جای خالی نقد در ادبیات دینی کودک و نوجوان

جای خالی نقد در ادبیات دینی کودک و نوجوان

انتشار نشریه‌ای اختصاصی با موضوع مباحث نظری و نقد کتاب‌های دینی کودک و نوجوان به نحوی که خلأ نقد این آثار برای دست‌اندرکاران این حوزه مرتفع شود، از نیازهای اصلی ادبیات کودک و نوجوان ماست.

خبرگزاری تسنیم،‌ سید‌علی کاشفی‌خوانساری:

ادبیات دینی کودک و نوجوان بحثی میان‌رشته‌ای است که متخصصان ادبیات کودک و نوجوان، دین، تعلیم و تربیت، تاریخ، روانشناسی، رسانه و... هریک از منظر خود به آن پرداخته‌اند.

نخستین کتاب‌های کودک و نوجوان جهان و ایران کتاب‌هایی با مضامین دینی بوده‌اند و امروزه نیز درصد قابل توجهی از کمیت کتابهای کودک و نوجوان ایران را کتاب‌های دینی تشکیل می‌دهند. با این حال کارشناسان این حوزه معتقدند کیفیت، مقبولیت و اثرگذاری این دسته از آثار محل تردید است. این آثار نه مقبول و مطلوب بیشتر بچه‌هاست و نه مورد تأیید کارشناسان ادبیات کودک و نوجوان.

یکی از دلایل اصلی ضعف در این حوزه نگاهی خاص است که نسبت به کتاب‌های دینی کودک و نوجوان وجود دارد. این کتاب‌ها با کمترین دقت و سخت‌گیری در ممیزی مجوز می‌گیرند، بدون نیاز به کیفیت ادبی و هنری از فروش بالای دولتی و مردمی برخور دارند، عدم توفیق در جشنواره‌ها و فهرست کتاب‌های مناسب تأثیر منفی در سودآوری اقتصادی آنان ندارد و از سکوت نشریات ادبی و محافل هنری و روشنفکری درباره خود گلایه‌ای ندارند.

نتیجه این وضعیت افت کیفی شدید و محسوس این آثار، قلت آثار مناسب، ناشناخته ماندن آثار برجسته و متفاوت، اشکالات تاریخی و اعتقادی فاحش و مکرر در بسیاری از آثار، رشد نامتوازن کتاب‌های چند حوزه خاص (مثل شهدای کربلا، حجاب و...) و مغفول ماندن بسیاری از حوزه‌ها در اعتقادات، احکام، شخصیت‌ها، مناسک، فرهنگ و تمدن اسلامی، عوام‌گرایی شدید، غیبت نویسندگان و تصویرگران طراز اول، ترک تازی بازاری‌ترین ناشران و غیبت بسیاری از ناشران شناخته شده، بی‌توجهی برخی از این آثار به حقوق کودک و مسائل تربیتی، غیبت این کتاب‌ها در کتابفروشی‌ها و عرضه در مراکز غیرمرتبط و... بوده است.

سکوت خواسته و ناخواسته گروه‌های مختلف درباره کتاب‌های دینی کودک و نوجوان دلایلی متفاوتی دارد: ناشران و نویسندگان این کتاب‌ها با صنف و خانواده کتاب کودک و نوجوان پیوند و ارتباطی ندارند؛ منتقدان از نقد این آثار پرهیز دارند چرا که نوشته‌های آنان ممکن است به مخالفت با اصل دین تعبیر شود؛ روشنفکران و محافل روشنفکری علاقه‌ای به ادبیات کودکان و ادبیات دینی ندارند و از هرگونه توجهی به این آثار پرهیز می‌کنند، منتقدان ادبیات کودک اطلاعات دینی و تاریخی لازم برای تحلیل و نقد این کتاب‌ها را ندارند؛ مجلات تخصصی نقد کتب دینی، ادبیات کودک را جدی نمی‌گیرند و به بررسی این آثار ورود نمی‌کنند و ... .

