به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، نماز به عنوان یکی از واجبات در دین اسلام بسیار مورد تأکید قرار گرفته و هر کدام از ما در طول شبانهروز این واجب الهی را بهجا میآوریم؛ اما سؤالاتی در مورد نماز وجود دارد مبنی بر اینکه آیا اصولاً نمازی که ما میخوانیم، نماز کامل است؟ آیا در قیامت در مورد همین نمازی که به جا میآوریم از ما سؤال نمیشود؟ آیا قواعد و اصول نماز را به درستی میدانیم و به آن عمل میکنیم؟ اصولاً چگونه نماز میتواند ما را از ارتکاب گناه دور کند؟
آن طور که با نگاه جامع به آیات قرآن کریم و احادیث اهل بیت علیهم السلام مشخص میشود، نماز کسی کامل است که مرتکب گناه نشود. با این تعبیر چه نمازی کامل است و ما با آن نماز کامل چه اندازه فاصله داریم؟
خبرگزاری تسنیم در گفتوگویی با دکتر مریم عبدالباقی، استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر دینی انجام داده به بررسی زوایا و شرایط نماز پرداخته است. آن طور که این کارشناس اسلامی توضیح میدهد، نماز کامل را کسی به جا میآورد که از درجه عقلی بالایی برخوردار است و در عین حال در مورد احکام و ذکرهای نماز تفکر و تعقل میکند. کسی که نماز را سبک نمیشمارد، ذکرها را هم با توجه میگوید و به معنای و مفهوم آن اعتنا میکند. در نتیجه نماز بر روی سبک زندگی او هم اثر میگذارد و آن را کامل میکند. به عنوان مثال اطرافیان شخص نمازگزار میتوانند تأثیر نماز را در صحبتها، رفتارها و منش و رفت و آمدهای او ببینند. چون همه زندگی چنین فردی تحت تأثیر نماز او قرار گرفته است. در نتیجه عقل او به مرور رشد کرده و به درجه کمال میرسد. اما کسی که نماز نمیخواند یا در ادای ذکرها و آداب نماز سهلانگار است، در زندگیاش هم پای بند نماز نیست. او به راحتی گناه میکند، دیگران را از خودش میرنجاند، باعث آزار و اذیت و مزاحمت برای اطرافیان خود میشود، بداخلاقی میکند و انواع گناهان را مرتکب میشود چون اصلاً از نماز خود چیزی دریافت نکرده و چیزی نیاموخته است.
آیا نماز ما کامل است؟
در بعضی از روایتها عنوان شده که شرط قبول شدن طاعات، نماز است. اما کدام نماز چنین ویژگیهایی را دارد؟
همه نمازهایی که انسانها به جا میآورند هرچند که عمل واجبی است، اما این شرط را ندارد که حتماً شرط قبول شدن طاعتهای دیگر باشد. درواقع نمازی که چنین شرطی دارد، باید با رعایت نکات و دستورالعملهایی همراه باشد که ره کدام از آنها نادیده گرفته شود و یا در آن اهمال شود، نماز هم به حد اعلای خود نمیرسد.
در همه نمازها و هر عبادت دیگری که به قصد قربت انجام میشوند، یک شرط صحت وجود دارد و یک شرط قبول. شرط صحت به این معنی است که نمازگزار نمازش را با شرایطی به جا بیاورد که در رسالههای علمیه به آن اشاره شده است.
بیشتر بخوانید: روشهایی برای آسان شدن سختترین زمان/ چگونه بعضی افراد از زمان مرگ خود باخبر میشوند؟
لزوم دقت در نماز
در این صورت و وقتی نماز با شرط صحت به جا آورده شود، مورد قبول درگاه خدا قرار میگیرد؟
اینکه چنین نمازی مورد قبول خدای متعال قرار بگیرد، به امور دیگری هم بستگی دارد. دقت و توجه نمازگزار به عوامل قبول شدن نماز و عمل به آنها باعث میشود که در زندگی او میان عقاید و احکام و ارزشهای اخلاقی پیوند ایجاد شود. درواقع نماز پل ارتباطی میان همه ارکان دین است.
