به گزارش خبرگزاری تسنیم از سنندج، حاشیهنشینی و پیامدهای ناشی از آن معضلی فراگیر در سطح کشور بالطبع استان کردستان است که با توجه به مشکلات فرهنگی و اجتماعی در صورت تداوم، استان را با بحرانی جدی مواجه میکند.
به گفته مسئولان استانی برای کنترل این پدیده تاکنون اقدامات فراوانی انجام شده اما مهاجرت روستائیان به شهرها و خالی شدن روستاها از سکنه و در مقابل رشد بیرویه حاشیهنشینی در کردستان خلاف اظهارات آنان بوده و نشاندهنده کمتوجهی متولیان در این حوزه است بطوریکه سنندج هشتمین رتبه را در حاشیهنشینی به خود اختصاص داده و در مقایسه با شهرهای بزرگی همچون تهران فاقد امکانات تفریحی و رفاهی بوده اما در بُعد حاشیهنشینی با چنین شهرهایی رقابت کرده که نیمی از جمعیت آن حاشیهنشین است.
با این اوصاف میتوان حاشیهنشینی را ناشی از عدم اجرای صحیح طرحهای بازآفرینی در روستاها و عدم کنترل حاشیهنشینی دانست و اهمیت این موضوع بر کسی پوشیده نیست؛ خبرنگار این رسانه مردمی در این گزارش نیز بار دیگر صدای مردم را منعکس کرده تا بلکه مسئولان مدعی بهجای پشت میزنشینی در بین آنان حاضر شوند و قدمی بردارند.
نبود امکانات اولیه زندگی در نواحی حاشیهنشین سنندج؛ مسئولان کجایند
«صادق خداکرمی» کارشناس جامعهشناسی در خصوص حاشیهنشینی به خبرنگار تسنیم گفت: حاشیهنشینی بهعنوان یکی از پدیدههای جدید جهان مدرن، ریشه در نابرابری فرصتها برای کلیه مناطق شهری و روستایی است.
وی افزود: دلایل اصلی چنین پدیدهای ناشی از روابط مبادلهای نابرابر و مبتنی بر ارزشهای سودمحور است که در نهایت به سرمایه اجتماعی برون گروهی مردم صدمه زده و خود را استوار میسازد بنابراین تا زمانیکه این پدیده ریشهای حل نشود، مشکلساز خواهد بود.
این کارشناس جامعهشناسی با اشاره به پیامدهای حاشیهنشینی گفت: پیامدهای این پدیده در همه ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و بهویژه سیاسی تأثیر دارد بنابراین با حفظ همه موازین انسانی بصورت ساختاری باید برای از میان برداشتن آن اقدام کرد.
وی ادامه داد: حاشیهنشینی در کردستان دلایل زیادی دارد که یکی از آنها نبود امکانات و تسهیلات کافی برای روستائیان و در مقابل نبود زیر ساختهای مناسب شهری برای جذب مهاجران است.
خداکرمی با بیان مسئله دیگری که مزید بر علتهاست، اظهار کرد: تغییر نگرش و ارزشهای مردم روستا طی سالیان اخیر و تسلط فرهنگ مصرف و لاکچری بازی منتشر در رسانهها و بویژه فضای مجازی، مسئلهای دیگر در ایجاد حاشیهنشینی است.
وی اظهار کرد: فرهنگ به اصطلاح مدرن، جذابیتهای کاذبی را در اذهان خلق کرده که بخش عمده این امر جبری و جهانی است و مادامیکه تفکر سودمحور سرمایه دارانه بر مبادلات انسانی در جهان غالب باشد، کماکان ادامه داشته و چه بسا بشر را هرچه بیشتر مستأصل کند.
کارشناس جامعهشناسی با بیان اینکه وضعیت حاشیهنشینی در استان حاد است، گفت: گرچه کردستان در مقایسه با شهرهای بزرگی همچون تهران فاقد امکانات تفریحی و رفاهی است اما در بُعد حاشیه نشینی با چنین شهرهایی رقابت کرده بطوریکه نیمی از جمعیت سنندج حاشیهنشین است.
وی خاطرنشان کرد: سنندج جزء پنج شهری است که در سالهای 2004 تا 2010 از طرف بانک جهانی به منظور مقابله با حاشیهنشینی، به آن اعتبار تعلق گرفت اما متأسفانه خلأ برنامهای جامع برای متوقف کردن این معضل همچنان مشهود است.
خداکرمی با اشاره به کمبود امکانات فرهنگی در مناطق حاشیه عنوان کرد: از آنجایی که محلات حاشیهنشین عنوان «حاشیه» را یدک میکشند به لحاظ فرهنگی مورد بیمهری کلیت اهالی شهر هستند و امکانات فرهنگی و فضاهای موثر در گسترش سرمایه اجتماعی ناچیز و اندک است به همین دلیل در تخصیص بودجه های مناطق چندگانه شهری، همچنان جایگاه پایینی را به خود اختصاص میدهند.
