به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، متأسفانه در فرهنگ سنتی ما واژه موسیقی و موسیقیدان با غنا و مطربی مترادف بوده است. به همین دلیل در باور مداحان و نوحهسرایان سنتی، حتی استفاده از واژه موسیقی نیز در عرصه ستایشگری اهلبیت (ع) مذموم است.
دوره دوم از کارگاه نوحه و سرود آیینی با حضور مهدی زنگنه و جمعی از شاعران آیینی کشورمان در باشگاه خبرنگاران پویا برگزار میشود.
در این کارگاه مهدی زنگنه شاعر و مداح اهل بیت نکاتی را درباره ساخت و تولید نوحه به علاقهمندان این حوزه آموزش داد.
گزیده اولین جلسه از دوره دوم این کارگاه بهشرح ذیل است:
نوحهسرای هیئت برای سرودن نوحه و سرود آیینی به چندین پشتوانه نیاز دارد:
پشتوانههای دینی
عرصه فعالیت شاعر آیینی و نوحهسرا، دین و زیر مجموعههای آن است؛ پس باید مسلح به دانش و بینش دینی باشد تا از مسیر منحرف نشده و به موفقیت برسد.
* اصول و اعتقادات: سیر مطالعاتی و شرکت در جلسات اعتقادی برای شاعر آیینی از نان شب واجبتر است. نوحهسرایی که مبانی فکریاش به درستی شکل نگرفته است، یا گرفتار غلو میشود یا ناخواسته به تخفیف جایگاه اهلبیت(ع) قلم میزند و مخاطب را نیز منحرف میکند.
* تاریخ اسلام: بخش عمده فعالیتهای ما، روایتگری سبک زندگی و شیوه زیست و نحوه شهادت ذوات مقدسه است. پشتوانههای تاریخی و مطالعه مقاتل از اهم واجبات شاعر و نوحهسرا محسوب میشود.
*اخلاق اسلامی: خلوص نیت و توجه به صاحبان اصلی جلسات مذهبی دلیل ماندگاری آثار است. "انّما الاعمال بالنیات " شاعری که هنگام سرودن به رضایت مردم و مداح فکر میکند از مسیر صحیح خارج شده است. گریز از شهرت و توسل در خلوت نیز از مبانی اصلی است. شاعری که خلوت ندارد و به تنهایی برای مصیبتهای اهلبیت نمیگرید آثار تاثیرگذاری را خلق نخواهد کرد.
پشتوانههای ادبی
متأسفانه باور غلطی در میان نوحهسرایان رواج پیدا کرده که "نوحه شعر نیست !!!"
نوحه شعر است! چهبسا از شعر سختتر هم هست! نوحهسرایی که ادبیات نمیداند، آرایه نمیداند، ساختار شعر را نمیشناسد، از عناصر خیال بهره نمیبرد، نوحهسرا نیست! تمام آن چیزهایی که موجب اعتلای اثر ادبی میشود در نوحه نیز قابل استفاده و لازمالاجرا است، البته به شیوهای دیگر. به عنوان مثال سادهگویی و همهفهم بودن نوحه از ویژگیهای بارز آن است اما نباید این سادهگویی به سستگویی منتج شود.
نوحه معروف "همهجا کربلا همهجا نینوا" در اوج سادگی است. اما ماندگار است، چرا؟ چون هر کسی زبان فارسی را میفهمد این جملات را نیز درک میکند. در حالی که این نوحه با استفاده از صنعت تلمیح به "کل یوم عاشورا کل ارض کربلا" اشاره دارد. تمام صنایع ادبی به ویژه آرایههای لفظی مانند واج آرایی در نوحه و سرود آیینی قابل استفادهاند. زیرا مهمترین کارکرد این آرایهها ایجاد موسیقی در کلام است؛ و از آنجا که ما در نوحه با موسیقی سر و کار داریم این آرایهها به ایجاد موسیقی، کمک خواهند کرد.
پشتوانههای موسیقایی
متأسفانه در فرهنگ سنتی ما واژه موسیقی و موسیقیدان با غنا و مطربی مترادف بوده است. به همین دلیل در باور مداحان و نوحهسرایان سنتی، حتی استفاده از واژه موسیقی نیز در عرصه ستایشگری اهلبیت (ع) مذموم است. اما حقیقت این است که خود آنها نیز ناخواسته از علم موسیقی بهرهها جستهاند. علم موسیقی با ابزار و آلات موسیقی متفاوت است. ما در نوحهسرایی با نتها، ریتمها، دستگاههای موسیقی، موسیقی مقامی و نواحی و غیره مواجهیم. هرچه از دانش موسیقی آگاهی بیشتری داشته باشیم آثار بهتری خلق خواهیم کرد.
** عناصر تشکیل دهنده نوحه:
1 / شعر
2 / ملودی
3 / ریتم
نکتهها:
الف / گاهی وقتی یک مایه ملودی روی یک شعر با یک وزن قرار میگیرد، یک خط موسیقی تولید میشود؛ همان مایه ملودی روی یک شعر با یک وزن دیگر، یک خط موسیقی دیگر میسازد.
ب / گاهی یک ملودی ثابت با اشعار مختلف احساسات متفاوتی را منتقل میکند.
ج / هر خط ملودی قطعاً شعر مخصوص به خودش را دارد. نوحهسرا و ترانهسرای موفق کسی است که بر اساس لحن و حس و حال آن ملودی، بهترین واژهها را کشف کند و روی آن ملودی بگذارد.
د / هر بیت شعر در این عالم یک ملودی مخصوص به خودش را دارد. ملودیساز موفق کسی است که بر اساس لحن و حس و حال واژهها، آن ملودی را کشف کند و روی شعر بگذارد.
انتهای پیام/