نماز از همه عبادتها بالاتر است
چه روایتهایی بر بالاتر بودن نماز نسبت به سایر اعمال عبادی تأکید کردهاند؟
در این مورد روایتهای معتبر و مهم زیادی وجود دارد. به عنوان مثال در حدیثی از پیغمبر اسلام صلیالله علیه و آله نقل شده که فرمودند: «بهترین واجبات بعد از شناخت خدای متعال، نماز است.» همچنین امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: «لقمان حکیم به فرزند خود گفت: برای هر چیزی علامتی وجود دارد که از طریق آن علامت و نشانه شناخته میشود. به درستی که برای دین هم سه نشانه وجود دارد: اول: علم، دوم: ایمان و سوم: عمل به ایمان.» آن حضرت این حدیث را ادامه داده و فرمودند: «برای عامل به دین هم سه علامت وجود دارد: نماز، روزه و زکات.»
در عین حال رسول خدا صلیالله علیه و آله ضمن آنکه در حدیثی نماز را به عنوان میزان معرفی کردند، بهره انسانها از اسلام را در سه مورد بیان فرمودند: «بهره اسلام برای شما سه چیز است: نماز، روزه و زکات.» همچنین اما محمدباقر علیه السلام در روایتی فرمودند که: «اسلام بر روی پنج پایه استوار و بنا شده است: نماز، روزه، زکات، حج و ولایت.»
رابط میان ارکان دین
اشاره کردید که نماز پل ارتباطی میان همه ارکان دین است. چطور چنین امری از طریق نماز ممکن میشود؟
چون نماز نقش مهمی در رستگاری و به کمال رسیدن انسان دارد. چراکه ستون دین است و بقیه بخشهای دین از طریق همین امر واجب اجرا و بر پا میشود. امام صادق علیه السلام در روایتی فرمودند که: «نماز بهترین عمل در نزد خدای یکتا و آخرین وصیتهای پیغمبران الهی علیهم السلام است.» بر این اساس در دینی که نماز وجود نداشته باشد، خیری در آن نیست.
دقت کنید کسی که نماز نمیخواند مسلم است که در اعتقادات دینی خود ضعفهایی دارد. پس در اثر همین سست بودن اعتقادات و یا بیاعتقادی بقیه احکام و امور و دستورات اسلامی را به درستی انجام نمیدهد و در بقیه موارد هم سهلانگاری و کوتاهی میکند. از طرف دیگر همین عمل ترک کردن نماز و سهلانگاری در آن یعنی ظلم بزرگی روا داشته است. پس چنین فردی هیچ ابایی ندارد که در سایر امور دینی خود هم در حق دیگر مردم ظلم کند و حقوق دیگران را پایمال کند.
آن طور که پیغمبر اسلام صلیالله علیه و آله در زمینه اهمیت نماز و ارتباط آن با سایر بخشها و امور دینی و زندگی فرمودند: «اولین چیزی که خدای متعال بر امت من واجب کرده نمازهای پنج گانه است. اولین چیزی که از اعمال امت من بالا برده میشود، نمازهای پنج گانه است. اولین چیزی که امت من نسبت به آن سؤال میشوند، نمازهای پنج گانه است.»
در عین حال مشاهده میکنیم که امام جعفر صادق علیه السلام در آخرین لحظات زندگی خود نزدیکان و خود را خواسته و آنها را جمع کردند. در آن شرایط به خصوص که هر کسی سعی میکند مهمترین و اصلیترین نکتهها را به نزدیکان خود بگوید، امام صادق علیه السلام نماز را توصیه و تأکید کردند و فرمودند که: «هر کسی که نماز را سبک بشمارد، از شفاعت ما اهل بیت علیهم السلام در روز قیامت محروم و بیبهره خواهد بود.»
نشانههای نماز قبول شده
به هر حال هر مسلمانی سعی میکند که نماز خود را بر طبق آموزههای دینی و آنچه در رسالههای علمیه آمده، به جا بیاورد. اما در این مورد سؤالی مطرح میشود مبنی بر اینکه نشانههای قبول شدن نماز چیست و چه معیارهایی برای نماز مقبول وجود دارد تا بدانیم آیا نماز ما مورد قبول درگاه احدیت قرار گرفته یا خیر؟
نماز مقبول نمازی است که چند شرط مهم را داشته باشد. از جمله این است که انسان را از هر نوع فساد و هر آلودگی دور نگه داشته و پاک کند. اگر کسی نماز بخواند اما به راحتی گناه کند، معلوم است که نماز او آن طور که باید به جا آورده نشده است.