وی با اشاره به کمبود خدمات شهری در مناطق حاشیهنشین به خبرنگار تسنیم گفت: خدمات شهرداری در این مناطق کافی نیست و در بعضی از موارد حتی از استانداردهای اولیه هم پایینتر است بطوریکه برخی از کوچهها و میادین محلهها و درون محلهها بدون آسفالت و فاقد بوستانها و پارکهای تفریحی برای گذران اوقات خودشان هستند.
کارشناس جامعهشناسی بیان کرد: ساخت و ساز غیرمجاز در این مناطق و آسیبهای اجتماعی و ناهنجاریهای مرتبط با آن هر روز در حال افزایش است.
وی افزود: از دیگر پیامدهای خطرناک این مناطق ایجاد مأمنی برای خردهفروشان مواد مخدر بوده بطوریکه هرچه به سمت این مناطق نزدیک میشویم استعمال و خردهفروشی مواد مخدر برای مردم عادی شده است.
این کارشناس جامعهشناسی با بیان اینکه تشویق سرمایهگذاران به سرمایهگذاری در این مناطق یکی دیگر از راههای حل این معضلات است، اظهار داشت: نیروی کار ارزان و زمین فراون، کوتاه کردن دست زمینخواران و ارائه آموزشهای شغلی ارزان و در دسترس جهت تخصصیابی نیروهای جوان و فعال این مناطق در کوتاه مدت، میتواند سودمند باشد.
گسترش حاشیهنشینی و ساخت و ساز غیرمجاز در کردستان ناشی از بیتوجهی مسئولان است
رئیس شورای اسلامی کردستان در گفتوگو با خبرنگار تسنیم به معضلات حاشیهنشینی در استان اشاره کرد و افزود: کردستان یکی از مناطق محروم کشور است که 55 درصد جمعیت آن را حاشیهنشینان تشکیل دادهاند.
خلیل عزیزی افزود: عدم توجه به مناطق دور افتاده و محروم روستایی یکی از دلایل مهاجرت و ایجاد حاشیهنشینی در شهرهای استان است چراکه نبود امکانات اولیه و ضروری امید به زندگی در روستاها را کاهش داده و این مسئله ناشی از بیتوجهی مسئولان است.
وی گفت: دلالان با سوءاستفاده از عدم آگاهی خریدار، بدون در نظر گرفتن جوانبی از جمله فضاهای مورد نیاز شهری زمین خود را با مبلغی کمتر از حد معمول در اختیار خریدار قرار میدهند.
رئیس شورای اسلامی استان کردستان با اشاره به دلایل رشد حاشیهنشینی عنوان کرد: عدم رعایت مسائل فنی مهندسی از سوی خریدار، عدم سیاستگذاری درست دولت در آیندهنگری، نبود مدیریت واحد شهری، عدم وجود قوانین شفاف در شهرداریها و بنیاد مسکن همچنین شانه خالی کردن از شرح وظایف فرصت مناسبی را برای افراد سودجو فراهم آورده تا با عناوین مختلف در حواشی شهرها و بهدور از ضوابط اصولی بصورت قارچی ساخت و ساز غیرمجاز را گسترش دهند.
وی با بیان اینکه کنترل ساخت و ساز غیرمجاز و جلوگیری از حاشیهنشینی مستلزم هزینههای گزاف است، گفت: در حال حاضر طبق روال گذشته روند ساخت و ساز غیرمجاز تداوم دارد و کنترل آن نیازمند عزم ملی در سطح مدیریت کشور و استانی همچنین حمایت سیستم قضایی است.
رئیس شورای اسلامی استان کردستان تصریح کرد: سیستم قضایی باید قاطعانه با این نوع ساخت و ساز برخورد کند، چراکه عدم نظارت و اجرای احکام ماده 100 و کمیسیون ماده 99 در شهر و روستا در تداوم روند رشد ساختوساز غیرمجاز تأثیرگذار است.
عزیزی افزود: صرف هزینه، ایجاد امکانات مناسب و ارائه تسهیلات پایدار با بهره کم به روستاییان میتواند نقش بسزایی در کاهش مهاجرت و ایجاد حاشیهنشینی داشته باشد.
مدیرکل دفتر فنی، امور عمرانی و حمل و نقل و ترافیک استانداری کردستان در گفتوگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: بیکاری، تغییر نوع شغل و نگرش جوانان امروزی، قانون تقسیمات ارثی پارامترهای تأثیرگذار در افزایش حاشیهنشینی است.
فرزاد حسنی افزود: روستایان به ناچار از طریق تحصیل یا کسب درآمد بیشتر از روستا مهاجرت کرده و به دلیل کمبود درآمد در حواشی شهری و نواحی منفصل بصورت غیرمجاز مستقر میشوند و با گذشت زمان معضلات ناشی از این امر رشد مییابد.
