گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم ــ همزمان با سفر حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور به نیویورک برای شرکت در هفتاد و چهارمین دوره مجمع عمومی سازمان ملل، برخی تحلیلگران داخل نسبت به احتمال انعقاد یک توافق بد با طرفهای غربی هشدار دادهاند و خبرهای متفاوت، مبهم و بعضاً متناقضی که از نیویورک به گوش میرسد، کنار سوابق مباحث فیمابین ایران و اروپا و آمریکا نیز نگرانیها را در این باره بیشتر کرده است.
در گفتگو با مهدی محمدی کارشناس مسائل سیاسی که خود از افرادیست که نسبت به احتمال این توافق هشدار داده، به بررسی بیشتر این موضوع و ابعاد مختلف توافقی که از آن بهعنوان «توافق بد» نام میبرند، پرداختیم که در ادامه خواهید خواند:
* برخی از جمله جنابعالی در تحلیلهایتان درخصوص یک «توافق بد» در نیویورک هشدار دادهاید، چه اتفاقاتی در حال افتادن است که شما احتمال چنین توافقی را میدهید؟
این حرف صرفاً یک هشدار است، صورت مسئله ساده است: فرانسه پیشنهادی روی میز گذاشته که در بهترین حالت یک خط اعتباری 15 میلیارد دلاری به ایران اختصاص میدهد و بهازای آن 3 چیز میخواهد که درواقع خواستههای آمریکا هم هست: 1 ــ بازگشت هر 3 گام کاهش تعهدات هستهای به وضعیت مندرج در توافق و اعلام پایبندی کامل ایران به برجام که در واقع بهمعنای لغو مصوبه 18 اردیبهشت شورایعالی امنیت ملی است، 2 ــ توقف آن چیزی که آمریکاییها آن را تنشآفرینیهای منطقهای میخوانند و مشخصاً درخواست امنیت خلیج فارس از ایران و 3 ــ آغاز مذاکره برای رسیدن به یک توافق جدید هستهای یا آن چیزی که عاموس یادلین رییس سابق سرویس اطلاعات نظامی اسراییل به آن میگوید برجام2 که در آن هم تعهدات برجامی ایران در حوزه هستهای ابدی شده باشد و هم تعهدات جدیدی در حوزه منطقهای و دفاعی به آن اضافه شده باشد.
این پیشنهادی است که روی میز است و من فکر میکنم متأسفانه ارادهای در دولت برای نوعی توافق بر سر آن وجود دارد.
* چرا فکر میکنید این توافق، توافق بدی است؟
بهدلایل بسیار متعدد؛ اول اینکه این توافق دقیقاً همان چیزی است که آمریکا میخواهد و اساساً هدف آمریکا از کلید زدن پروژه فشار حداکثری روی ایران در یک سال و نیم گذشته دقیقاً رسیدن به همین توافق بوده است. این توافق یعنی ما رسماً به آمریکا بگوییم پروژه فشار حداکثری کارآمد بوده و جواب داده است.
دوم اینکه این توافق بهمعنای پایبندی کامل ایران به برجام و فرسنگها فراتر رفتن از برجام است در حالی که آمریکا حتی یک تعهد نصفهونیمه و لفظی به برجام هم حاضر نیست بدهد که تازه اگر اعلام تعهد کامل به برجام هم بکند تازه اول مسئله است چون خود برجام در حوزه برداشتن تحریمها دهها مسئله دارد.
طبق این توافق، ایران کاملاً به برجام برمیگردد بهازای یک مقدار پول کاملاً نسیه و موهوم.
سوم اینکه برنامه ایران برای پاسخ دادن به فشار حداکثری آمریکا از اردیبهشت تا الآن بهخوبی جواب داده و موازنه را بهشدت بهنفع ایران تغییر داده است. چنین توافقی این توهم را در آمریکا ایجاد خواهد کرد که همه اقدامات ماههای گذشته صرفاً برای دریافت مبلغی پول بوده و کل سقف توقعات ایران همین است و ایرانی که در اوج قدرت قرار دارد چنان ضعیف جلوه داده خواهد شد که دشمن تازه جرئت میکند پروژههای خطرناک خودش را علیه آن اجرا کند.
چنین توافقی به آمریکا برای ریسک و خشونت علیه ایران جرئت خواهد داد.
چهارم اینکه این توافق مطلقاً بهمعنای بازگشت آمریکا به برجام نیست بلکه بهمعنای باز کردن راه آمریکا برای ابدی کردن تعهدات هستهای برجام، بهاضافه گنجاندن تعهدات دفاعی و منطقهای در برجام است که این بار اروپا هم تمامقد با آن همراه خواهد بود.
