گزارش تسنیم|مقایسه مصرف بنزین در ترکیه و ایران/ بخش دوم و پایانی

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ در بخش نخست این گزارش به مقایسه میزان مصرف و همچنین قیمت بنزین در ترکیه و ایران پرداختیم.

میزان مصرف بنزین در ایران٬ 10 برابر میزان مصرف بنزین در ترکیه است و در حالی که شهروندان ایرانی٬ هر لیتر بنزین را به قیمت 1 هزار تومان و یک سیزدهم دلار می‌خرند٬ در ترکیه هر 1 لیتر بنزین٬ اندکی بیش از 6 لیره و معادل 1 دلار آمریکا ارزش دارد.

ارتباط گرانی بنزین و حمل و نقل

بررسی تاثیر قیمت بنزین در ترکیه بر حمل و نقل شهری و بین‌شهری٬ این واقعیت را نشان می‌دهد که گرانی بنزین در ترکیه موجب شده که استفاده از تاکسی برای بخش قابل توجهی از مردم این کشور ناممکن شود و به‌کارگیری شبکه حمل و نقل عمومی اهمیت بیشتری پیدا کند.

به طور طبیعی٬ تاکسی در ترکیه یک وسیله نقلیه لوکس است که مردم عادی این کشور٬ تنها در شرایط اضطراری  خاص از آن استفاده می‌کنند و غالباً از مترو٬ اتوبوس٬ مینی بوس٬ قایق‌های بزرگ مسافری دریایی و در برخی شهرها از تراموا استفاده می‌کنند.

به عنوان مثال نرخ استفاده از تاکسی عادی برای یک مسافت 10 کیلومتری در استانبول 29 لیره و در صورت استفاده از تاکسی لوکس 34 لیره خواهد بود.

ذکر این نکته ضروری است که اغلب پل‌ها٬ بزرگراه‌ها و مسیرهای خاص در استانبول٬ مشمول پرداخت عوارض است و ورودی عوارض کلیه مسیرها نیز بر عهده مسافر خواهد بود. مسافت 10 کیلومتری مورد مثال٬ در شهرهای دیگر به شکل متفاوت محاسبه خواهد شد و به عنوان مثال برای همین مسیر٬ در قونیه 33 لیره٬ در دیاربکر 23 لیره٬ در آدانا 40 لیره٬ در موغلا 52 لیره٬ در آنتالیا 40 لیره و در آگری 22 لیره خواهد بود.

البته ذکر این نکته ضروری است که در ترکیه٬ برخلاف ایران٬ تاکسی به شکل دربست در اختیار مسافر است و راننده حق ندارد در طول مسیر٬ مسافر دیگری سوار کند، اما در هر حال٬ کرایه تاکسی حتی در شهرهای ارزان ترکیه٬ با نرخ پایین کرایه تاکسی در شهری همچون تهران نیز قابل مقایسه نیست.

حالا که حرف از مقایسه به میان آمد٬ لازم است مساله مهم دیگری نیز مورد اشاره قرار بگیرد: در ترکیه٬ حتی در آژانس‌های تاکسی تلفنی٬ خودروهای شخصی حق مسافرکشی ندارند و قوانین سفت و سختی برای مقابله با مسافرکشی غیرقانونی وجود دارد و تاکسی در این کشور اصطلاحاً خودرو تجاری قلمداد می‌شود.

مورد دیگری که با گرانی قیمت بنزین در ارتباط است٬ این است که استفاده از خودرو شخصی بری خانواده‌ها و فرزندان جوان آنها٬ بر اساس الگوی صرفه‌جویی است. اما در ایران٬ به خاطر پایین بودن قیمت بنزین٬ اغلب جوانان حتی به منظور تفریح و سرگرمی٬ ممکن است ساعت‌ها خودروسواری کنند، اما در ترکیه چنین نیست و اگر قرار باشد به عنوان مثال٬ یک جوان یا اولیای او٬ برای یک گردش 50 کیلومتری٬ هزینه 25 لیره‌ای 4 لیتر بنزین را پرداخت کند٬ در این صورت چنین تفریحی نمی‌تواند بخشی از برنامه هر روز باشد.