وی با اشاره به وضعیت نامناسب راههای روستایی عنوان کرد: کردستان دارای شش هزار و 100 کیلومتر راه روستایی است که از این مقدار تنها راه 47 درصد آن آسفالت شده و در این زمینه جایگاه 31 کشوری را به خود اختصاص داده بنابراین روستاییان، مهاجرت به شهرها و دسترسی آسان به امکانات را به زندگی در روستا با جادههای نامناسب ترجیح میدهند.
مدیرکل دفتر فنی، امور عمرانی و حمل و نقل و ترافیک استانداری کردستان گفت: سنندج هشتمین شهر کشور از لحاظ رشد حاشیهنشینی است اما بهدلیل تداوم روند رشد آن، اطلاعات منسجمی در این باره وجود ندارد و دریافت اطلاعات مستلزم کار مطالعاتی فراوان و مستمر است.
وی به اقدامات انجامشده در راستای کنترل و پیشگیری از حاشیهنشینی و ساخت و ساز غیرمجاز در سطح استان اشاره کرد و ادامه داد: تمام تلاش خود را در راستای کنترل ساخت و ساز غیرمجاز بکار گرفتهایم و در روستاها نیز با اجرای ماده 99 قانون شهرداریها ساخت و ساز خارج از محدوده، بین شهرها و داخل روستاها را کنترل و با متخلفان برخود میکنیم.
مدیرکل دفتر فنی، امور عمرانی و حمل و نقل و ترافیک استانداری کردستان بیان کرد: حقوق شهروندی و استفاده از امکانات برابر، حق همه شهروندان است اما چون امکانات و اعتبارات دولت محدود بوده نمیتوان کمبود امکانات در مناطق حاشیه را ناشی از کمتوجهی مسئولان قلمداد کرد چراکه ساخت و سازهای غیرمجاز، کوچههای نامناسب و کم عرض در این نواحی سبب شده که ارائه خدمات شهری با مشکل مواجه شود.
وی ارائه خدمات و اجرای تسهیلات را در کاهش حاشیهنشینی موثر دانست و گفت: کنترل پدیده حاشیهنشینی نیازمند نظارت و تلاش دولت است بنابراین استفاده از پتانسیل کشاورزی، آبی و بخش صنعت استان که سالهای متمادی مفعول مانده میتواند از تمرکز جمعیتی در شهر جلوگیری کند.
حسنی افزود: جهاد کشاورزی استان سالانه با پرداخت تسهیلات کمبهره و اجرای طرحهای اشتغالزایی و سیستم آبیاری تحت فشار، تبدیل کشاورزی دیم به آبی و دیگر تسهیلات در رشد درآمد و افزایش پتاسیل روستایی موثر بوده است.
وی با اشاره به اینکه بحث بازآفرینی شهری و رفع مشکلات سکونتگاههای غیرمجاز و ناکارآمد شهری از طرف وزارت کشور و راه و شهرسازی مطرح شد، اظهار کرد: اجرای طرحهای بازآفرینی از سال 93 کلید خورده و ساماندهی محلات و سکونتگاههای غیرمجاز در دستور کار قرار گرفته وبا ایجاد امکانات زیرساختی روبنایی توازن در سطح استان ایجاد شده و نواحی منفصل نیز همانند سطح شهر از امکانات فرهنگی، رفاهی و بهداشتی برخوردار میشوند.
مدیرکل دفتر فنی، امور عمرانی و حمل و نقل و ترافیک استانداری کردستان تصریح کرد: از سال 94 تا 97 در چند ردیف 50 میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرحهای بازآفرینی شهری در استان اختصاص یافت و علاوه بر آن25 میلیارد تومان دیگر به 3 ردیف با عناوین مختلف، 13 میلیارد تومان برای کمک به بهسازی معابر نواحی منفصل شهری نایسر و حسنآباد، 6 میلیار تومان جهت کمک به اجرای پیادهراه خیابان فردوسی و 6 میلیارد تومان برای تملک املاک تاریخی استان تخصیص یافته است.
گرچه این روزها حاشیهنشینی در سکونتگاههای رسمی و غیر رسمی در سنندج به یک چالش جدی برای مدیران شهری، نهادهای فرهنگی و اجتماعی تبدیل شده و شتاب روزافزون افزایش جمعیت در این مناطق به سرعت در حال بحرانزایی برای سالهای آینده است اما از سوِی دیگر نیز بهدلیل بیتوجهی و نبود یک برنامهریزی جامع برای مقابله با حاشیهنشینی شاهد گسترش این معضل و بیعملی مسئولان هستیم و مشخص نیست که این اعتبارات در کجاها هزینه و چه خروجی داشته که برای مردم قابل روئیت نیست!
انتهای پیام/ن