گزارش|واکاوی یک وعده در سالگرد «علی سلیمی» / موسیقی «مقامی» اردبیل از نای و نوا افتاد

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، استان اردبیل یکی از مناطق مستعد آثار هنری است. 1.2 میلیون نفر جمعیت در این استان زندگی می‌کنند. در مرز شمال غرب کشور واقع شده است و مردم آن به زبان شیرین آذری سخن می‌گویند. اما مردم این استان که علاقه مند به موسیقی مقامی هستند و می‌توانند این شکل از موسیقی را در سطحی گسترده معرفی کنند، در حسرت یک سالن استاندارد منحصر به موسیقی به سر می‌برند.تا جایی که بسیاری از گروه‌های فاخر موسیقی به دلیل نبود سالن استاندارد مناسب به این استان سفر نمی‌کنند.

سالن فدک از اهالی موسیقی پول دریافت می‌کند

 در تاریخ این سرزمین هنرمندان بسیاری در عرصه‌های هنری به ویژه هنر موسیقی خوش درخشیده‌اند تا جایی که مرحوم علی سلیمی به چهره جهانی تبدیل شد و تندیس این استاد در یونسکو به عنوان آهنگساز برجسته شرق نصب شد.

این در حالی است که در خود اردبیل تنها یک شب موسیقی با عنوان ( علی سلیمی گجه سی) با یاد و نام این هنرمند برگزار می‌شود و به غیر از این رویداد که سالانه یک یا دو مورد از اخبار آن به گوش می رسد، اقدام شاخصی برای موسیقی مقامی صورت نگرفته است.

برگزاری این رویداد که اغلب با دعوت از هنرمندان بومی استان انجام می‌شود محدود به سالن فدک و نگارخانه خطایی بوده است.اما رفتار سالن‌های مذکور با هنرمندان به چه شکلی است؟

سالن فدک که باسابقه ترین تالار شهر محسوب می‌شود، آخرین سنگر پناهگیری هنرمندان است که در سال‌های گذشته با اقدام قابل تاملی به بخش خصوصی واگذار شد.

این سالن هر چند از برخی کمبودهای فنی اجرای کنسرت‌های موسیقی رنج می‌برد و طی سال‌های اخیر تغییرات و تعمیراتی به خود دیده عملا فعالیت گروه‌های موسیقی را محدود ساخته است.

مدیرکل ارشاد اسلامی استان اردبیل در بهمن ماه سال 97 از تریبون خبرگزاری تسنیم این واگذاری را مطرح کرد.ناصر اسحاقی در خصوص اعتراضات هنرمندان به واگذاری سالن فدک به بخش خصوصی اظهار کرد: ما مطابق تکلیف قانونی باید این سالن را واگذار می‌کردیم و در غیر این صورت دستگاه‌های نظارتی اداره کل را بازخواست می‌کردند.

اسحاقی تصریح کرد: در سال های 93 و 94 بررسی از سالن فدک انجام شد و مشخص شد که در کل سال فقط 30 روز مورد استفاده هنرمندان است که در ادامه هنگام واگذاری 70 روز برای هنرمندان بلوکه شد و پلاتو نجفلو به همراه گالری سالن به صورت کامل در اختیار هنرمندان است.

مدیرکل ارشاد اسلامی تصریح کرد: 70 روز بلوکه شده برای برنامه‌های مناسبتی، خیریه و ملی و سراسری در نظر گرفته شد و به عنوان مثال رویداد هنری که بلیط فروشی دارد لازم است هزینه سالن را نیز تامین کند که البته نرخ برنامه‌ها متفاوت بوده و برنامه‌ای مثل کنسرت موسیقی که گردش مالی بالایی دارد، اجاره بهای بیشتری نیز خواهد داشت.

هرچند این واگذاری منع قانونی نداشت اما تحرک حداقلی گروه‌های موسیقی  نیز به این وضعیت دامن زد. از سال 97 تاکنون تعداد جشنواره ها و رویدادهای مرتبط با موسیقی مقامی در استان قابل توجه نیست و اغلب با برنامه‌های رویداد محور دستگاه‌های دولتی آمیخته شده است.

نبود سالن در شهرستان‌ها

با تبدیل نگارخانه خطایی به موزه جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل نیز یک فرصت دیگر از هنرمندان اخذ و محدود شد.امروز مشخص نیست یک گروه موسیقی برای تمرین‌های خود از کدام فضا باید استفاده کند.

مشکلات زمانی حادتر می‌شود که اردبیل را محدود به مرکز استان ندانیم. استان اردبیل با 11 شهرستان خود تنها در مرکز دچار کمبود نیست. بلکه در سایر شهرستان‌ها نیز نبود سالن مناسب موجب شده تا هیچ کنسرتی برای یک نمینی یا مشگین شهری یا پارس آبادی اجرا نشود.

این در حالی است که مطابق توضیحات ارائه شده در ابتدای این گزارش، اردبیل در مرز شمال غرب کشور واقع شده و می‌تواند یکی از کریدورهای حضور گروه های موسیقی از اقصی نقاط جهان باشد. مرزی بودن این استان ظرفیتی برای صادرات موسیقی اصیل است تا ایران و ایرانی به قوت خود غره شود.

