گزارش| ترکیه در نشست برلین٬ چه به دست آورد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم٬ برگزاری کنفرانس برلین٬ فرصتی فراهم کرد تا ترکیه نیز در یک فضای دیپلماتیک بین‌المللی٬ نظرات خود را در مورد لیبی با دیگر کشورهای مرتبط در میان بگذارد و خود را به عنوان کشوری نشان دهد که می‌تواند در اکنون و آینده لیبی٬ صاحب تاثیر و نفوذ باشد. اما بیانیه پایانی کنفرانس و شواهد صحنه که در لیبی به چشم می‌خورد٬ نشان دهنده این است که برخلاف انتظار اردوغان٬ این ماجرا به سادگی جمع نخواهد شد.

پیش‌تر اردوغان انتظار داشت با رفتن هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت ترکیه به اجلاس مسکو و حضور در کنار ژنرال خلیفه حفتر و فائز السراج٬ ماجرای لیبی ختم به خیر شد. اما حفتر در مسکو نشان داد که به سادگی کوتاه نمی‌آید و در کنفرانس لیبی نیز٬ با وجود تشریک مساعی کشورها و حمایت دبیرکل سازمان ملل٬ توافق نهایی حاصل نشد.

فائز السراج رئیس شورای ریاستی دولت وفاق ملی لیبی و خلیفه حفتر و نمایندگان ترکیه، آمریکا، انگلیس، روسیه، فرانسه، چین، ایتالیا، امارات، مصر، الجزایر و کنگو به این کنفرانس دعوت شدند اما تونس به دلیل دریافت دیرهنگام دعوتنامه نماینده نفرستاد و یونان نیز از غایبین مهم بود. نقش یونان از آنجا اهمیت دارد که تاکنون چند بار باخلیفه حفتر دیدار کرده و در این پرونده٬ علیه ترکیه موضع گرفته و در کنار مصر ایستاده است.

 البته کشور آفریقایی مراکش نیز به این کنفرانس دعوت نشد و وزیر امور خارجه این کشور با لحنی گلایه آمیز اعلام کرد: مراکش همچنین معیار انتخاب کشورها برای شرکت در این کنفرانس را درک نمی‌کند.

بقای ملی ترکیه در گرو دخالت در لیبی است؟

 همچنان که انتظار می‌رفت و قابل پیش‌بینی بود٬ دولت ترکیه در مدتی کوتاه٬ مساله تحولات لیبی و مداخله در این تحولات٬ له یک گروه و علیه گروهی دیگر را به یک حماسه ملی تبدیل کرد.

علاوه بر رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس جمهور ترکیه٬ شریک او در ائتلاف جمهور یعنی دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی نیز اعلام کرد که موضوع لیبی٬ به حیات و ممات٬ بقای ملی و اکنون و آینده ترکیه ربط پیدا کرده و هر کسی که با اعزام نیرو به این کشور آفریقایی مخالفت کند٬ یا خائن است یا مزدور!

اما با وجود اتهامات تند  تیز باغچلی٬ کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق و مرال آکشنر رهبر حزب خوب یعنی سران ائتلاف ملت٬ همچنان معتقدند که ترکیه در این ماجرا باید بی‌طرف بماند. دوغو پرینچک رهبر حزب کمونیستی وطن نیز معتقد است که ترکیه در این ماجرا باید علاوه بر روسیه٬ با مصر نیز همکاری کند.

آیا اردوغان با دست پر به خانه بازگشت؟

حالا و پس از برگزاری کفرانس برلین با حضور سران مرتبط با پرونده لیبی٬ هنوز بر روی ارض واقع تحولات جدی روی نداده و ترکیه فعلاً فقط توانسته برخی امتیازات دیپلماتیک به دست بیاورد اما دستیابی به اهداف مطلوب٬ چندان آسان نخواهد بود.

