گزارش تسنیم|مقایسه مصرف بنزین در ترکیه و ایران/بخش اول
هر شهروند ایرانی به‌طور متوسط ۱۰برابر یک شهروند ترکیه‌ای بنزین مصرف می‌کند و ادامه این روند هزینه‌های سنگینی بر دست کشور می‌گذارد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ بنزین یا بنزن٬ از خانواده هیدروکربن‌ها است که هر مولکول آن 6 اتم کربن و 6 اتم هیدروژن دارد. این ماده خوشبو٬ قبلاً از قطران زغال‌سنگ به دست می‌‌آمد، اما بعدها دانشمندان فهمیدند که استخراج آن از نفت سیاه٬ بسیار راحت‌تر و مقرون به صرفه‌‌تر است.
اگرچه در حوزه گسترده‌ای از صنایع رنگ٬ چسب٬ برخی مواد شیمیایی و ترکیبات مواد منفجره از بنزین استفاده می‌شود٬ اما اصلی‌ترین مصرف آن در خودروهای سواری و هواپیماها است و با توجه به گستردگی مصرف بنزین در جهان٬ چگونگی خرید و مصرف این ماده استراتژیک، تأثیر مستقیمی بر امنیت انرژی کشورها به‌جای می‌گذارد و علاوه بر این٬ در مباحث اقتصاد و زیست‌محیطی نیز شایان تأمل و بررسی است.
سال‌هاست گفته می‌شود که مصرف بنزین در ایران بالاست، اما کسی این موضوع را جدی نمی‌گیرد. اما شاید بشود با مقایسه میزان مصرف در ایران با سایر کشورهای جهان٬ به برخی از ابعاد نگران‌کننده این موضوع پی برد.
چرا ایران را با ترکیه مقایسه کنیم؟
ایران و ترکیه٬ هر دو٬ از کشورهای مهم و قدرتمند منطقه هستند. این دو کشور مسلمان٬ هر کدام نزدیک به 82 میلیون جمعیت دارند٬ تعداد خودروهای سبک هر دو کشور تقریباً همسان است و از لحاظ فرهنگی و تربیتی نیز شباهت‌های فراوانی با هم دارند.
شرایط جغرافیایی و اقلیمی ترکیه و ایران نیز٬ چندان دور از هم نیست. ترکیه نیز همچون ایران یک کشور چهارفصل است و مناطق جغرافیایی متفاوتی با اقلیم‌های متفاوت دارد.
از لحاظ اقتصادی نیز مردمان این دو کشور٬ فاصله عمیقی با هم ندارند، لذا چنین به‌نظر می‌رسد که برای دست یافتن به تحلیل روشنی از وضعیت مصرف بنزین در ایران٬ ترکیه کشور خوبی برای مقایسه است.
دشواری‌های تأمین بنزین در ترکیه
تا پیش از سال 1980 میلادی٬ ترکیه در حوزه سوخت٬ تمام نیازهای خود را به‌شکل فرآوری‌شده و پالایش‌شده وارد می‌کرد و از نفت سفید و گازوئیل گرفته تا بنزین٬ همه چیز به‌طور مستقیم از خارج از مرزها وارد و مستقیماً به دست مصرف‌کننده می‌رسید و مدیریت این حوزه تقریباً به‌طور کامل در دست دولت بود.
اما در دهه هشتاد قرن بیستم٬ ترکیه رفته رفته به‌سوی احداث پالایشگاه‌های بزرگ پیش رفت و حالا شرایط این کشور به‌گونه‌ای است که فقط نفت خام وارد می‌کند و اغلب مواد سوختی خود را در پالایشگاه‌های بزرگ به دست آورده و در سطح کشور توزیع می‌کند. این مسئله موجب آن شده که در بخش صنعت پالایشگاهی و پتروشیمی در ترکیه٬ علاوه بر آن‌که ده‌ها خانواده٬ گروه و هلدینگ بزرگ و ثروتمند ایجاد شده‌اند٬ زمینه اشتغالزایی برای ده‌ها هزار نفر نیز فراهم شود.
مقایسه مصرف
بر اساس گزارش‌های رسمی و معتبر وزارت انرژی و منابع طبیعی ترکیه (ETKB) در این کشور٬ روزانه 47 میلیون لیتر گازوئیل و 8.9 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود که می‌توان این عدد را گرد کرده و رقم 9 میلیون لیتر را در نظر گرفت.
این در حالی است که در کشور ما٬ بر اساس گزارش رسمی شرکت ملی پخش فرآورده نفتی ایران٬ روزانه٬ بسته به موسم بین 87 تا 116 میلیون لیتر٬ بنزین مصرف می‌شود و اگرچه می‌توان رقم میانگین یکصد میلیون لیتر را برای آن در نظر گرفت، اما اغلب کارشناسان و پایگاه‌های خبری اینترنتی مرتبط با انرژی و سوخت٬ با رقم 90 میلیون لیتر در روز موافق هستند که خود همین رقم نیز رقم بسیار بالایی است و کمی بیش از 10 برابر مصرف ترکیه‌ای‌ها است.
