به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم٬ این روزها روابط ترکیه با جهانِ غرب حال و روز خوشی ندارد و علاوه بر آمریکا بسیاری از کشورهای اروپایی نیز از سیاست خارجی و اقدامات منطقهای ترکیه انتقاد میکنند و این موضوع نه تنها در چارچوب کشورهای عضو اتحادیه اروپا بلکه در جمع نظامی ناتو نیز مشهود است.
مسیر سیاست خارجی اردوغان و رویارویی با منتقدین غربی او به گونهای پیش رفته که حالا هر کدام از اجزای روابط ترکیه با آمریکا٬ موقعیت در ناتو و رابطه با اتحادیه اروپا٬ بر یکدیگر اثر منفی میگذارند و گویی بستهای از انتقادات و فشارها علیه ترکیه به وجود آمده و تیم اردوغان را در شرایط دشواری قرار داده است.
ریشه دواندن اختلافات بین ترکیه و ناتو
شاید مهمترین مشکل بین ترکیه و غرب این است که درک مشترکی از اهداف و اقدامات یکدیگر ندارند. آن چه را اردوغان به عنوان «استقلال عمل مبتنی بر اراده ملی» مینامد٬ از سوی ناتو و به ویژه آمریکا با الفاظی همچون «رفتار خودسرانه»٬ «تکروی» و «زیادهخواهی» وصف میشود. در چنین شرایطی است که لیستی از اهداف و اقدامات ترکیه به شکل جدی مورد انتقاد آمریکا و ناتو قرار میگیرد که مهمترین آنها عبارتند از:
1.تعمیق و گسترش روابط همه جانبه با روسیه و خرید تسلیحات استراتژیک موشکی از این کشور و بیاعتنایی به موضوع تطابق یا عدم تطابق سامانه اس 400 با سامانه ناتو.
2.لشکرکشی به شمال سوریه با وجود مخالفتهای عینی آمریکا و اروپا.
3.تحرکات وسیع در شرق مدیترانه بدون توجه به نگرش یونان و قبرس جنوبی.
4.بیمیلی به عادیسازی ارتباط با رژیم صهیونیستی.
5.حمایت از گروههای اسلامی مورد انتقاد آمریکا و اروپا.
6.تهدید مداوم اروپا با استفاده از کارت آوارگان.
7.نگرش متفاوت به تعریف موضوع حریم دریایی با لیبی.
اینها مجموعهای از اختلافات و دلایل است و البته در برخی موارد نیز به شکل جدی حق با ترکیه است و غرب در برابر آنکارا با روشهای مختلف بهانه سازی میکند و نمیتوان به ایستادگی ترکیه در برابر رویکرد زورگویانه و تحمیلی ناتو خرده گرفت.
در واقع ترکیه نمیخواهد به نقشی که از سوی آمریکا و ناتو برای این کشور تعریف شده اکتفا کند. اما در عین حال از لحاظ دفاعی و اقتصادی در موقعیتی نیست که ریسک مقابله و رویارویی جدی با آنان را بپذیرد.
تهدیدات اردوغان و توضیحات آکار؛ خروج یا اخراج از ناتو؟
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه٬ شب گذشته در یک گفتوگوی زنده مفصل تلویزیونی٬ به بیان مواضع سیاسی دولت خود در برابر آمریکا و ناتو پرداخته و گفت:«اگر لازم باشد٬ پایگاه هوایی انجرلیک و کورجیک را میبندیم.»
اگر چه سخنان تهدیدآمیز اردوغان به عنوان واکنشی در برابر اقدام مجلس سنای آمریکا در مورد به رسمیت شناختن نسلکشی ارامنه مطرح شده، اما در عین حال با ناتو نیز ارتباط دقیقی دارد. چرا که پیشتر به خاطر اختلافاتی که بین اردوغان و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان به وجود آمد نظامیان آلمانی از بهکارگیری انجرلیک منع و محروم شدند و حالا هم منطقی نیست که ترکیه درهای خود را به روی آمریکا ببندد، اما واشنگتن از نفوذ خود بر روی کشورهای اروپایی استفاده نکند و اجازه دهد که همکاری و همراهی آنان با ترکیه ادامه پیدا کند.
