به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، سدسازی یکی از مهمترین عرصههای صنعت آب جهان بوده که کاربرد آن، سابقهای بسیار طولانی در مدیریت آب از گذشته تا امروز داشته و علمی است که مجموعهای از دانش، فناوری و تکنولوژی را در جهت مدیریت بهینهتر منابع آبی در برمیگیرد. همچنین آبخیزداری مجموعهای از دانش و تجربه در یافتن و اجرایی کردن راهکارهای پیشگیری از فرسایش خاک و کاهش سیلابهای مخرب است.
در ماههای اخیر، بهخصوص در جریان پرداختن به چرایی وقوع سیلابهای مخرب سال 98 و راهکارهای مهار و مدیریت بهینهتر سیلابها، گاها برخی افراد در سطح کشور، سدسازی و آبخیزداری را مقابل هم قرار داده و مقایسههایی بعضا نادرست از کاربردها و آثار هر کدام داشتهاند.
در برگزاری مناظره "سدسازی و آبخیزداری" تلاش شده به ابهامات اولیه مقایسه سدسازی و آبخیزداری و ظرفیتها و کاربردهای هر کدام پاسخ داده شود. این مناظره با حضور مجتبی پورمقدم، مدیر دفتر مطالعات طرحهای برقآبی شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران و محمد فاطمی، معاون مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور با هدف بررسی ظرفیتهای سدسازی و آبخیزداری و پاسخ به این سوال که "آیا سدسازی و آبخیزداری با یکدیگر در تقابل هستند؟"، در خبرگزاری تسنیم برگزار شد که بخشهای مختلف آن در قالب متن و فیلم تقدیم مخاطبان خبرگزاری میشود.
***********************
در بخش اول این مناظره مطالبی چون "تغییر شدت و نوع بارشها با تغییرات اقلیمی / شدت سیلابها و تعدد آن افزایش یافته"، "نوع و شیوه بهرهبرداری از اراضی تعریف نشده است"، "سازمانها و وزارتخانهها نیاز به تعریف برنامهریزی فرابخشی دارند"، "هنوز آثار تغییر اقلیم روی تشدید سیلابها بررسی نشده است"، "مدیریت خوبی از نظر حفظ پوشش گیاهی نداشتهایم"، "در امریکا و استرالیا که پیشرو در آبخیزداری هستند هم سیل میبینیم" و "دوره بازگشت سیلاب امسال از نظر وزارت نیرو بیش از 500 سال بود" مطرح شد.
***********************
بخش دوم این مناظره به صورت متن و فیلم در ادامه آمده است.
محمد فاطمی، معاون مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور اظهار داشت: آبخیزداری در مفهوم کلی خودش، مدیریت منابع آب و خاک در یک عرصه طبیعی است که حدود آن را خط الرأسها و خط القعرهای یک منطقه مشخص میکند.
* مدیریت آب و خاک در بخش کلان نیازمند سازمانی فرابخشی است
وی افزود: این نوع مدیریت منابع آب و خاک و پوشش گیاهی، از دو جنبه قابل نگرش است، یکی وجه کلی نگری و مدیریت کلان است که یک بخش یا سازمانی که فرابخشی باشد میتواند روی این مسئله، تأثیرگذار باشد؛ جنبه دیگر نیز وظایف اجرایی بخشی است که ما در سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری تحت پوشش وزارت جهاد کشاورزی این وظیفهمندی را داریم اجرا می کنیم.
* کشورما با معضل کاهش سطح تراز آبهای زیرزمینی مواجه است
معاون مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری با بیان اینکه "آبخوانداری همین مدیریت منابع آب را در بخش زیرزمینی دنبال می کند"، گفت: یکی از معضلاتی که الان کشور ما با آن مواجه است، کاهش سطح تراز آبهای زیرزمینی است که به علت مصارف بیرویهای بوده که در طی دهههای گذشته صورت گرفته است.
* تکلیف قانونگذار برای هدایت روانآب مازاد به لایههای زیرین زمین
وی ادامه داد: بر مبنای تکالیفی که قانونگذار محترم تعیین کرده و در برنامههای پنجساله برای ما تعریف شده، یک بخشی از فعالیتهای خودمان را به این موضوع اختصاص دادهایم که بخشهای مازاد از روانآبهای سطحی که به شکل سیلاب از دسترس خارج میشدند را به انحای مختلف به لایههای زیرین و در حقیقت همان منابع آب زیرزمینی تزریق کنیم تا بتوانیم بخشی از کسری تراز را جبران کنیم.
* آبخیزداری برای کنترل آب در سرشاخهها
فاطمی در تشریح نقش آبخیزداری و آبخوان داری در مهار و مدیریت سیلابها گفت: آبخیزداری از بالادست و از شاخههای بسیار کوچک شروع می شود و با توجه به حجم، گستره و هزینه کار انجام میشود؛ برای اینکه بتوانیم آب را از محلی که وارد سطح زمین می شود به کنترل خودمان درآوریم و نگذاریم به مرحلهای برسد که تبدیل به سیلاب شده و تخریب به همراه داشته باشد؛ از اینرو فعالیتهای ما از خطالرأسها شروع می شود تا به آبراهههای با درجات بالاتر برسد.
* قطعه بعدی پازل مدیریت آب، بعد از آبخیزداری با وزارت نیرو است
وی افزود: در ادامه فعالیتهای آبخیزداری، قطعه بعدی پازل با وزارت نیرو است که در سطح رودخانههای بزرگ و دائمی فعالیتهای خودشان را انجام دهند.
معاون مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری تصریح کرد: آنچه مسلم است در فعالیت در دامنه و بالادست آن، با توجه به اینکه حجم آبی که در واحد زمان وارد می شود کمتر است، کنترل آن نیز سادهتر و امکان پذیرتر است.
* کاهش شدت و خسارت سیلاب، هدف آبخیزداری است
وی افزود: در فعالیتهایی که ما در بخش های بیولوژیک، بیومکانیک و همچنین مکانیکی انجام می دهیم و درجاهایی که با فقر پوشش گیاهی مواجه هستیم با برنامههای مدیریتی که اعمال می کنیم، سعی و تلاشمان بر این است که روانآبی را که ناشی از بارش باران به اشکال مختلف صورت می گیرد، به شکل کنترل شده به سرمنزل مقصودش که رودخانهها و دریاها و دریاچهها هست، برسانیم و در نتیجه از شدت سیلاب و قدرت سیلاب که می تواند در پایین دست شکل بگیرد، بکاهیم و خسارت کمتری به مردم و ابنیه وارد شود.
* حداکثر نقش آبخیزداری در کاهش سیلاب های مخرب و شدید چقدر است؟
فاطمی در پاسخ به اینکه " آیا می توان برآوردی از حداکثر نقش آبخیزداری در کنترل سیلاب داشته باشیم و اگر آبخیزداری را در حد اعلا در بالادست یک حوضه آبریز داشته باشیم و سیلابی بزرگ اتفاق بیفتد، آبخیزداری چقدر در کاهش این سیلاب موثر است؟"، گفت: در این زمینه پژوهشهای مختلفی چه در داخل کشور ما و چه در سایر کشورها انجام شده و میتوان گفت نهایت تأثیر آبخیزداری در کاهش سیلابهای مخرب و شدید، 30 درصد است؛ یعنی اگر آبخیزداری در حد متعارف انجام شود، می تواند 30 درصد از دبی سیلاب های بزرگ را کاهش دهد.
انتهای پیام/