مرور سابقۀ سیلهای مخرب و سهمگین تهران نشانگر آن است که این شهر بزرگ جزو نقاط حادثهخیز و سیلخیز کشور است، برای نمونه یکی از معروفترین سیلهایی که تلفات مالی و جانی هم بهجای گذاشت، سیل دربند و تجریش در سال 1366 است. این سیل بر اثر بارش شدید باران و جاری شدن سیلاب شدید در درههای دربند و گلابدره در شمال تهران رخ داد. بر اثر این سیل، حدود 300 نفر کشته شدند.
شدت بارش و رگبار در این سیل که در تابستان اتفاق افتاد، بهگونهای بود که در مدت 107 دقیقه 28 میلیمتر بارش ثبت شد. در مدت کوتاهی سیلاب عظیمی از رودخانۀ گلابدره به حرکت درآمد و صدها تن گلولای و سنگ را در مسیر این رودخانه و جعفرآباد بهسمت میدان تجریش به حرکت درآورد و خسارات زیادی را بهجای گذاشت. حجم خسارات و تلفانی انسانی بهاندازهای بود که سیل میدان تجریش تهران، دومین سیل مخرب کشور از نظر تلفات انسانی لقب گرفته است.
بهگفته مسئولان و کارشناسان، تهران همچنان در خطر سیل قرار دارد و درهرودهای تهران از نقاط بحرانی سیل احتمالی بهشمار میرود. غلامحسین آرام معاون فرماندار تهران در این باره گفت: «تهران دارای شش درهرود است که اغلب این موارد بهعنوان فضای سبز و تفرجگاه در دست بهرهبرداری هستند، از همین رو مدیریت سریع آنها به دغدغۀ نخست مسئولان استان تبدیل شده است. این درهرودها از نقاط احتمالی سیل هستند؛ و نقطۀ دیگری وقوع سیل احتمال اتوبان امام علی(ع) است».
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله نیز دربارۀ نقاط سیلخیز تهران معتقد است: «بزرگراههای «امام علی(ع)»، «مدرس»، «صیاد شیرازی» و «ستاری» و همچنین مسیل رودخانۀ کن از مهمترین مناطق سیلابهای واریزهای در تهران بهشمار میروند، در حالی که از بزرگراه ارتش تا شهر ری بیش از 50 درصد از طول مسیر با دیوارههای بتنی و نفوذناپذیر پوشانده شده که بسیار خطرناک در هر سیلاب واریزهای است».
بهگفتۀ زارع، محدودۀ بزرگ پردیس دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران نیز علاوه بر ساخته شدن بهروی پهنۀ گسل شمال تهران، یک محدودۀ لغزشی فعال و بسیار مهم است که در هر رخداد زمینلغزش، بهویژه در یک دورۀ بارندگی شدید، امکان چکانش و رها شدن محدوده وسیعی از خاک، سنگ و واریزه در درههای پاییندست آن بهویژه در محدوده بزرگراههای آزادگان، ستاری و باکری وجود دارد.
در علت حساس بودن درهرودها به خطر سیل، اقبال شاکری منتخب مردم تهران در مجلس شورای اسلامی دخل و تصرفهای غیرمجاز در درهرودها را عامل وقوع سیل احتمالی میدانند و معتقد است: «متأسفانه بهدلیل ناهماهنگیهای دستگاهها و دخل و تصرفی که در بستر درهرودها و حریم اطراف آن صورت گرفته است شاهد بهوجود آمدن سیلاب در اطراف شهر تهران بودهایم که این موضوع بایستی مورد بررسی و مطالعه قرار بگیرد».
بهگفتۀ وی دست بردن در طبیعت میتواند زمینهساز ایجاد بحران در زمان بارندگیهای شدید باشد و اگر بستر روددرهها بهشکل طبیعی خود باقی میماند، سرعت آب در زمان بارشهای شدید آهسته بود (و سیل خطرات زیادی نداشت).
با توجه به امکان وقوع خطر سیل برای کلانشهر تهران و لزوم مقابله با آن، هوشنگ جزی مدیرکل آبخیزداری سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری، آبخیزداری کافی و مناسب را راهحل مقابله با وقوع سیل تهران میداند و درهرودهای تهران را در زمرۀ شهرهایی بیان میکند که در اولویت آبخیزداری قرار دارند.
وی در این باره گفت: «در مناطقی از تهران مانند امامزاده داود، وردیج، گلابدره و دربند فعالیتهایی در این ارتباط انجام شده اما نیازمند تکمیل است و نیاز دارد که سازهها تکمیل و کارهای جدیدتری انجام شود تا حادثۀ سیل شیراز در کن، بزرگراههای امام علی(ع) و شهید صیاد شیرازی روی ندهد، زیرا آنها روددرههای تهران هستند که بسته شدهاند. در این باره رقمی برای آبخیزداری تهران پیشبینی و به وزارت کشور، استانداری و سازمان مدیریت ارائه شده است؛ این ارقام مورد نیاز آبخیزداری در مقایسه با بودجهای که به برخی از دستگاهها اختصاص داده میشود، رقم زیادی بهحساب نمیآید».
مسلماً با توجه به گذشتۀ تاریخی شهر تهران در وقوع سیلهای مخرب میتوان با انجام مدیریت جامع حوزۀ آبخیز تهران و مدیریت صحیح درهرودها با آزادسازی مسیلها و عدم ساختوساز در این درهرودها، میتوان جلوی بسیاری از سیلهای مخرب احتمالی در تهران را گرفت و با انجام عملیات آبخیزداری کافی و بموقع از ایراد خسارات جانی و مالی فراوان جلوگیری کرد. این مسئله در گروی هماهنگی و انسجام نهادها و دستگاههای مختلف بهخصوص شهرداری تهران، وزارت نیرو و وزارت جهادکشاورزی است.
انتهای پیام/+