اینجاست که یک بار دیگر٬ تهدیدات امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه و چند تن از سناتورهای جمهوریخواه آمریکایی در مورد پیشنهاد اخراج ناتو از ترکیه به ذهن متبادر میشود. پیشنهادی که اگر چه بررسی آن در دستور کار سران ناتو در نشست لندن قرار نگرفت اما با واکنش تند اردوغان روبرو شد. در مجموع باید گفت با وجود همه تنشها و اختلافات جدید٬ باز هم روابط آمریکا و ترکیه و همچنین موقعیت ترکیه در ناتو به سطحی نرسیده که به توقف٬ گسست و یا بررسی گزینه به تعلیق درآوردن ترکیه از ناتو منجر شود.
در مورد گزینه خروج اختیاری نیز میتوان گفت٬ شواهدی در دست نیست که نشان دهد ترکیه چنین قصدی دارد. اتفاقاً همه اظهارات و موضعگیریها حاکی از این است که ترکیه خود را محتاج به ماندن در ناتو میبیند.
سخنان دیروز ژنرال خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه در نشست دوحه از حیث اعلام شفاف نگرش ترکیه در مورد ناتو اهمیت فراوانی داشت.
دو نکته مهم مورد اشاره آکار در مورد عضویت ترکیه در ناتو و نگرش این کشور به پیمان نظامی مزبور چنین بود: 1.ترکیه یک متفق و عضو مهم ناتو است که در کانون و مرکز این پیمان ایستاده است. نه قصد داریم از ناتو خارج شویم و نه در حال طراحی چنین برنامهای هستیم. 2.ائتلاف و همراهی ما با دیگر کشورهای جهان به معنی جدایی از ناتو نیست.
پیداست که منظور آکار از کشورهای دیگر٬ روسیه است. چرا که آمریکا و ناتو٬ بیشترین حساسیت را به همراهی دفاعی ترکیه و روسیه نشان دادهاند. چرا که از دید آنها در بین کل اعضای ناتو هیچ کشوری تا این اندازه به روسیه نزدیک نشده است.
بنابراین با توجه به سخنان آکار باید گفت: با وجود تمام تهدیدات اردوغان در مورد احتمال بستن دو پایگاه هوایی انجرلیک و کورجیک٬ ترکیه باز هم ماندن در صف اعضای گروه نظامی ناتو را همچون مجال و موقعیتی مرکب از امتیازات و فرصتهای چند بُعدی نگاه میکند و نمیخواهد که این مزیت فدای تنش با آمریکا و اروپا شود.
در پایان باید این واقعیت را پذیرفت که رفتار ناتو و آمریکا با ترکیه در ماههای اخیر و در موضوعات مهم منطقهای همواره حاکی از نوعی نگرش غربی از بالا به پایین بوده و تصمیمات آمریکا و ناتو در مورد میزان توان تسلیحاتی ترکیه و اختیارات آنکارا در انعقاد قراردادهای تسلیحاتی٬ منصفانه و همسان نبوده و همه چیز نشان میدهد که تعلق ترکیه به جهان اسلام و مسیحی بودن باشگاههایی نظیر اتحادیه اروپا و بلوک غرب و همچنین اصرار ترکیه بر حفظ استقلال در سیاست خارجی٬ باب میل سران ناتو نیست و در ماههای آتی نیز باید منتظر آن باشیم که بین ترکیه٬ آمریکا و کشورهای عضو ناتو اختلافات جدیدی به وجود بیاید.
حال باید دید آیا ترکیه میتواند با پرهیز از رویکردهای هیجانی و شتابزده این فضا را به شکل دور اندیشانه هدایت کند یا این که قرار است با برخوردهای تند و ناگهانی اردوغان٬ میزان تنش بیشتر شود.
انتهای پیام/