به گزارش خبرگزاری تسنیم از تبریز، روز عاشورا اوج برپایی مراسم شبیهخوانی در مناطق مختلف استان آذربایجان شرقی است و در روستاها و میادین مختلف شهرها این مراسم برپا میشود.
تعزیه جناب مسلم، تعزیه خروج امام از مدینه، توبه حربن یزید ریاحی، وداع امام حسین(ع)، تعزیه حربن یزید ریاحی، تعزیه ساربان، تعزیه تشییع پیکر شهدای کربلا توسط قبیله بنیاسد، تعزیه شهادت علی اکبر(ع) و تعزیه اسارت اهل بیت امام(ع) از جمله شبیهخوانیهایی است که در گذشته به ترتیب در ایام محرم به اجرا در میآمد اما امروزه تنها در ایام تاسوعا، عاشورا، دوازدهم محرم و اربعین مراسم شبیهخوانی برپا میشود.
هنر شبیه خوانی به عنوان یکی از کاملترین نمونههایی است که در قالب نمایش با رعایت مؤلفههای تشکیل دهنده یک نمایش میدانی امروز در شهرستانهای آذربایجان شرقی برگزار شد.
عوامل اجرایی این آئین نه کلاس دیدههای تئاتر که همان مردم عادی کوچه و بازار هستند که صحنههای کربلا را با زبان نظم و نثر به زیبایی هر چه تمامتر برای عزاداران ارائه کرده و اشک جاری بر گونههای تماشاگران عمق تاثیرگذاری تعزیه را به نمایش گذاشت.
اعجازی در شبیهخوانیها نهفته است که کارگر، کشاورز و کاسب ساده روستایی بی هیچ تعلیم و تعلمی در لباس لشکر حسین(ع) و یا یزید چنان هنرمندانه ایفای نقش میکنند که شاید کلاسی برای کلاس دیدههای هنر نمایش باشد.
شبیهخوانی از گذشتهها به عنوان بهترین نوع تعزیه در ماههای محرم و صفر در اماکن مختلف شهرهای استان آذربایجان شرقی اجرا شده و شبیهخوانی در آذربایجان شرقی با استفاده از ظرفیتهای نمایشی ارتباط تنگاتنگی با تماشاگران برقرار میکند و این نوع نمایش قابلیتهای بسیار تاثیرگذاری دارد.
عمق تاثیرگذاری شبیهخوانی در بین عزاداران را میشود از اشکها و شیون زنان و مردان تماشاگر لمس کرد، در لحظاتی بسیاری از عزاداران گویی صحنه کربلا را در مقابل چشمان خود دیده و آن وقت بی قرار و بی تاب میشوند.
شبیهخوانان در استان آذربایجان شرقی بسیار زودتر از فرا رسیدن محرم تمرینهای خود را برای برگزاری آیینهای تعزیه شروع کرده و لوازم و تجهیزات مورد نیاز این آیین را مهیا میکنند و تاسوعا و عاشورا که فرا میرسد گروههای شبیهخوانی در روستاها و شهرهای استان آذربایجان شرقی صحنههای کربلا را با زبان نظم و نثر برای عزاداران ارائه میکنند.
در شبیهخوانی، تعزیهخوانان در 2 دسته موافق و مخالف، احوالات و وقایع مربوط به هر یک از شخصیتهای برجسته واقعه کربلا از جمله حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، حضرت زینب(س)، حضرت ابوالفضل(ع)، حضرت قاسم(ع)، رقیه(س)، علی اکبر(ع)، علی اصغر(ع) و حر بن ریاحی را اجرا میکنند. همچنین شخصیت سپاهیان یزید از جمله ابن زیاد، شمر و عمر سعد توسط تعزیهخوانان و با استفاده از متون قدیمی به نمایش گذاشته میشود.
شبیه خوانی معمولاً توسط عدهای از عزاداران معتقد و با استعداد اجرا شده و بازیگران آن به دو دسته تقسیم میشوند. گویش موافق خوانها که معمولاً نقش امامان معصوم و اصحاب اباعبدالله الحسین (ع) را اجرا میکنند ادبی و موزون بوده و به صورت منظوم سخن می گویند و مطالب خود را به صورت آهنگین روی دستگاه ماهور و گوشههای آن ادا میکنند.
مخالف خوانها دسته دیگری از شبیهخوانها هستند که نقش عمرسعد ، شمر و لشگریان یزید را شامل میشوند و مطالب خود را معمولاً بصورت نثر و با صدای بلند ، خشن و خوفناک ادا میکنند.
ابزارهایی مانند طبل و شیپور نقس اساسی در ایجاد شور و هیجان در شبیه خوانی دارد. امروزه همچنین از موسیقی برای ایجاد فضای احساسی و یا حماسی در شبیه خوانیها استفاده میشود و متون کلامی و نسخههایی که مورد استفاده شبیه خوانها و تعزیهگردانها قرار میگیرد بیشتر نثرها و نظمهایی هستند که از گذشته به دست امروزیها رسیده و سینه به سینه منتقل شدهاند.
استفاده از رنگها در تعزیه و شبیهخوانی همواره مورد توجه تعزیه گردانان و مجریان این هنر آیینی بوده به گونهای که رنگهای تند مانند قرمز و بنفش و زرد و رنگهای آرام مانند سبز چمنی ، آبی آسمانی و فیروزهای به عنوان دو جریان روان شناختی رنگها در مقابل هم قرار گرفتهاند.
شاعران و مرثیهسرایان، مداحان و هنرمندان مردمی تعزیه و شبیهخوانی در طول تاریخ نقش مهمی در انتقال فرهنگ عاشورا از نسلی به نسل دیگر داشتهاند و اگر امروز عاشورا و اربعین زنده و جاوید است به خاطر تداوم آئینهای محرم و صفر است و نوحهسرایی، مرثیه و تعزیه جزیی جداناپذیر از این آئینها هستند.
در این میان شبیهخوانان در کنار دیگر روایت گران حادثه بزرگ عاشورا نقش مهمی در تداوم نهضت سرخ حسینی بر عهده داشتهاند.
هنر مردمی «شبیهخوانی» و «تعزیه» با توجه به جوشش و خلق آن از درون جامعه، ویژگی و نقش خاصی در ارائه تصویری زنده از نهضت حسینی داشته و از جمله عواملی است که نقشی تاثیرگذار در تداوم و ماندگاری حادثه عظیم کربلا دارد.
انتهای پیام/ح