به گزارش خبرگزاری تسنیم، کتاب سه نگاه به برخی مسئلههای موجود در سه ساحت «فرهنگ»، «روایت» و «پژوهش» دفاع مقدس، می پردازد. فرانک جمشیدی یادداشتی را به بهانه انتشار این کتاب منتشر کرده است که در ادامه میخوانید:
اولین مجموعه، یاد مانا نام دارد که سال 1381 منتشر شد و دربرگیرندهی پنج مقاله از مقالات ایشان در حوزهی خاطرهنویسی و خاطرهنگاشتههای جنگ/ دفاع مقدس است.
در دومین مجموعه با عنوان پویهی پایداری، که سال 1397 انتشار یافت، به نُه مقاله از مقالات ایشان در حوزهی ادبیات پایداری، ادبیات مقاومت، ادبیات انقلاب اسلامی، ادبیات جنگ و ادبیات دفاع مقدس میتوان دسترسی پیدا کرد.
و اما در مجموعه مقالات سه نگاه ...، میتوان درنگانههای علیرضا کمری را عمدتاً در سه ساحت دنبال کرد: نخست، ساحت فرهنگ (با تأکید ویژه بر فرهنگ عاشورا، فرهنگ انقلاب اسلامی، فرهنگ دفاع مقدس، و مسئلههایی که ذیل این هر سه فرهنگ، به زعم ایشان، به زبان و ادبیات و هنر مربوط است).
دوم، ساحت روایت (با درنظرگرفتن جایگاه خاص برای «امر واقع» در تعیین رابطه و نسبت «خاطره» و «تاریخ» و نیز سندیت در خاطره و تاریخ).
سوم، ساحت پژوهش با هدفگرفتن چهار نقطهی کانونی: (1) واقعیت اجتماعی امروز ایران و پژوهش جنگ/ دفاع مقدس، (2) نظریهها و رویکردها و روشهای جدید و پژوهش
جنگ/ دفاع مقدس، (3) نقد ایجابی ـ تأسیسی یا، دستکم، نقد تصحیحی ـ ترمیمی ـ تکمیلی و پژوهش جنگ/ دفاع مقدس، (4) اجتهاد در وضع اصطلاحات و تعابیر و پژوهش جنگ/ دفاع مقدس.
به نظرم خالی از لطف نباشد که در ادامهی معرفی حاضر، نسبت کتاب سه نگاه ... را با دو مجموعهی پیشتر یادشده؛ یعنی یاد مانا وپویهی پایداری آشکار کنم:
سه نگاه ... منحصراً در بخش دوم؛ یعنی روایت (مشتمل بر خاطره و تاریخ)، تکمیلکنندهی بحثهای علیرضا کمری در کتاب یاد ماناست. ایشان در کتاب اخیر خود بهطور تخصصیتر به بررسی تعاملات و مناسبات میان خاطره و تاریخ و وجوه افتراق و اشتراک این هر دو معطوف شده است. همچنین درباب چیستی روایت، بهویژه در نسبت با آوینی، مطالب درخور تأملی طرح کرده است که در یاد مانا از آنها نشانی نمیتوان یافت. موضوع استناد در خاطرات جنگ/ دفاع مقدس و ضرورت تهیه و تدوین شیوهنامههای احراز سندیت در اشکال متعدد خاطرهنویسی/ خاطرهگویی/ خاطرهپردازی/ خاطرهنگاری از دیگر مباحث افزودهی سه نگاه ... در مقایسه با یاد مانا در حوزهی خاطرات است.
سه نگاه ... در بخش اول؛ یعنی فرهنگ (مشتمل بر زبان و هنر و ادبیات) در نسبت مستقیم با پویهی پایداری قرار میگیرد ـ گرچه مطالب این بخش را بهسختی بتوان مکمل بحثهای علیرضا کمری در پویهی پایداری تلقی کرد چون، برای مثال، آنچه ایشان در دو مقالهی این بخش به نامهای «جنگ؛ زبان و اندیشه و فرهنگ» و «رابطهی اسم و مُسما در دو اصطلاح جنگ تحمیلی و دفاع مقدس» به آنها پرداخته، مبسوطتر در پویهی پایداری از آنها بحث کرده است. با وجود این، از درنگبرانگیزی دو مقالهی دیگر این بخش با عناوین «رابطه و پیوند انقلاب اسلامی ایران و دفاع مقدس با فرهنگ عاشورا» و «ذکر مصیبت؛ بنمایه ی فرهنگی خاطرات دفاع مقدس» نمیتوان چشم پوشید و آن را گامی به جلو در طرح بحثهای مربوط به خاطرات جنگ/ دفاع مقدس ندانست.
و اما بخش سوم؛ یعنی پژوهش جنگ، که در آن علیرضا کمری همزمان گوشهچشمی به بایستهپژوهیهای جنگ و آسیبها و چالشهای موجود بر سر راه آن دارد، تقریباً نسبتی با دو مجموعهی پیشین نمیرساندـ گرچه پژوهش یکی از دغدغههای دور و دیر علیرضا کمری است که طی سالهای متمادی در نشستها و کارگاههای آموزشی و سخنرانیها و میزگردها از زوایای متعدد دربارهی آن بحث کرده و اندیشیده و نوشته است، چندانکه میتوان ایشان را یک جنگپژوه/ دفاع مقدسپژوه دانست که با «گفتن» و «نوشتن» مستمر دربارهی دغدغههای خود در حوزهی جنگ/ دفاع مقدس طی تقریباً سه دهه، موفق شده کلیت و حیات این واقعه را برای پژوهشگران و دانشجویان و استادان و ... یکسره به موضوع پژوهش یا مادهخام اندیشه تبدیل کند و بسا دغدغههای ایشان که خاصّه نزد اهل درد و عمل، به اقدامات قابلتوجهی انجامیده است. از جملهی آن دغدغهها، که ردّ و نشان برخی از آنها در بخش سوم کتاب مشهود است، عبارت است از مزارپژوهی و تأسیس پژوهستانی در کنار مزارات شهدا، تأسیس فرهنگستان جنگ/ دفاع مقدس، تأسیس سامانهی اطلاعاتی جنگ/ دفاع مقدس، تأسیس سامانهی اسناد جنگ/ دفاع مقدس با امکان بهروزرسانی شیوههای بازشناسی اسناد جدید (از جمله اسناد خانگی که در این کتاب برای نخستینبار از آن نام برده شده) و شیوههای تعریف و تفکیک و طبقهبندی، و تصحیح و خوانش و ویرایش اسناد، تدوین شیوهنامههای مصاحبه برای خاطرهگیری، رعایت استناد در خاطرات، تدوین و تألیف، تصحیح و تنقیح و تحشیه، بازنویسی و بازبینی و نقد خاطرات، آشنایی بهروز با نظریهها و روشها و رویکردهای جدید مطالعاتی و پژوهشی و کاربست آنها برای پژوهش جنگ/ دفاع مقدس و ... .
* فرانک جمشیدی
انتهای پیام/