به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از شینهوا خبرگزاری رسمی چین، ایران در پاسخ به آخرین تحریمهای آمریکا و کندی اروپا در نجات قرارداد برجام، قدم دیگری برای کاهش تعهداتش نسبت به این قرارداد برداشته است.
تحلیلگران عقیده دارند با افزایش تنشهای بین ایران و آمریکا بهخاطر خروج آمریکا از برجام و تحریمهای شدیدتر علیه ایران، ثبات کل خاورمیانه به خطر افتاده است.
کمرنگشدن تعهدات
روز شنبه، ایران جزئیات اقدام خود در کاهش تعهداتش به قرارداد برجام را اعلام کرد. پس از آن ایران راهاندازی 20 سانتریفیوژ IR_4 و 20 سانتریفیوژ IR_6 را برای تقویت ذخایر اورانیوم غنیشده خود آغاز کرد.
حسن روحانی، رئیس جمهور ایران گفت تحقیقات و توسعه انواع مختلف سانتریفیوژها و هرچه برای غنیسازی اورانیوم لازم است، تسریع شده است. وی اضافه کرد: «فعالیتهای هستهای ایران صلحآمیز خواهد بود و تحت نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی انجام میشود».
قبل از آن، ایران دو اقدام برای عقبنشینی از تعهداتش نسبت به برجام انجام داده بود یعنی سوخت هستهای ساخته و اورانیوم درجه پایین غنیسازی کرده بود.
در اول جولای، آژانس بینالمللی انرژی اتمی تأیید کرد ذخایر اورانیوم غنیشده درجه پایین ایران از 300 کیلوگرم گذشته است. در هفتم جولای، ایران غنیسازی اورانیوم درجه پایین خود را به خلوص 4.5 درصد رساند. طی قرارداد برجام درجه خلوص اورانیوم باید 3.67 باشد.
این حرکت تهران برای آغاز دوباره برنامه اتمی در واقع اقدامی تلافیجویانه در برابر عقبنشینی ترامپ از قرارداد برجام است. این حرکت ترامپ بهشدت مورد انتقاد جامعه بینالملل قرار گرفته است. طبق قرارداد برجام، تحریمهای اقتصادی علیه ایران بهازای تعلیق توسعه اتمی این کشور برداشته میشد. قرارداد برجام در جولای 2015 بین ایران و آمریکا، انگلیس، فرانسه، روسیه، چین و آلمان بههمراه اتحادیه اروپا بسته شد. در می 2018، آمریکا از این قرارداد کنار رفت.
واشنگتن تحریمهای سختتری بر صادرات نفت و سایر صنایع کلیدی ایران و همچنین مقامات ارشد این کشور و بخشی از نیروی نظامی آن یعنی سپاه پاسداران وضع کرد.
بهعلاوه، ایران از اروپا بهخاطر به تعویق انداختن ایجاد کانال پرداخت مالی برای تسهیل تجارت بین اروپا و ایران ناامید شده است. ایران میگوید این مکانیزم نتوانسته در عمل تأثیر تحریمهای آمریکا بر اقتصاد ایران را تعدیل کند. آمریکا همچنین تلاشهای فرانسه برای تأمین یک خط اقتصادی 15 میلیون دلاری برای ایران را رد کرده است.
تحریمهای سختتر
روز چهارشنبه وزارت خزانهداری آمریکا تحریمهای جدیدی را علیه یک شبکه انتقال نفت ایران اعلام کرد.
تحریمهای جدید آمریکا بهدنبال تنبیههای اخیر این کشور علیه جمهوری اسلامی اعلام شده است؛ از جمله تحریم آژانس هوافضای ایران و یک نفتکش حامل نفت ایران.
از زمان خروج واشنگتن از قرارداد برجام در سال گذشته، آمریکا اقدامات تنبیهی مختلفی علیه بخشهای انرژی، بانکداری و کشتیرانی ایران انجام و صدها شخص، بانک، هواپیما و کشتی را قرار داده است.
بهخاطر سختتر شدن تحریمهای آمریکا، صادرات نفت ایران شاهد کاهش شدیدی طی چند ماه گذشته بوده است. ناظران صنعت و آژانسهای تحلیلی بازار ارقام متفاوتی در مورد تغییرات مقدار صادرات ایران ارائه میدهند.
بهعلاوه، بسیاری شرکتهای اقتصادی فعالیتهای خود را در ایران از ترس جریمه شدن توسط آمریکا بهخاطر تجارت با ایران لغو کردهاند.
محمدجواد ظریف، وزیر اقتصاد ایران گفت: «متأسفانه آمریکا نهتنها روابط اقتصادی با ایران را به حالت عادی برنمیگرداند، بلکه دیگران را هم بهخاطر برقراری رابطه با ایران تنبیه میکند و این غیر قابل قبول است».
گرچه تحریمهای سختتر آمریکا فشار فزایندهای بر اقتصاد ایران وارد میکند، ولی برخی تحلیلگران پیشبینی میکنند اقتصاد این کشور بهسرعت خراب نمیشود.
مقدم، مفسر سیاسی ایرانی و مقام ارشد سابق بخش نظامی ایران گفت احتمال فروپاشی اقتصاد ایران کم است. وی اضافه کرد ایران غنی از منابع طبیعی و زمینهای غیر قابل استفاده است که بقای آن را تحت تحریمهای آمریکا تضمین میکنند.
اعتراض جهانی
اقدام یکجانبه آمریکا در عقبنشینی از قرارداد برجام و اعمال حداکثر فشار تحریمها علیه این کشور باعث اعتراضات جهانی شده است.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در دوم سپتامبر گفت روسیه عقیده دارد شرایط پیرامون این قرارداد پیامد مستقیم اقدامات مخرب واشنگتن است.
ایلتر توران، استاد روابط بینالملل در دانشگاه بیلگی استانبول گفت: «بهنظر میرسد آمریکا بدون در نظر گرفتن یافتههای ناظران سازمان ملل که تبعیت ایران از برجام را نشان داده است، بهطور یکجانبه اقدام کرده است».
وی گفت دولت آمریکا دوستان خود را از دست میدهد و خود را در شرایطی قرار داده که کشورها کمتر از آن تبعیت میکنند.
عدنان ابوعامر، سرپرست بخش علوم سیاسی و رسانه در دانشگاه فلسطین گفت: «آمریکا موضع دشمنانهای علیه اکثر کشورهای منطقه اتخاذ کرده است».
درگیریهای ایران و آمریکا میتواند بیش از پیش به ثبات خاورمیانه آسیب برساند.
ریچارد نفیو، یک محقق ارشد در دانشگاه کلمبیا گفت واشنگتن و ایران بیش از هر زمان دیگری در سالهای اخیر به جنگ نظامی نزدیک شدهاند.
وی اضافه کرد: «بحران فعلی در مورد قرارداد اتمی ایران باید بهصورت دیپلماتیک حل شود. هر دو طرف باید دست از کارهایی که انجام میدهند بردارند و یک مذاکرات جدی را آغاز کنند».
انتهای پیام/+