پنجم اینکه این توافق تقریباً هیچ نفع اقتصادی برای ایران ندارد، آنچه به ایران داده میشود اعتبار است نه پول، اعتبار هم بناست از مسیر اینستکس هزینه شود، اینستکس هم کاملاً مقید به تحریمهای ثانویه آمریکا و استانداردهای FATF است و با مکانیسمهای آن فقط میشود غذا و دارو خرید که تازه مسیر آن را هم با تحریمهای جدید علیه بانک مرکزی که به آن تک SDGT زدهاند میخواهند ببندند، این در حالی است که کشور نقطه اوج فشار را رد کرده، راههای مناسب برای دور زدن فشارهای آمریکا و فروش نفت را پیدا کرده و اساساً نیاز به چنین توافقی با غرب ندارد.
ششم اینکه این توافق میخواهد بهنوعی تعهدات برجام را ابدی کند در حالی که اساساً همه حسن ادعایی برجام این بوده که زمانی این تعهدات تمام خواهد شد و ایران میتواند برنامه غنیسازی صنعتی داشته باشد.
این یعنی ایران 25ــ15 سال به تعهدات عمل میکند و بعد هم هیچ چیز گیرش نمیآید و میگویند "همینطوری تا ابد ادامه بده!".
هفتم اینکه این توافق ایران را در مذاکرات فراهستهای موشکی و منطقهای درگیر میکند که عملاً بهمعنای مهار همه ابعاد قدرت ایران با مدل برجام بدون واگذار کردن هیچ امتیاز مشخصی به ایران است و نوعی اجماع در زمینه توسعه برجام به حوزههای فراهستهای ایجاد میکند. من فکر میکنم این یک فاجعه تمامعیار خواهد بود.
* با این تفاسیر، آیا صورتهای تعدیلشدهای از این توافق وجود ندارد که بتوان آن را قبول کرد؟
ممکن است وجود داشته باشد اما چارچوب همین است که قابل قبول نیست. ما دقیقاً نمیدانیم در مذاکرات چه میگذرد ولی من بعید میدانم آمریکاییها بخواهند از هیچ کدام از اصول سهگانهای که در ذهن دارند کوتاه بیایند.
تنها توافق قابل قبول این خواهد بود که آمریکا به کل تعهدات برجامی برگردد، خسارتهای ایران را جبران کند و ایران هم بهازای دریافت تضمینهای کاملاً مشخص 3 گام برداشتهشده را بهنحوی به عقب برگرداند.
مذاکره درباره ابدی کردن برجام یا موضوعات دفاعی و منطقهای بهمعنای دادن یک امتیاز بسیار گرانبها به دشمن در حالی خواهد بود که در اوج ضعف و استیصال قرار دارد و اصلاً نمیداند چهکار باید بکند و اگر ما محکم باشیم اساساً راهی جز کوتاه آمدن کامل ندارد و از آن طرف به باد دادن عزت خلقشده در ماههای گذشته بهازای هیچ.
* شما چه تحرکاتی را داخل دولت میبینید که معتقدید دولت آقای روحانی در آستانه این توافق است؟
نشانههای فراوانی وجود دارد، دولت مکرراً قبل از سفر گفته حاضر است با هر کسی ملاقات کند. دولت دارد تمایل نشان میدهد که تمدید بخشی از معافیتهای مربوط به خرید نفت در چارچوب پیشنهاد فرانسه از سوی ترامپ را عملاً بهمعنای بازگشت آمریکا به برجام در نظر بگیرد.
درباره پیشنهاد فرانسه در سطوح کارشناسی تقریباً توافق شده است. اطلاعاتی هست که ترامپ هم کموبیش پیشنهاد فرانسه را قبول دارد، من که البته فکر میکنم این پیشنهاد از ابتدا با نظر آمریکا تدوین شده است. ترامپ و آقایان در دولت آقای روحانی در سیاست داخلی نیاز شدید به یک توافق دارند، تجربه برجام پیش چشم ماست، مهمتر از همه غربیها بهشدت نیازمند متوقف شدن قدرتنمایی مقاومت مقابل خود هستند چرا که اساساً راهی برای متوقف کردن آن بهجز یک توافق سیاسی ندارند و بسیار شواهد دیگر.
* شما موضوع ملاقات آقای روحانی و ترامپ را هم در همین چارچوب ارزیابی میکنید؟
بله کاملاً در همین چارچوب است. این بسیار خطرناک است که میبینیم کسانی به انواع و اقسام فرمولها فکر میکنند برای اینکه بهیکشکلی نوعی از دیدار انجام بشود. اما آنچه از دیدار مهمتر است این است که صرفنظر از اینکه اساساً دیداری انجام میشود یا نه، یک توافق بد انجام نشود.
تمرکز بیش از حد روی دیدار نباید داشت. شاید دیدار اصلاً انجام نشود چون بهطور طبیعی ریسک بسیار بزرگی مخصوصاً برای طرف ایرانی است اما بدون دیدار توافق بکنند، این هم اتفاقی است که نباید بیفتد.
انتهای پیام/+