زن مطرح است.
محقق علوم قرآن و حدیث با تأکید بر آنکه خداوند مقدم بر حجاب پوشش، حجاب در رفتار را پررنگ میکند، خاطرنشان کرد: این مسئله از همان آیات 30 و 31 سوره نور قابل برداشت است. «قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ ... به مردان با ایمان بگو چشمان خود را (از نامحرم) فرو بندند» «وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ... و به زنان باایمان بگو : چشمان خود را از آنچه حرام است فرو بندند». در ادامه آیه میفرماید وارد بحث حجاب پوشش میشود و میفرماید: «وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُن إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها؛ زینت خود را [ مانند لباسهاى زیبا ، گوشواره و گردن بند] مگر مقدارى که [ طبیعتاً مانند انگشتر و حنا و سرمه ، بر دست و صورت ] پیداست [ در برابر کسى ] آشکار نکنند».
حجاب رفتار بر حجاب پوشش اولویت دارد
وی در این باره ادامه داد: این مسئله ما را رهنمود میکند به این نکته که صرفاً حجاب پوشش ملاک نیست بلکه مقدم بر آن، انسان باید بر رفتار خود مراقبت کند. چه بسا کسانی که در جامعه حجاب پوشش دارند، اما در رفتار به گونهای رفتار میکنند که حرمت حجاب مورد چالش قرار میگیرد و دستاویزمغرضان میشود. در محیطهای اداری و علمی نیز همگان با این دست افراد برخورد داشتیم. از این جهت آیات قرآن انسان محجّب و تراز اسلام را فردی معرفی کرده که بر رفتار خود مراقبت دارد و به قولی دارای عفت رفتار است.
تفکرمان در مسئله حجاب را از فقهیات به لایه ایمانیات ارتقا دهیم
زالی با ابراز تأسف نسبت به اینکه پس از انقلاب اسلامی تفکرمان در مسائل دینی و ارزشی صرفاً ناشی از فقهیات بود، افزود: آموزههای دین مبین اسلام در سه لایه ایمانیات، اخلاقیات و فقهیات قرار دارد. ما در مسئلهای مانند حجاب، جامعه را در سطح فقهیات و صرفاً عملی که واجب است معرفی کردیم در حالی که باید به تبیین لایههای ایمانی و معرفتی و تأثیرات فردی حجاب آن هم بر پایه آیات قرآن میپرداختیم. هرچند تلاشهایی در این زمینه صورت گرفت، اما تأثیر آن را به طور شایسته در جامعه مشاهده نمیکنیم.
این محقق و پژوهشگر مطالعات دینی با طرح این سؤال که چرا جبهه دشمن اصرار بر بیحجابی دارد، گفت: پاسخی که تاکنون به این سؤال داده شده است، مبتنی بر نگاه تاریخی و یا همان ماجرای «آندُلسی» کردن جوامع اسلامی است. اما در این باره خداوند در آیات قرآن توضیحاتی ارائه داده است. بر اساس آیات قرآن چهار محور در فرهنگ جاهلیت وجود داشت و اکنون دشمنان و منافقان به دنبال پسرفت جامعه اسلامی به دوران جاهلیت هستند؛ مسئلهای که مقام معظم رهبری از آن با عنوان جاهلیت مدرن یاد کردند و اتفاقاً روایات ما بر این مسئله صحه گذاشتند که در امت اسلام جاهلیتی دیگر اتفاق خواهد افتاد.
چهار رفتاری که غرب برای زدودن حجاب انجام داد
زالی افزود: این چهار محور شامل «تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّة»، «ظَنَ الْجاهِلِیَّة»، «حُکْمَ الْجاهِلِیَّة» و «حَمِیَّةَ الْجاهِلِیَّة» است. با مرور تاریخ تحولات غرب در مسئله حجاب در مییابیم آنها برای زدودن حجاب و حیا از جامعه محجّب اروپا این چهار گزاره را پیادهسازی کردند. یعنی ابتدا توسط هنر نقاشی به دنبال فرهنگ تبرج یا خودنمایی زنان بر آمد تا حدی که حجاب را از مجسمه مریم مقدس برداشت. در مرحله دوم این مسئله، بر گمان و اعتقاد مردم نسبت به مسئله حجاب اثرگذاشت سپس تبدیل به قانونی عمومی شد. از آن فراتر یک مسئله زمانی فرهنگسازی میشود که تبدیل به تعصب شود؛ از این جهت مردم به تعبیر قرآن دچار تعصب جاهلی شدند. این مسئله را حتی در موضوع نژادپرستی مشاهده میکنیم.
انتهایپیام/