چطور نماز را بخوانیم که از گناه دور بمانیم؟
نماز مقبول وقتی ادا میشود که باورها، اعتقادات، آگاهی و علم انسان کامل شود و مطابق با آموزههای قرآن کریم و سیره اهل بیت علیهم السلام رشد پیدا کند.
تأثیر نماز بر سبک زندگی
چگونه نماز بر عقل اثر میگذارد و آن را کامل میکند؟
منظور این است که نماز کامل را کسی به جا میآورد که از درجه عقلی بالایی برخوردار است و در عین حال در مورد احکام و ذکرهای نماز تفکر و تعقل میکند. کسی که نماز را سبک نمیشمارد، ذکرها را هم با توجه میگوید و به معنای و مفهوم آن اعتنا میکند. در نتیجه نماز بر روی سبک زندگی او هم اثر میگذارد و آن را کامل میکند.
به عنوان مثال اطرافیان شخص نمازگزار میتوانند تأثیر نماز را در صحبتها، رفتارها و منش و رفت و آمدهای او ببینند. چون همه زندگی چنین فردی تحت تأثیر نماز او قرار گرفته است. در نتیجه عقل او به مرور رشد کرده و به درجه کمال میرسد. اما کسی که نماز نمیخواند یا در ادای ذکرها و آداب نماز سهلانگار است، در زندگیاش هم پای بند نماز نیست. او به راحتی گناه میکند، دیگران را از خودش میرنجاند، باعث آزار و اذیت و مزاحمت برای اطرافیان خود میشود، بداخلاقی میکند و انواع گناهان را مرتکب میشود چون اصلاً از نماز خود چیزی دریافت نکرده و چیزی نیاموخته است.
با این توضیح، نماز افراد سهلانگار پذیرفته نمیشود؟
جواب این سؤال را هم خوب است در حدیث پیدا کنیم. آن طور که رسول خدا صلیالله علیه و آله فرمودند: «نماز بنده تنها آن مقداری که تعقل کرده، برای او نوشته میشود.» یعنی اگر ما نماز را هر بار به جا بیاوریم اما درباره آن توجه نداشته باشیم و فقط برای ادای دین و اجبار نماز بخوانیم اما اصلاً دقت نکنیم که در مقابل چه کسی ایستادهایم و چه ذکری میگوییم نماز ما به حساب نمیآید.
هرقدر گناه نکنی، نمازت قبول است
اگر کسی در نمازش توجه داشته باشد اما بعد از نماز مرتکب گناه بشود، حکم نماز او چیست؟
یکی از شرایط مقبول بودن نماز این است که از گناه و فساد دوری کند. کسی که نماز را با دقت به ذکرها میخواند و بعد از نماز به راحتی گناه میکند، معلوم میشود که اصل و مفهوم نماز را نفهمیده است. چون اگر درکی نسبت به نماز داشت به سمت گناه نمیرفت.
درواقع یکی از نشانههایی که میتوانیم متوجه شویم نماز ما مورد قبول خدای تعالی قرار گرفته یا نه، این است که ببینیم آیا نماز ما را در زندگی شخصی و خانوادگی و اجتماعی از فاسد و گناه دور کرده است. اگر از فساد دور شویم یعنی نماز مقبولی داشتهایم چون قدرت خودداری در برابر گناه را به دست آوردهایم. اما اگر به سادگی مرتکب گناه میشویم، معلوم است که نماز درست و کامل را به جا نیاوردهایم.
این مطلب را در حدیثی به نقل از امام صادق علیه السلام هم میتوانیم بخوانیم که در مورد تأثیر نماز بر روی پرهیز از گناه و فساد است. آن حضرت فرمودند: «هر کسی که دوست دارد بداند نماز او قبول شده یا نه، ببیند که آیا نمازش او را از زشتی و گناه بازداشته یا نه. پس هر اندازه که نمازش او را از گناه بازداشته، به همان اندازه نماز او قبول شده است.»
البته نباید نماز را فقط در خودداری از غیبت، تهمت، زنا، حرامخواری و این نوع گناهان معنی کرد. بلکه حتی زکات دادن هم جزء اصول دین است و اگر کسی زکات مال خود را پرداخت نمیکند و در پرداخت زکات سست است، یعنی نماز او کامل نبوده و قبول نشده است. چون اگر قبول بود، به سادگی میتوانست واجبات را به جا بیاورد و اهمال و سستی هم نداشت.
انتهای پیام/