همچنین خانواده‌ها مجبورند از خودروهایی استفاده کنند که بنزین کمتری می‌سوزانند و رعایت این اصل اقتصادی٬ تاثیر قابل توجهی بر وضعیت آلودگی هوا می‌گذارد.

قیمت گازوئیل در ترکیه و ایران

شاید شنیدن این موضوع که قیمت بنزین و گازوئیل در ترکیه تفاوت ناچیزی دارند٬ برای بسیاری از ایرانیان عجیب باشد. چرا که طی چندین دهه اخیر٬ گازوئیل در ایران٬ همواره یک سوخت بسیار ارزان قیمت و کم‌اهمیت بوده است.

در حال حاضر در ایران هر لیتر بنزین 1 هزار تومان و هرلیتر گازوئیل 300 تومان قیمت دارد و به عبارتی ساده٬ 1 لیتر بنزین در ایران کمی بیش از 3 برابر ا لیتر گازوئیل قیمت دارد. اما در ترکیه چنین نیست و فقط چند کروش (هر 100 کروش معادل 1 لیره است) فاصله وجود دارد.

مصرف گازوئیل در ترکیه و ایران

گفتیم که میزان مصرف بنزین در ترکیه٬ یک دهم ایران است. حالا ببینیم گازوئیل در این کشور چه وضعیتی دارد.

بر اساس گزارش‌های رسمی و معتبر وزارت انرژی و منابع طبیعی ترکیه (ETKB) در این کشور٬ روزانه بین 47 تا 51 میلیون لیتر گازوئیل در این کشور مصرف می‌شود. (قاعدتاً گازوئیل بخش کشاورزی نیز بر روی بخش حمل و نقل محاسبه شده است).

اما در ایران٬ در مقایسه با ترکیه٬ مصرف گازوئیل نیز مانند مصرف بنزین بالاست و دست کمی از میزان مصرف بنزین ندارد. مراجعه به گزارش‌های و آمار و ارقام پایگاه‌های اینترنتی مرتبط با نفت و انرژی نشان می‌دهد که در نظر گرفتن میانگین مصرف 85 میلیون لیتر گازوئیل در ایران٬ رقمی واقع‌بینانه و دور از اغراق است.

حالا سوال اینجاست: 1.چرا مصرف بنزین و گازوئیل در ایران٬ تقریباً برابر است؟ 2.چرا در ترکیه مصرف گازوئیل٬ اندکی بیش از 5 برابر مصرف بنزین است؟

در پاسخ باید گفت: در ترکیه٬ به خاطر بالا بودن قیمت بنزین٬ بسیاری از مردم این کشور از وسایل نقلیه عمومی نظیر اتوبوس و مینی بوس استفاده می‌کنند و در کنار آن٬ بخش ترابری و ترانزیت کالا در داخل ترکیه و از ترکیه به اروپا و آسیای میانه بسیار فعال است و بخش کشاورزی نیز نیاز به گازوئیل دارد و طبیعی است که مصرف گازوئیل به ویژه در اتوبوس‌های عمومی داخل شهر و اتوبوس‌های بین‌جاده‌ای بالا باشد.

اما گرانی گازوئیل موجب آن شده که دارندگان اتوبوس٬ مینی‌بوس و کامیون در ترکیه و همچنین استفاده‌کنندگان از ماشین‌آلات کشاورزی گازوئیل‌سوز٬ استفاده از وسیله قدیمی٬ فرسوده و دارای سوخت بالا را کنار بگذارند و به منظور رها شدن از هزینه‌های خرید بالای سوخت٬ از وسایلی استفاده کنند که نیاز به سوخت کمتری دارد.

