به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، سمیه سرافراز، جامعهشناس طی یادداشتی به موضوع وقف و ارتباط آن با کاهش آسیبهای عفاف و حجاب پرداخت که در ادامه میخوانید.
وقف در لغت به معنی ایستادن، فرونشاندن و حبس کردن مال برای کارهای نیک آمده است( عمید ). فرهنگ معین واژۀ وقف آن را چنین تعریف کرده است «منحصر کردن چیزی را به کسی یا چیزی، ملک یا مستغلی را در راه خدا حبس کردن» ( فرهنگ معین، 1386 ذیل واژۀ وقف ) در اصطلاح لغوی، تحبیس و تلبیس مال را وقف گویند. بنابراین، عقد وقف، عقدی است که به موجب آن فردی عین مال خود را تحبیس کند و منافع آن را برای صرف در راههایی که مشخص میکند، رها کند.
نجفی در جواهر الکلام آن را چنین معنا میکند: «وقف عقدی است که ایستایی اصل مال و رهایی منافع را می رساند». (نجفی 1368) «دلیل اینکه وقف نامیده شده، چون بازداشتن و حبسی از اموال است که دیگر حق تصرف و فروش، هبه و مانند آن، دیگر منتفی میشود. به همین دلیل وقف تنها در اموال جایز است که ماندگاری داشته باشد و بهرهگیری از آن به تمام شدنش نیانجامد. راغب اصفهانی، لغت شناس معروف، کلمۀ «حبس» را که جمع آن «احباس» است چنین تعریف کرده است: آبگاه که مصدر ثلاثی آن تحبیس است، چیزی را وقف ابدی قراردادن، گفته میشود: هذا حبیس فی سبیل الله، این وقف در راه خدا است. ( اصفهانی، راغب 1412 هـ ق، مادۀ حبس)
اگر امروز موضوع وقف به عنوان امری با اولویت در حوزه ازدواج آسان ورود کند، کمک ویژهای به آسیبهای حوزه عفاف و حجاب میکند. اگر واقف بداند جامعه سالم و حفظ آن در اولویت است و در غیر این صورت مسجد، مدرسه، حوزه علمیه بیمصرف میماند وقف خود را جاری در حوزههای اجتماعی میکند. بسیاری از سرمایههای کلان، وقف جاهایی میشود که نه اولویت دارد و نه مصرف بالایی با نیازهای به روز جامعه در حالی که جایگاه وقف بسیار مهم است .
امام خامنهی به وقف بهعنوان یک نهاد نگاه میکنند. ایشان معتقدند وقف یکی از کارکردهای مهم اقتصادی و اجتماعی نظام اسلامی است و یکی از ابعاد وقف، امور اجتماعی است؛ مثلاً کمک به نیازمندان، کمک به یتیمان و خانوادههای بیسرپرست، کمک به بیماران و در یک جمله کمک به قشر آسیبپذیر جامعه است.
بنابراین باید هرچه میتوان در تبلیغ و ترویج فرهنگ وقف اقدام کرد تا مردم به آن تشویق شوند ولی بهتر است این وقف با هدفمندی صورت گیرد یعنی با معرفی و تبیین اولویتهای جامعه برای واقفین و به طور کلی جامعه در جهت وقف ایشان را به سمت نیازهای جامعه سوق داد تا وقف متناسب با نیازهای جامعه امروز صورت گیرد و حتی می توان شرایط آن را نیز توضیح داد که جمعی باشد یا فردی و اجاره باشد و سایر شرایط.
یکی از عوامل کاهش آسیبهای عفاف و حجاب ازدواج آسان است و از بدیهیترین امور برای امر ازدواج یک فضای مستقل برای زوجین است که در بسیاری از مناطق کشور به علت عدم تمکن مالی جهت تهیه مسکن به عنوان مهمترین عنصر ازدواج است از اساس تصمیم به ازدواج لغو میشود.
این در حالی است که بر اساس گزارش خبرگزاری تسنیم تعداد واحدهای مسکونی خالی در سال 85 از 633 هزار واحد به 1.6 میلیون واحد در سال 90 و 2.6 میلیون واحد در سال 95 افزایش یافته است یعنی رشد سالانه خانههای خالی در کشور معادل 17 درصد است. اهمیت این موضوع زمانی بیشتر مشاهده می شود که به گفته مسؤولان، در حال حاضر درکشور 24 میلیون جوان در سن ازدواج قرار دارند. امروز نیاز جوانان برای ازدواج آسان، داشتن سرپناه است که میتواند استیجاری باشد یا دائمی ولی به گونهای باشد که صاحبان املاک و کسانی که توانایی آن را دارند در این مسیر کمک کنند.
از فواید مهم وقف همین است که آن است که افراد کم برخوردار جامعه از وقف بهرهمند میشوند و جامعه دچار فقر نمیشود، اما لازم است واقفان به ضرورتها و نیازهای روز توجه کنند. گرچه واقف میتواند فی سبیلالله در هر زمینهای وقف کند و شرعی بودن و عُقلایی بودن در این زمینه کفایت میکند، اما اسلام همواره از ما خواسته است متناسب با نیازهای روز مسلمانان درهرزمینهای رفتارکنیم و با توجه به آماری که گفته شد و میلیونها جوان مجرد و در چنین شراطی وقف برای امور این جوانان بسیار مهم است. به لحاظ فقهی هم وقف برای ازدواج جوانان مجرد اولویت دارد، زیرا وقف فی سبیلالله صورت میگیرد و چه بهتر که این عمل صالح در راستای نیازهای جامعه اسلامی باشد.
اهمیت و ضرورت سنت ازدواج در اسلام آنقدر فراوان است که در تاریخ اسلام نقل شده در عصر امام موسی کاظم(ع) هارون خلیفه عباسی اموالی را در اختیار امام(ع) قرار داد. امام (ع) فرمودند: به خدا سوگند اگر نبود که جوانان بنیهاشم عذب و مجرد باشند، من این مال را قبول نمیکردم، اما به دلیل نبود امکانات مالی برای ازدواج، سن جوانان بنیهاشم بالا رفته و من برای فراهم کردن امکانات برای ازدواج دختران و پسران بنیهاشم مجبورم این مال را بپذیرم. امام(ع) با وجود اختلافات اساسی سیاسی و دینی با خلیفه وقت، دلیل پذیرفتن مال از هارون را فراهم کردن امکانات ازدواج بیان میکنند که این امر نشاندهنده اهمیت فوقالعاده ازدواج در اسلام و در نزد ائمه اطهار(ع) است؛ بنابراین وقف برای تأمین هزینهها و تسهیل ازدواج جوانان و تأمین مسکن رایگان آنها برای مدتی و ایجاد شغل میتواند از بهترین صدقههای جاری در زمان حاضر برای نیکوکاران باشد.
و دوباره اینجا نقش رسانهها پر رنگ میشود چرا که رسانهها همواره در تمام زمینهها اثربخشی داشتهاند و ورود آنها به حوزه ترویج فرهنگ ازدواج آسان نیز میتواند راهگشای مشکلات فعلی باشد. در صورتی که عزمی جدی برای نهادینهسازی فرهنگ ازدواج آسان بین مسئولان، خیّران و به خصوص رسانههای کل کشور ایجاد شود، شاهد نتایج خوبی در این راستا خواهیم بود و میتوان امید داشت شمار بیشتری از جوانان هر سال سامان یابند.
انتهایپیام/