خبرگزاری تسنیم - احسان زیورعالم
در روزگاری به سر میبریم که سریعترین مسیر برای رسیدن به مقصد، مطلوب واقع میشود. عموم مردم تمایل دارند به سرعت برق و باد به هدف برسند و آرزوهایشان را با پرداخت هزینه برآورده کنند. در این زمانه برای هر چیزی کپسولی طراحی شده است که شما با خوردن آن میتوانید به سرعت به مقصود دست یابید و هر آنچه در خواب جستجو میکردید، در بیداری کسب کنید. اما دریغ از اینکه همه چیز همانند دگزامتازون است. به نظر میرسد که دردی ندارید؛ اما واقعیت آن است که درد در تو نهفته است و تو در یک فضای کاذب به سر میبری.
از زمانی که در عرصه تئاتر دانشگاه کارکرد حرفهای خود را از دست داده و توانایی اتصال دانشجویان به بازار کاری از طریق دانشگاه قطع شده است، شرایط تزریق هنرمندان تئاتر دستخوش تغییرات عمده شده است. با اعطای مجوزهای بیشمار وزارت ارشاد به هنرمندان شاخص و غیرشاخص برای تشکیل کلاسها و کارگاههای آموزشی، منهای ارزیابی کیفیت و کارایی آنان، بازار کار به جای بهرهگیری از دانشگاه به عنوان منبع نیروی کاری، به سراغ هنرجویان موسسات رفت.
این وضعیت زمانی بغرنجتر میشود که شرایط اجرای تئاتر با تأسیس سالنهای خصوصی راحتتر میشود و نوعی بازار کاذب در تئاتر ایران شکل میگیرد. بازار کاذبی که در دیگر کشورهای شاخص تئاتری چندان حس نمیشود. زمانی که یوجینو باربا در دیدارش با خبرنگاران مورد این پرسش قرار میگیرد که چگونه میتوان عضوی از گروه اودین شد، او تأکید میکند ورود به اودین بسیار آسان است؛ اما شرایط ماندن در این گروه مشکل است. تمرینهای طاقتفرسای گروه و شکل هدایت باربا به نحوی است که هر کسی نمیتواند در گروه اودین بماند و آنان که ماندهاند، این روزها بخشی از شهرت اودین به حساب میآیند.
در مقابل، تئاتر ایران محلی شده است برای ورودها و خروجهای آسان. کافی است شما بهای آن را بپردازید. در یکی از کلاسهای آموزشی حضور پیدا کنید و با پرداخت هزینه گزافی، حضور چند دقیقهای خود را در یک نمایش تضمین کنید. برای مثال اخیراً یک کارگردان جوان، بدون داشتن هیچ تجربه آموزشی اقدام به برگزاری کارگاهی کرده است که هزینه آن برای یک فرد برابر با 3 میلیون تومان است. کارگاه به مدت یک ماه در 10 جلسه طراحی شده است و با بیان آنکه آقای کارگردان به زودی در تالار وحدت روی صحنه میرود، این نگاه را ترویج میکند که شما با پرداخت سه میلیون تومان و تنها در 10 روز تمرین وارد پروسهای میشوید تا چند دقیقه در کنار بازیگران دیگر روی صحنه خودنمایی کنید. هر چند هیچ یک از آن بازیگران مشهور نمایش از دل کارگاههای کپسولی وارد تئاتر نشدهاند.
در یک آموزشگاه متعلق به یک بازیگر مشهور سینما، به هنرجویان گفته شده است نباید در آثار دیگران فعالیت کنند و در عوض در پایان هر دوره گروه صرفاً برای آشنایان خود در موسسه روی صحنه میروند. البته روش مرسوم دیگر اجرای یک نمایش ساده در یک تماشاخانه خصوصی به شکل محدود با گروه بازیگری است. در این شیوه نام شخصیتهای مشهور به عنوان مشاور کارگردان به خوبی دیده میشود. هر چند حضور نمایش در یک سالن خصوصی برابر با نیاز به فروش است، ممکن است شخصیتهای شاخص بر این باور باشند که نامشان موجبات جلب مخاطب را فراهم میکند. سال گذشته نمایشی در تماشاخانه ایرانشهر برآمده از یک کارگاه بازیگری روی صحنه رفت. نمایش متشکل از چند مونولوگ بود که هر یک توسط یک از هنرجویان ادا میشد. شکل اجرایی و توانایی بازی بازیگران نشان میداد که بازیگران برای یک اجرای دیالوگمحور آمادگی ندارند و اجرا به یک اجرای پایاندوره میماند.
خطر اصلی زمانی حس میشود که این فضا به یک کاسبی پردرآمد بدل شود. جایی که عدهای جوان به امید بازیگر شدن، با پرداخت مبالغی توقع اجرا بیابند. اگرچه تجربه نشان داده است از دل این نوع کارگاهها بازیگری بیرون نیامده است؛ اما میشود روزگاری را تصور کرد که بخشی از این هنرجویان، بدون رسیدن به آرزوی خویش، فضای ملتهبی برای تئاتر ایجاد کنند و کار را به شکایت و اتهام پیش برند. آنچه مشخص است با توجه به شرایط اقتصادی موجود، داغی کلاسهای بازیگری به یخی سوق نیافته است. هنوز میتوان دید با اسمها و رنگها چگونه میتوان یک کارگاه پرطرفدار تدارک دید. چندی پیش ترلان پروانه برای یک دوره کوتاه بازیگری کودک، به ازای هر کودک یک میلیون و 800 هزار تومان دریافت کرده است. کارگاهی که از هر منظر برگزار شدنش عجیب است. پروانه هر چند موفق به نامزدی جشنواره فیلم فجر میشود؛ اما او نه تحصیلات بازیگری دارد و نه تجربه تدریس. لذا به صرف سلبریتی بودنش میتواند یک کارگاه گرانقیمت برگزار کند.
به یاد داشته باشیم در یک آموزشگاه زمانی بهنوش بختیاری بازیگری تئاتر، آن هم از جنس کمدی آموزش میداد. کافی است فضای مجازی را زیر و رو کنید تا دریابیم با حضور یک شخصیت شاخص و البته ثبتنام به شرط اجرا، چگونه کاسبی کلاسهای بازیگری داغ شده است و در این بین هیچ تناسبی میان میزان آموزش بازیگری و دیگر عوامل یک نمایش وجود ندارد. در سوی دیگر، وضعیت در کارگردانی و نویسندگی اسفناک پیش میرود تا با روشهای کپسولی به زودی شاهد نمایشهایی باشیم که خلق الساعه پدید میآیند.
حال باید دید آیا وزارت ارشاد برای دادن مجوزهای ریز و درشت و رنگارنگش برنامهریزی دقیقی دارد. همچنین ارشاد باید نشان دهد برای سوق ندادن بازار به سوی انحصار چه راهکاری دارد. بماند که بخش مهمی از این ابتذال آموزشی محصول نوعی انحصار است و البته فقدان برنامه آموزشی قوی در عموم آموزشگاهها در مقابل برخی آموزشگاههای شاخص. با این حال، موفقیت آموزشی یک آموزشگاه نباید بدل به انحصار شود، امری که ارشاد هیچگاه برای آن برنامه دقیقی نداشته است.
انتهای پیام/