این در حالی است که در ایران چنین نیست و ارزانی باورنکردنی گازوئیل موجب آن شده که حتی استفاده از اتوبوس‌ها٬ مینی‌بوس‌ها و تریلی‌ها و کامیون های قدیمی دارای پنجاه سال عمر٬ همچنان برای مالک یا دارنده٬ مقرون به صرفه باشد.

چرا؟ به این دلیل که اگر قرار باشد یک کامیون پیشرفته که دارای عمری کمتر از 10 سال است٬ در یکصد کیلومتر سی لیتر گازوئیل بسوزاند٬ این کیزان مصرف در یک کامیون یا اتوبوس قدیمی پنجاه ساله به بیش از 60 لیتر می‌رسد.

یک کامیون جدید و پیشرفته برای 30 لیتر گازوئیل رقم ناچیز 9 هزار تومان را پرداخت می‌کند و دارنده کامیون فرسوده و بسیارسوز پنجاه ساله نیز برای 60 لیتر گازوئیل٬ رقم 18 هزار تومان پرداخت می‌کند که فاصله آن بسیار ناچیز است. اما در ترکیه چنین نیست.

کامیون جدید و مناسبی که در یکصد کیلومتر 30 لیتر گازوئیل می‌سوزاند٬ نزدیک به 200 لیره پرداخت می‌کند، اما دارنده یک کامیون قدیمی و فرسوده ناچار است برای همان مسافت 400 لیره هزینه کند.

وضعیت برای اتوبوس‌های داخل شهری و بین‌شهری نیز چنین است. شهرداری‌ها و شرکت‌های اتوبوسرانی ناچارند از اتوبوس‌های قدیمی استفاده نکنند تا تامین سوخت گرانقیمت٬ آنها را با مشکل روبرو نکند.

حالا که حرف از اتوبوس به میان آمد٬ بد نیست به این نکته نیز اشاره شود که در ترکیه٬ نرخ بلیط اتوبوس‌های بین‌شهری٬ نرخ بالایی است و در مسیرها و مسافت‌های مختلف٬ دست کم 4 برابر نرخ‌های مرسوم در ایران است.

جمع‌بندی

مقایسه وضعیت مصرف بنزین و گازوئیل در ترکیه و ایران٬ نشان‌دهنده این است که این دو ماده مهم واستراتژیک در زندگی مردم ترکیه٬ از اهمیت و قیمت بالایی برخوردار است و توجه به میزان مصرف این دو کالا بر بخش‌هایی همچون حمل و نقل عمومی و خصوصی٬ معیشت روزانه٬ کشاورزی٬ محیط‌زیست٬ ترافیک و دیگر حوزه‌ها تاثیر می‌گذارد.

اما در ایران٬ پایین بودن نرخ این دو حامل انرژی٬ از سویی ارزانی حمل و نقل و استفاده گسترده از خودروهای سواری خصوصی را به دنبال آورده، اما از دیگر سو٬ موجب ترویج استفاده‌های غلط و به‌کارگیری خودروهای فرسوده و آلودگی هوا و محیط زیست شده و بر سبک زندگی ما ایرانیان تاثیر گذاشته است.

اگر چه گران کردن حامل‌های انرژی یک بحث پیچیده است و گران کردن٬ الزاماً نمی‌تواند در شرایط اقتصادی زندگی مردم ایران٬ یک راهکار مطلوب و معقول تلقی شود، اما شادی بتوان با افزایش سطح آگاهی و فرهنگ‌سازی و همچنین تلاش برای نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی٬ بخشی از هزینه‌های سنگین این بخش را پایین بیاوریم.

چرا که بازگشت پول دلاری و ریالی مصرف بی‌رویه سوخت به شبکه سرمایه‌گذاری اقتصادی و رفاهی٬ تاثیرات مثبتی در زندگی همه افراد جامعه بر جا خواهد گذاشت.

انتهای پیام/