به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم٬ کودتای نافرجام سال 2016 میلادی نقطه عطف مهمی در تاریخ معاصر ترکیه بود که این بار البته نه به نفع ژنرالها بلکه به نفع مردم به پایان رسید.
پیشتر و در سه مقطع مهم 1960 میلادی٬ 1980 میلادی و 1997 میلادی٬ کودتاگران دوبار حکومت را در دست گرفته و یک بار هم نخست وزیر (اربکان) را وادار به استعفا کردند و برای مدتی طولانی٬ اختیار همه امور را در دست گرفته بودند. اما در سال 2016 میلادی٬ مردم به خیابان آمدند و بسیاری از آنان در برابر تانکها دراز کشیدند و از سلاح و تیر و توپ کودتاگران نترسیدند.
در مورد اصلیترین دلایل شکست کودتای 2016 میلادی میتوان به ذکر این نکات پرداخت:
1.بررسی شواهد پساکودتا نشان میدهد که سران و فرماندهان اصلی کودتا نه تنها همفکر و متحد نبودند بلکه شکافی جدی بین آنها وجود داشت و آن دسته از فرماندهانی که به شکل مستقیم با گروه گولن در ارتباط بودند٬ توان آن را نداشتند که مردم را گلولهباران کنند.
2.نفوذ سرویس اطلاعاتی میت در حلقه کودتا و به کارگرفتن چند نظامی خودی و استفاده از اطلاعات گروههای واتساپی کودتاگران٬ ابتکار عمل اطلاعاتی و امکان اتخاذ تدبیر را در اختیار دولت و نهادهای امنیتی ترکیه گذاشت و اهداف مهمی همچون به گروگان گرفتن اردوغان محقق نشد.
3.اردوغان و حلقه نخست یاران او٬ با حمایت مردمی٬ مقاومت کردند و تسلیم نشدند.
4.علاوه بر رئیس کل ستاد مشترک نیروهای مسلح ترکیه٬ تعداد قابل توجهی از فرماندهان و افسران٬ مقاومت کرده و حتی یکی از آنان٬ با شلیک مستقیم٬ یکی از سران کودتا را کشت.
5.کودتاگران کُند و ناشی عمل کردند.
6.قشر محافظهکار و ملی گرای جامعه ترکیه به شکل جانانه از دولت خود حمایت کردند.
پس از کودتا٬ تیمهای بررسی اطلاعاتی٬ تنها در عرض چند ساعت٬ اطلاعات گستردهای در مورد نقاط اتصال و روابط عمودی و افقی شبکه گولن به دست آوردند اما قبل از آن نیز٬ دولت و نهادهای اطلاعاتی و امنیتی به خوبی میدانستند که هزاران تن از اعضای شبکه گولن در قوه قضائیه٬ نیروهای مسلح٬ وزارت دادگستری٬ وزارت بهداشت٬ وزارت آموزش ملی٬ بانکها و رسانهها نفوذ کردهاند و نخستین اقدام دولت٬ دستگیری گسترده این افراد بود و دهها هزار نفر از آنان اخراج و زندانی شدند.
دستگیری یک شهردار وابسته به حزب مخالف
ابراهیم بوراک اوغوز شهردار شهرستان اورلا در استان ازمیر ترکیه٬ غروب روز گذشته به اتهام عضویت در شبکه گولن٬ دستگیر و زندانی شد.
بوراک اوغوز از شهرداران وابسته به حزب جمهوری خلق است و از این لحاظ٬ دستگیری او اتفاق جدید و مهمی است. اگر چه پیشتر چندین شهردار کُرد عضو حزب دموکراتیک خلقها به اتهام عضویت در پ.ک.ک زندانی شدهاند اما این نخستین بار است که یک شهردار عضو حزب جمهوری خلق٬ یعنی حزب کمالیستهای مخالف اردوغان٬ به اتهام عضویت در شبکه گولن٬ روانه زندان میشود.
دنیز یوجل رئیس شاخه استانی حزب مزبور اعلام کرد:«گروه گولن در حزب ما شانسی برای نفوذ و حیات ندارد. کسی که با رای مستقیم مردم انتخاب شده٬ نباید دستگیر و زندانی شود. با ایشان در حال گفتوگو و رایزنی هستیم.»