در شرایط فعلی هر شهروند ایرانی به‌طور متوسط 10 برابر یک شهروند ترکیه‌ای بنزین مصرف می‌کند و ادامه این روند هزینه‌های سنگینی بر دست کشور می‌گذارد.
مقایسه قیمت بنزین در ایران و ترکیه
در حال حاضر در ترکیه٬ هر یک لیتر بنزین اندکی بیش از 6 لیره قیمت دارد (مقدار ناچیزی اختلاف قیمت بین استان‌ها وجود دارد که مرتبط با هزینه‌های حمل بنزین به مناطق است).
برای این‌که بفهمیم 6 لیره چه اهمیتی دارد به این دو نکته توجه کنیم:
1. در چند ماه اخیر هر 1 لیره ترکیه بین 2000 تا 2500 تومان قیمت داشته و بنابراین می‌توان گفت: قاچاق هر لیتر بنزین به ترکیه٬ سود کلانی عاید قاچاقچیان می‌کند و آن را با قیمتی معادل 15 تا 19 هزار تومان به‌فروش می‌رسانند (بسته به نوسانات ارزش لیره در برابر ریال).
2. میزان کف حقوق و دستمزد در ترکیه (که ایده‌آل‌تر از حقوق قانون کار ایران است)٬ به‌میزان 2200 لیره در ماه تعیین شده است، یعنی کارمندی به‌ازای کل حقوق ماهانه خود می‌تواند چیزی حدود 350 لیتر بنزین بخرد.
اما فردی که در ایران٬ کف حقوق ماهیانه قانون کار (نزدیک به یک‌میلیون و چهارصد هزار تومان) دریافت می‌کند٬ می‌تواند به‌ازای دادن کل حقوق ماهانه خود٬ 1400 لیتر بنزین بخرد، همچنین می‌توان گفت در ترکیه٬ یک کیلو گوشت گوساله (با قیمت 50 لیره)٬ معادل 8 لیتر بنزین است. اما در ایران یک کیلو گوشت گوساله (میانگین قیمت یکصد هزار تومان)٬ معادل 100 لیتر بنزین است. با این مقایسه‌ها می‌توان فهمید که بنزین در ترکیه کیمیاست و در ایران٬ حتی از آب معدنی ارزان‌تر است.
حالا که قیمت بنزین در ایران و ترکیه مورد مقایسه قرار گرفت٬ می‌توان یک بار دیگر رقم اولیه را به‌خاطر آورد و به ابعاد مختلف آن فکر کرد: ایرانی‌ها روزانه به‌طور متوسط 90 میلیون لیتر و ترکیه‌ای‌ها 9 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کنند.
یعنی به‌عبارتی روشن و بدون نیاز به تفسیر‌های آماری و کارشناسی٬ ما 10 برابر ترکیه‌ای‌ها بنزین مصرف می‌کنیم. شواهد نشان می‌دهد که ایرانی‌ها در هر ساعت نزدیک به 4 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کنند که این رقم تقریباً 6 برابر میانگین مصرف بنزین در جهان است.
دولتی که یارانه نمی‌دهد
دلیل ساده و قابل فهم گران بودن بنزین در ترکیه٬ این است که دولت این کشور نه‌تنها هیچ یارانه‌ای برای بنزین در نظر نگرفته بلکه از محل گمرک واردات و نیز مالیات ارزش افزوده پالایشگاه‌ها و چندین نوع مالیات و عوارض شرکت‌های توزیع بنزین٬ درآمدهای خوبی به‌دست می‌آورد و هر کسی که خواهان استفاده از خودروی سواری باشد٬ باید هزینه گزاف سوخت را پرداخت کند.
یک معلم ترکیه‌ای که با 5 سال سابقه خدمت٬ در ماه رقمی در حد 3 هزار لیره به‌عنوان حقوق دریافت می‌کند٬ اگر با خودروی شخصی خود٬ روزانه تنها 3 لیتر بنزین مصرف کند٬ در ماه باید دست‌کم 550 لیره یعنی کمی بیش از یک‌ششم حقوق ماهیانه‌اش را صرف خرید بنزین کند.
در بخش بعدی این گزارش به مدیریت مصرف بنزین و گازوئیل در ترکیه و استفاده از حمل‌و‌نقل عمومی و ناگزیری‌ها و نگرش مردم این کشور به مصرف انرژی٬ خواهیم پرداخت.
انتهای پیام/*
