به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، در نزدیکی حرم شاهچراغ(ع) در محلهای که این روزها چندان خوشنام نیست، گنجینهای زیبا و منحصر به فرد نهفته است که در اصطلاح مدیریت شهری بافت تاریخی لقب گرفته است اما قدم زدن در کوچههای محله « سنگ سیاه» بیش از آنکه یک مسیر گردشگری باشد، سفری کوتاه به گذشته نه چندان دور شیراز است.
بافت تاریخی شیراز؛ سفری کوتاه به گذشته نه چندان دور
آن زمان که از زندگی ماشینی، سرعت و تکنولوژی خبری نبود و انسان مدار شهرسازی و خانهسازی بود؛ وقتی خانهای احداث میشد ابتدا حفظ حریم خانه مدنظر بود، هشتی ابتدای خانههای تاریخی و قدیمی شیراز که فضای درونی خانه را از دیدرس اهالی کوچه و خیابان حفظ میکرد.
حیاط دلنواز خانه با باغچههای کوچک و بزرگ و حوضی آبی رنگ که در وسط خانه قرار دارد و امروز چشم هر ببیننده و گردشگری را مینوازد و ذهن را به تاریخ و گذشته میبرد.
شیشههای رنگی پنجرههای اُرسی نام خانهها که نه تنها با تابش آفتاب زیبایی منحصر به فرد به خانهها میداد و روح انسان را نوازش میکرد بلکه مانعی برای ورود حشرات به درون خانه بود. فضایی که بیرونی خانه نامیده میشود و محلی برای مهمانیها و دیدارهای رسمی بوده است و اندرونی خانه که فضایی مختص بانوان است و غیرمحارم به این نقطه راهی نداشتند.
حوضخانههای قدیمی که محلی برای رفاه، استراحت و به اصطلاح دورهمی اهالی خانه در فصل تابستان بوده است و آب درون حوض داخلی خانه فضا را خنک میکرده است. زیرزمینهای خنک و دلنواز خانه که با ازارههای مشبک پوشیده شده تا در روز با نور خورشید روشن شود و محلی برای ذخیره مواد غذایی بوده است.
اینها تنها بخشی از زیباییهای خانههای تاریخی بافت تاریخی شیراز است و بگذریم از کوچه هفت پیچ و خانه پنج دری و طاقهای منحصر به فرد و سقاخانههایی که این روزها نشانی از آنها جز اندک از آن نمانده است.
شناسایی 15 مسیر گردشگری در بافت تاریخی
نخستین تور گردشگری خبرنگاران شهر شیراز به همت میراث فرهنگی استان برگزار شد و به گفته محمدرضا احمدی، پژوهشگر و فعال حوزه گردشگری فارس در حال حاضر15 مسیر گردشگری در بافت تاریخی شیراز شناسایی شده است که گذر سنگ سیاه یکی از آن مسیرها است.
براساس گفتههای احمدی مسیر گردشگری سنگ سیاه یکی از مسیرهای اصلی گردشگری شهر شیراز است که در طول آن آثاری چون بقعه بی بی دختران، مسجد و باغ ایلخانی، خانه قاجاری فروغ الملک، مسجد میرزا هادی، مسجد، طاق، خانه، دربند و سقاخانه مشیر،کلیسای ارامنه، خانه سعادت، آرامگاه سیبویه و گذر حاج زینل و کوچه هفت پیچ را میتوان دید.
آنطور که این پژوهشگر و فعال حوزه گردشگری استان فارس میگوید: بافت تاریخی شیراز یکی از مهمترین و بهترین مسیرهای گردشگری استان فارس محسوب میشود.
به گفته وی حدود 17 محله در بافت تاریخی شیراز وجود داشته که در دوره زندیه، کریم خان زند برای حفظ امنیت شهر این محلهها را ادغام و کوچک میکند و به 11 محله میرساند و در دوره قاجار نیز 465 خانه در بافت تاریخی این شهر وجود داشته که امروزه تنها تعداد کمی از آنها باقی مانده است.
