درختان غیربومی با آفات بسیار میهمان ناخوانده طبیعت ایران

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، ایران سرزمین وسیع و با طبیعت کم‌نظیر، از نظر جنگل و گونه‌های درختان بسیار متنوع است. جنگل‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سامانه‌های حیات وحش بشر جایگاه انکارناپذیری در تأمین رفاه و زندگی مطلوب جوامع بشری دارند.

شاید همه شما با شنیدن نام جنگل به‌یاد مناطق سرسبز شمالی بیفتید. البته درست است که پوشش جنگل‌های شمالی ایران بیشتر از بقیه نقاط به‌چشم می‌خورد اما بهتر است بدانید که مناطق دیگری مثل جنگل‌های بلوط در رشته‌کوه زاگرس یا جنگل‌های حرا در جنوب کشور و البته جنگل‌های دست‌کاشت برای مقابله با بیایان‌زایی نیز کنار ما هستند که جزو جنگل‌های ایران محسوب می‌شوند.

در ایران به‌لطف ارتفاعات و دشت‌هایی که کنار هم جغرافیایی خاص را تشکیل داده‌اند، جنگل‌ها، گونه‌های گیاهی و جانوری و در کل زیست‌بوم‌های متفاوتی وجود دارد که همه آنها ویژگی‌های خاص و منحصر به فردی دارند که جزو مناطق دیدنی ایران محسوب می‌شوند.

جنگل‌ها به‌دلیل هوای خنکشان، زیبایی و افسونگری که دارند، برای من و شمایی که گرفتار زندگی روزمره شهر و دود و دمش هستیم فرصتی است هرچند کوتاه برای دور شدن از همه اینها و نفسی تازه کردن، به‌شرطی که نفس جنگل‌ها را با آلوده کردنشان نگیریم.

در ادبیات محیط زیست جنگل را ریه کره زمین می‌دانیم. هر مترمربع جنگلی که از بین برود سال‌های سال، شاید نزدیک به صدها سال طول بکشد تا دوباره احیا شود، اگر فرسایش خاک اتفاق بیفتد این روند بسیار کندتر خواهد شد.

هزاران فرآورده چوبی و سلولزی، صنعتی، شیمیایی و ساختمانی از جنگل‌ها به دست می‌آید. از چوب جنگل‌ها در تولید کاغذ، ابریشم و الیاف مصنوعی، فیلم عکاسی، مقوای فشرده، مصارف خانگی، راه‌آهن، روغن کشی، عایق سازی و تولید رنگ و موارد متعدد دیگر استفاده می‌شود.

امروزه درآمد کشورهای توسعه یافته از طریق گردشگری در مناطق جنگلی چندین برابر برداشت چوب از آن است. حفظ ذخایر ژنتیک گیاهی و جانوری و تنوع زیستی از کارکردهای دیگر جنگل‌هاست. در این راستا با اسماعیل کهرم کارشناس و فعال محیط زیست گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

تسنیم: با توجه به آمار اعلام شده از تخریب جنگل‌ها آیا می‌توان چشم‌اندازی از وجود جنگل در چند دهه آینده متصور بود؟

کهرم: جنگل‌های ایران بسیار وضعیت نامناسبی دارند. چندی پیش با حضورم در کنفرانس GPL کشور آلمان یکی از سازندگان این دستگا‌ه‌ها ضمن گفت‌وگوی دو نفره بیان کرد که هم اکنون متوجه شده‌ایم که بهترین کار در فضا مشاهده زمین از مریخ است. طی این مشاهدات دیدیم که در کشور شما ایران سالیانه یک تا 1.5 درصد از جنگل‌ها در حال نابود شدن هستند. بنابراین چنانچه سالانه یک درصد از بین برود طی 100 سال گذشته جنگلی نخواهید داشت و با 1.5 درصد حدود 75 سال دیگر تمام جنگل‌های کشورتان نابود می‌شوند.

یعنی این دهه‌هایی که جنگل‌های کشورمان کاملاً نابود و ناپدید می‌شوند و مسئولان برای فرار از این موضوع، درخت اکالیپتوس که گونه‌ای غریبه و غیرایرانی است و به هیچ‌عنوان برای جنگل‌های ما مناسب نیست را می‌کارند و از نظر ظاهری جنگل‌ها سبز هستند اما این درختان غیربومی آفت‌های خودش را به همراه دارد. جنگل‌های ایران را از هر دیدی که نگاه کنید در حال اضمحلال و اتمام است.

تسنیم:طرح‌های غیرکارشناسانه تا چه میزانی در تخریب جنگل‌ها تاثیرگذار هستند؟

کهرم: براساس آمارها در استراتژی توسعه پایدار جمهوری اسلامی نوشته شده که ما 2 برابر میزان پایدار از جنگل‌ها در حال بهره‌برداری هستیم. یعنی مقدار پایدار 3.4 دهم میلیون مترمکعب است که در ایران 6.8 دهم میلیون مترمکعب از جنگل‌ها برداشت می‌شود.

تسنیم: آیا طی سال‌های اخیر پروژه‌های غیرکارشناسی سبب نابودی جنگل‌ها و مراتع در کشور شده است؟

کهرم: طی سه سال گذشته طرح صیانت و تنفس از جنگل را به مجلس ارائه کردند، گفتند طرحی را اجرایی کنیم که به هیچ‌وجه برداشتی از جنگل‌های کشورمان نشود اما نمایندگان بهارستان‌نشین رأی دادند که این طرح چهار سال آینده بهره‌برداری شود، چرا چنین صحبت‌هایی کردند، برای اینکه عده‌ای از یقه سفیدان که به جان جنگل‌های گرگان افتاده‌اند و دستشان در جنگل‌ها بود بتوانند تا چهار سال دیگر سودهای هنگفت خود را به دست آورند. یعنی این منافع شخصی و بهره‌برداری‌های غیرمسئولانه از جنگل ادامه یابد تا آقایان آن زمان جنگل‌ها را حفظ کنند.