از نفوذ در آزمون کنکور تا شنود و ایجاد دولت در سایه
فتحالله گولن٬ خطیب مشهور ترکیهای٬ از آخرین سالیان دهه هشتاد٬ شاگردان و مریدان فراوانی دور خود جمع کرد و توانست شبکه قدرتمندی ایجاد کند که اصلیترین نقاط اتکا و امکان گسترش آن عبارت بودند از:
1.استفاده از باورها و عواطف دینی مردم و طرح ادعای خدمت به مسلمانان.
2.جمعآوری صدها هزار لیره اعانه و صدقه و استفاده از این پولها برای سرمایهگذاریهای متعدد و سازماندهی گروه.
3.تاسیس چندین رسانه و خرید میلیونها دلار تجهیزات.
4.ایجاد مدارس متعدد و کادرسازی.
5.نفوذ در وزارتخانهها٬ نهادها و ادارات مختلف برای استخدام و بهکارگیری نیروهای تحت امر خود در آن نهادها و استفاده از یک شبکه اطلاعاتی بزرگ و یک رانت نفوذی عظیم.
6.گسترش فعالیت در خارج از کشور و ایجاد مدارس جدید در کشورهای مختلف جهان.
یکی از مهمترین شگردهای گروه گولن نفوذ در سازمان سنجش و کنکور و دسترسی به سوالات و اطلاعاتی بود که میتوانست هزاران نفر از شاگردان گولن را به عنوان کارمند در نهادهای مختلف تزریق کند.
این سرمایهگذاری عظیم تنها پس از چند سال میوه داد و آن شاگردان٬ سرهنگ٬ ژنرال٬ مدیرکل٬ سفیر٬ دیپلمات٬ بانکدار، سردبیر٬ قاضی و مامور امنیتی و دکتر و مهندس شدند و تقریباً وزارتخانه و نهاد و ادارهای در ترکیه نماند که به دست این گروه نیفتاده باشد.
آنان در خارج و داخل بسیار قدرتمند شدند و دست به کارهای ضدامنیتی نیز زده و با شنود تلفنی مقامات مهم و برجسته٬ به اطلاعات ارزشمندی دست پیدا کردند و حتی در دفتر کار و اتاق خواب اردوغان هم٬ تجهیزات شنود کار گذاشتند و توانستند با نفوذ عظیم خود٬ عملاً یک دولت در سایه به وجود آورده و خواستههای خود را بر دولت تحمیل کنند.
معمای بزرگ گروه گولن
همچنان که گفته شد٬ تاکنون صدها هزار نفر به خاطر عضویت در شبکه گولن٬ از نهادهای مختلف ترکیه اخراج و زندانی شدهاند اما هنوز هم شاخه سیاسی این شبکه دور از دسترس است و کسی حاضر نیست در این مورد صحبت کند.
در واقع اصلیترین معمای مرتبط با فعالیت گروه گولن این است: چگونه ممکن است٬ شبکهای که در تمام نهادهای ترکیه آدم نفوذی دارد٬ در احزاب مختلف٬ نیرو نداشته باشد؟ چرا آن نیروها افشا و دستگیر نمیشوند؟ این سوال مهمی است که حالا پس از دستگیری یک شهردار وابسته به حزب جمهوری خلق دوباره مطرح شده و همه میپرسند: شبکه گولن در احزاب قدرتمندی همچون حزب عدالت و توسعه٬ حزب حرکت ملی٬ حزب جمهوری خلق و دیگر احزاب مهم ترکیه چه کسانی را به عنوان نیروی نفوذی به کار گرفته است؟ حالا که گولنیهای نظامی٬ قضایی٬ امنیتی٬ بانکی و کارمند٬ دستگیر و اخراج شدهاند٬ چرا کسی سراغ شاخه سیاسی این گروه نمیرود؟
تحلیلگران سیاسی ترکیه بر این باورند که این مساله٬ یکی از حساسترین مسائل مرتبط با ابعاد نفوذ امنیتی شبکه گولن در ترکیه است و اگر جعبه سیاه اطلاعات سیاستمداران تحت امر گولن در اختیار رسانهها و افکار عمومی ترکیه قرار بگیرد٬ بسیاری از احزاب٬ با مشکلات جدی روبرو خواهند شد.
انتهای پیام/