به گفته احمدی گذر زمان و ساخت و سازهای متعدد این آثار را تخریب کرده ولی تاریخ شفاهی و روایی آن همچنان وجود دارد و باید در اختیار گردشگران قرار گیرد.
بستههای جدید سفر با محوریت بافت تاریخی
مؤید محسننژاد، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس نیز درباره این بافت و گذرهای گردشگری آن اعلام کرد که گذرهای تاریخی شیراز میتواند مسیر گردشگری شود.
وی معتقد است که این مسیرها باید در قالب بستههای سفر توسط مدیران آژانسهای مسافرتی و گردشگری معرفی شود چراکه این مسیرها مملو از بناهای تاریخی، فرهنگی است و دوره های مختلفی از تاریخ هزار و 300 ساله شیراز را روایت میکند.
آنگونه که محسننژاد میگوید: تهیه بستههای جدید سفر با محوریت بازدید از جاذبههای گردشگری بافت تاریخی شیراز باید مورد تاکید و توجه بیشتری قرار بگیرد، موضوعی که در سالهای گذشته کمتر به آن پرداخته شده است.
به گفته معاون گردشگری فارس در طول این سالها تلاش بر این بوده که این آثار در کنار تأسیسات و مؤسسات گردشگری مانند اقامتگاهها و سفرهخانهها و گالریهای فرهنگی و سنتی حفظ شود.
درهای بسته مساجد تاریخی؛ تخریب آثار در بیخبری
اما این گذر گردشگری با خانهها و جاذبههای زیبا مشکلاتی نیز دارد، نخستین مشکلی که در بدو ورود خود را به رخ هر گردشگر و بازدیدکنندهای میکشاند درهای بسته خانهها و مساجد تاریخی شیراز است. مساجدی که تنها در زمان نماز باز میشود و اگر گردشگری در غیر این ساعت برای بازدید برود با در بسته مواجه میشود.
خانههای تاریخی که در تملک شخصی است و درهای آن به روی گردشگران بسته است یا اینکه با مشکل انحصار ورثه روبهرو هستند و خانه رو به ویرانی است. مدرسهای از زمان قاجار با ستونهایی که در کل ایران منحصر به فرد است اما به دلیل بیتوجهی و با متولیگری اوقاف رو به ویرانی است.
سقاخانه تاریخی مشیر که همه کاشیهای آن به سرقت رفته و دیگر نشانی از آن سقاخانه و زیبایی اعجابانگیزش نیست. طاق شوریده شیرازی که به دلیل وجود معتادان دیوارههای آن سیاه شده و رو به ویرانی است.
آرامگاه سیبویه که در گذشته سنگی سیاه بر روی آن قرار داشته و وجه تسمیه نام محله نیز از این آرامگاه است و با یک تابلو «خانه فرهنگ سیبویه؛ شهرداری شیراز» بسته است.
تامین امنیت نقطه مشترک سرمایهگذاران و گردشگران
از همه مهمتر در این بافت مشکلات سرمایهگذاران است، کسانی که با صرف هزینه اقدام به خرید خانههای تاریخی کردند و با تغییر کاربری به رستوران یا اقامتگاه تبدیل شده اما به دلیل مشکلات امنیتی، نبود روشنایی در کوچههای این محله و دیگر مشکلات این چنینی مشتریان خود را از دست دادهاند.
این مسئله علاوه بر اینکه سبب بیرغبتی و ضرر سرمایهگذاران میشود، به عبارتی گردشگر پران هم هست چراکه تامین امنیت نخستین سنگ بنایی است که میتواند این صنعت را رونق دهد.
علاوه بر همه اینها یکی از نکاتی که در گردشگری بافت تاریخی باید مدنظر قرار گیرد، استفاده از راهنمای آشنا و مسلط به بافت است که این امر با به کارگیری راهنماهای محلی امکانپذیر است. این موضوعی است که احمدی فعال و پژوهشگر گردشگری استان فارس نیز بر آن صحه میگذارد و معتقد است که انجام این امر هم به رونق گردشگری و هم رونق بافت کمک میکند.
انتهای پیام/ش