یکی از مهم‌ترین ارزیابی‌ها در مورد نتایج کنفرانس برلین٬ سخنان وزیر امور خارجه کشور میزبان بود. هایکو ماس درباره نتایج نشست لیبی اظهار داشت که همه شرکت کنندگان در این کنفرانس به این نتیجه رسیدند که این مناقشات از طریق نظامی قابل حل نبوده بلکه راهکار سیاسی دارد؛ به این ترتیب هدف به دست آمده است. ماس همچنین بر این مساله تاکید کرد که البته هدف کامل محقق نشده و آن برقراری صلح در لیبی است.

این سخنان ماس به این معنی است که دست کم در شرایط فعلی دلیلی برای مشارکت نظامیان ترکیه در درگیری‌های لیبی وجود ندارد و در همین حال٬ تاکید بر ضرورت تبعیت از روش‌های سیاسی٬ تا حد زیادی منجر به تضعیف ژنرال حفتر می‌شود و از این منظر می‌توان آن را به نفع آنکارا دانست.

چرا که معادله به نفع دوست ترکیه یعنی فائز السراج خواهد بود و بقای سیاسی دولت وفاق ملی متضمن حفظ توافق نامه حریم دریایی بین طرابلس و آنکارا خواهد بود و این می‌تواند در معادلات مدیترانه‌ای به نفع ترکیه باشد.

همچنین تاکید آنگلا مرکل و دیگر سران به ضرورت محدود شدن فروش نفت لیبی به شرکت ملی تحت امر دولت نیز٬ به نفع ترکیه است و می‌تواند زمینه‌ساز آن باشد که اردوغان بخشی از نیروهای خود را به بهانه حفظ تاسیسات و بندر نفتی به لیبی اعزام کند.

در حال حاضر٬ طرفین اصلی مناقشه٬ هنوز هم اختلافات عمیقی دارند و اگر چه این به معنی شکست نسبی کنفرانس لیبی است اما در عین حال٬ زمینه آن را فراهم می‌کند که دست برخی کشورها برای نظارت بر آتش بس باز باشد.

به عنوان مثال٬ روسیه و ترکیه تمایل دارند نیروی نظامی خود را برای نظارت بر آتش بس به لیبی بفرستند و ممکن است آلمان نیز چنین اقدامی انجام دهد. اما شاید کمتر کسی به اندازه اردوغان چنین تمایلی داشته باشد. چرا که هیچکدام از کشورهای مرتبط با پرونده لیبی به اندازه ترکیه٬ با دولت وفاق ملی لیبی ارتباط فکری و سیاسی ندارند.

البته همین جا باید به این نکته هم اشاره شود که اعزام نیرو برای نظارت بر آتش‌بس٬ ارتباط عمیقی با موفقیت مقدمات برقراری آتش بس دارد  و نه تنها آنگلا مرکل بلکه آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل نیز حاضر نشده که در مورد اعزام نیروی ناظر٬ به صراحت چیزی بگوید.

اردوغان و سیسی در یک قاب

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به خاطر کودتایی که در مصر روی داد و منجر به کنار نهادن دولت اسلام‌گرای اخوانی شد٬ دل پری از ژنرال عبدالفتاح سیسی دارد و هنوز هم در سخنرانی های خود٬ از مرسی به نام شهید و از سیسی به نام دیکتاتور کودتاگر یاد می‌کند.

اردوغان در این چند سال٬ چندین ضیافت نهار و شام را در آمریکا و کشورهای دیگر به خاطر سیسی ترک کرده و حاضر نشده در ضیافتی باشد که سیسی هم در آن جا حضور داشته باشد. اما این بار در کنفرانس برلین٬ در عکس یادگاری دسته‌جمعی حاضرین٬ اردوغان کنار ماکرون ایستاد و سیسی کنار پوتین. یعنی اگر چه 4 نفر بین اردوغان و سیسی فاصله وجود داشت اما در هر حال٬ آنها حاضر شدند در یک عکس و در یک قاب مشترک کنار هم بایستند و بسیاری از روزنامه‌های امروز ترکیه این موضوع را مهم ارزیابی کرده‌اند.

حالا باید دید که آیا چنین چیزی سرآغازی برای حرکت تدریجی ترکیه به سمت عاد‌ی سازی رابطه با مصر خواهد بود٬ یا نه؟

انتهای پیام/