تسنیم: آیا می‌توانیم صنعت چوب‌بری را در کشور برای سرمایه‌گذاری توسعه دهیم؟

کهرم: کارخانه "نکا چوب" که زمان پهلوی اول نزدیک آمل تاسیس شده بود هنوز کماکان به فعالیت خودش ادامه می‌دهد و باید بگویم که سالیانه 15 درصد جنگل‌های شمال کشورمان به سهولت برداشت می‌شود. چنانچه به سمت جنگل‌های شمال از فیروزکوه به سمت بابل، آمل و ساری بروید هزاران کامیون حامل چوب را مشاهده خواهید کرد که بدون هیچ‌گونه نظارتی و غیرقانونی چوب‌های درختان جنگل‌ها را برداشت کرده‌اند.

از سوی دیگر تعداد جنگل‌بانان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری بسیار انگشت‌ شمارند، به طوری که برای 17 هزار زمین فوتبال به وسعت جنگل فقط یک نفر جنگل‌بان دارند در نتیجه نمی‌توانند نظارت کامل بر جنگل‌ها داشته باشند. ما ترجیح می‌دهیم که پول‌های کشورمان را در جاها و مناطقی دیگر ببریم اما به فکر حفظ و نگهداری جنگل‌هایمان نباشیم. بدا به حال کسانی که در نسل‌های آینده در این مناطق جنگل‌دار زندگی می‌کنند.

تسنیم:تا چه حد می‌توان به گزارش‌های غیر رسمی از تخریب جنگل‌ها و تاثیرات آن بر سیل‌های اخیر اعتماد کرد؟

کهرم: بنده از کسانی بودم که در آن زمان در زمینه تخریب جنگل‌ها و تاثیرات آن بر سیل‌های اخیر صحبت‌هایی کردم. آبخیز در بالادست و مجاورت ابرها قرار دارد که به‌دلیل بارندگی‌های زیاد با وجود پوشش گیاهی و درخت این آب‌های روان با جذب در درختان حجم و سرعت آنها کاهش می‌یابد و خسارتی را هم متقبل نخواهند شد اما با نابودی این منابع قطرات باران با پیوستگی، شیب روان و انرژی بیشتری جاری شده و در پایین پل بتنی را هم تخریب می‌کنند. اگر ما جنگل‌هایمان را در حاشیه رودخانه‌ها حفظ کرده بودیم این سیل به این صورت آسیب وارد نمی‌کرد.

تسنیم: فرسایش خاک و مراتع چه تاثیری بر نابودی پوشش گیاهی جنگل‌ها دارد؟ چه راه‌کارهایی باید برای جلوگیری از فرسایش‌ها اجرایی شود؟

کهرم: فرسایش خاک قدرت زایندگی و رویش را از آن می‌گیرد و خاک فرسایش یافته می‌میرد. البته قسمت اعظم فرسایش خاک بر اثر پدیده جنگل‌زدایی ایجاد می‌شود. جنگل‌ها را قطع می‌کنیم، بعد خاک از پوشش گیاهی جنگل عریان می‌گردد و از بین می‌رود. این پدیده‌ها به صورت متوالی یکی پس از دیگری اتفاق می‌افتند.

پوشش گیاهی خاک در ایران باید بالاتر برود. اگر پوشش گیاهی مناسب باشد فرسایش خاک صورت نمی‌گیرد. در حال حاضر علوفه‌ای که توسط باران و برف رشد می‌کند توسط چهارپایان خورده می‌شود این چهارپایان خاک را خالی از پوشش گیاهی کرده و آن را فرسایش می‌دهند. تنها راه کوتاه‌مدت برای کاهش فرسایش خاک این است که باید به خاک زمان استراحت داد تا تقویت شود.

در زیر جنگل‌ها آب انباری عظیم وجود دارد که با نابودی جنگل‌ها علاوه بر از بین رفتن این منبع با ارزش و عظیم، خاک و حیات وحش کشور نیز نابود خواهد شد. باید هرچه سریع‌تر جلوی تخریب این جنگل‌ها گرفته شود. چنانچه تصمیم بگیرند از این به بعد با جنگل‌ها کاری نداشته باشند تمام این طبیعت برخواهد گشت.

تسنیم:کدام اقدامات برای جلوگیری از تخریب ریه تنفسی کره زمین باید اجرایی شود؟

کهرم: هر وجب از این خاک مال ما است که در آینده آن را به فرزندانمان می‌دهیم. ما زمین را از پدرانمان به ارث نبردیم، بلکه آن را از فرزندانمان به امانت گرفته‌ایم. تلاش برای ایجاد و تغییر الگوهای فرهنگی می‌تواند زمینه‌ای باشد تا انسان از هرگونه بی‌مهری نسبت به طبیعت پرهیز کند و برای نجات از نابودی طبیعت گام بردارد. تخریب فضای سبز در کنار خشکسالی‌های به وجود آمده یک تهدید جدی است و به همین دلیل باید کوشید به منظور جلب مشارکت و همراهی مردم در مسیر نجات محیط زیست وارد عمل شد.

انتهای پیام/ ع