به بیان روشن‌تر این دسته از کتاب‌ها با سکوتی فراگیر از سوی محافل مختلف روبرو هستند که سبب شده نه کارهای برجسته و ارزشمند تقدیر شوند و نه کارهای سطحی، بنجل و نازل با کوچکترین تذکر و نقدی مواجه باشند.

در یک کلام مشکل اصلی کتاب‌های دینی کودک و نوجوان این است که نقد نمی‌شوند و طبیعی است هر پدیده‌ای که از نقد مصون و عاری باشد، دچار فساد و انحراف و اعوجاج می‌شود.

انتشار نشریه‌ای اختصاصی با موضوع مباحث نظری و نقد کتاب‌های دینی کودک و نوجوان به نحوی که خلأ نقد این آثار برای دست‌اندرکاران این حوزه مرتفع شود، از نیازهای اصلی ادبیات کودک و نوجوان ماست.

چنین نشریه‌ای مخاطبان بالقوه فراوانی خواهد داشت:

  • نویسندگان ، شاعران، مترجمان، تصویرگران، ویراستاران و ناشران کتاب کودک و نوجوان
  • مدرسان، دانشجویان، منتقدان، پژوهشگران و روزنامه‌نگاران ادبیات کودک و نوجوان
  • کتابداران، مروجان کتابخوانی، مربیان مهدهای کودک و مهدهای قرآنی، مربیان امور تربیتی و پرورشی، مربیان کانون پرورش فکری و فرهنگسراها، تسهیل‌گران باشگاه‌های کتابخوانی
  • مبلغان دینی، پژوهشگران دین و کتب دینی

این نشریه باید به نقاط مشترک دو مقوله دین و کودکان و نوجوانان بپردازد. منظور از دین، عامترین تعریف موجود شامل ادیان الهی، عرفان، اخلاق و معنویت است که دربرگیرنده موضوعاتی چون الهیات و اعتقادات، احکام و مناسک، تاریخ، چهره‌ها و متون مقدس، قرآن کریم، اهل بیت(ع)، معارف و تعلیم و تربیت اسلامی، فرهنگ و سبک زندگی دینی، تمدن اسلامی و...  است.

خانواده‌ها، کتابداران و مربیان در زمینه ادبیات دینی کودک و نوجوان با نیازها و پرسش‌های فراوانی روبرو هستند. مثلاً:

  • ارائه فهرست‌های موضوعی و کاربردی
  • مباحث نظری، زیباشناختی، ارزش‌گذاری و شناخت‌شناسی ادبیات دینی کودک و نوجوان
  • ترجمه منابع نظری و نقد از زبان‌های خارجی درباره ادبیات دینی
  • تاریخ ادبیات دینی در ایران و جهان و تاریخ شفاهی
  • توجه و نقد سایر حوزه‌ها و رسانه‌ها همچون مطبوعات کودک و نوجوان، تئاتر کودک، برنامه‌های تلویزیونی و ...
  • توجه به تجربیات سایر ادیان و توجه جدی به تجربیات سایر کشورهای اسلامی
  • توجه به قصه‌گویی، جشنواره‌ها، جلسات نقد، باشگاه‌های کتابخوانی و تمامی فعالیت‌های ترویجی
  •  جستجوی معارف ناب در مکتب اهل بیت(ع) در خصوص تعلیم و تربیت فرزندان و خواندنی‌های ایشان

جا دارد نهادهای متولی در عرصه کتاب و فرهنگ همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری، نهاد کتابخانه‌ها، حوزه هنری و ... راهی برای جبران این نقص بیابند.

انتهای پیام/

واژه های کاربردی مرتبط
واژه های کاربردی مرتبط
پربیننده‌ترین اخبار فرهنگی
اخبار روز فرهنگی
آخرین خبرهای روز
فلای تو دی
تبلیغات
همراه اول
رازی
شهر خبر
فونیکس
میهن
طبیعت
triboon
گوشتیران
رایتل
مادیران