این در حالی است که عملا در شهرستان‌های واقع شده در مرز نیز سالن مناسبی موجود نیست و حتی برای اجراهای خیابانی نیز تاکنون هیچ تدبیری اندیشیده نشده است.در بخش موسیقی شهرداری ها نیز عملا اقدامی قابل دفاع نداشته اند. در مرکز استان هیچ سالنی از زیرمجموعه های شهرداری در اختیار هنرمندان موسیقی نیست و رسالت مدیریت شهر در تمامی ابعاد بیشتر به اخذ  هزینه پروانه ساخت و ساز خلاصه شده است.

اینکه با وجود برخورداری از موسیقی اصیل آذری، اجراها در سالن‌های کوچک سینماها یا مدارس به برخی برنامه‌های طنز و موسیقی با ارگ محدود شود، یکی از افسوس‌های هنرمندان این حوزه است.

تالار شهر مصداق خواب خوش مسئولانه

خبرگزاری تسنیم پیرو رسالت خود بارها به ضرورت احداث تالار شهر در مقاطع زمانی مختلف اشاره داشته است.این تالار پاسخی بود به کمبود اهالی نمایش و موسیقی اما عملا به مصداق خواب خوش مسئولانه تبدیل شده و هیچ تحرکی در این پروژه مشاهده نمی‌شود.تالار شهر اردبیل به عنوان مهم‌ترین پروژه توسعه زیرساخت‌های فرهنگی استان اردبیل با گذشت 7 سال از کلنگ‌زنی حدود 50 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

احداث تالار شهر اردبیل در 13 هزار مترمربع و سه طبقه با سالن‌های مجزای نمایش و موسیقی با پیشرفته‌ترین تجهیزات خبر خوشی برای اصحاب فرهنگ و هنر بود.در آن مقطع زمانی هزینه تمام شده برای احداث این مجموعه به مراتب کمتر بود اما اعتباراتی که مسئولان آن را قطره‌ چکانی می‌نامند نتوانست درهای تالار شهر را به روی مردم بگشاید.

در سفر علی جنتی وزیر ارشاد وقت به استان اردبیل در سال 93 نیز صرفا موضوع واگذاری این پروژه به بخش خصوصی جهت تکمیل مطرح شد اما در نهایت این مهم نیز عملیاتی نشده و تالار شهر به اذعان مسئولان به پیشرفت مقبول دست نیافته است.

4 سال بعد از سفر جنتی، مدیرکل ارشاد اسلامی استان اردبیل بار دیگر در دفتر خبرگزاری تسنیم کمبود اعتبارات را مطرح کرد.

قرار بود در سفر رئیس جمهور به اردبیل اخذ اعتبار برای این تالار به عنوان اولویت مطرح شود اما عملا تحرک خاصی در این پروژه مشاهده نشد.با احداث این تالار این امیدواری به وجود خواهد آمد که گروه های فاخر موسیقی مهمان اردبیل شوند اما چنان که ذکر آن رفت موسیقی مقامی در اردبیل هم در بخش تولید و هم عرضه با مشکل مواجه است.

غفلت نهادهای فرهنگی از حراست موسیقی اصیل

برخی هنرمندان می‌گویند چهره‌ای همچون علی سلیمی تاکنون در اردبیل تکرار نشده و شاید تکرار نیز نشود. چهره‌ای کوشا، خوش ذوق و پرتلاش در عرصه موسیقی که با رعایت اصول توانست هم آثار ماندگاری به جای بگذارد و هم با زبان موسیقی ارزش‌های اخلاقی و انسانی را به گوش چهار گوشه جهان برساند.

اما چرا نباید علی سلیمی در تاریخ موسیقی اردبیل تکرار شود؟ این ناامیدی برآمده از بی توجهی‌های دنباله‌دار به موسیقی اصیل است. با وجود اینکه تمامی مسئولان باور دارند که موسیقی اصیل باید صیانت و حراست شود اما نه در بخش آموزش و نه فرهنگ سازی اقدام شاخصی دیده نمی‌شود.

هیچ یک از مدارس و رویدادهای مرتبط با دانش آموزان توجهی به موسیقی مقامی نداشته است. چهره‌های انگشت شماری مانند «پارسا خائف» نیز با مشاهده ضعف امکانات و تجهیزات به شهر دیگری برای آموزش سفر می‌کنند.

این در حالی است که اقلیم منحصر به فرد این منطقه حنجره‌های طلایی متعددی پرورش داده است و بی‌شک اگر صیانت از موسیقی اصیل صرفا یک شعار نباشد، تک تک این افراد می‌توانند به چهره درخشانی تبدیل شوند.

رئیس حوزه هنری استان اردبیل با اشاره به اینکه این مجموعه در دو بخش تولید آثار هنری و آموزش و تربیت هنرمندان فعالیت دارد، افزود: بخشی از اهداف آموزشی این مجموعه به عمق‌بخشی به نگرش هنرمندان و دیدگاه فلسفی آن‌ها معطوف شده است.

امیر رجبی با بیان اینکه حوزه هنری سالانه کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی متعددی را بر همین اساس برگزار می‌کند، افزود: یکی از دلایل عدم ارتباط‌گیری مردم با هنر به نوع تولیدات هنری بازمی‌گردد و هنرمند به نبض و نیاز مخاطبان خود اغلب بی‌توجه است.

وی با بیان اینکه این مجموعه توجه ویژه‌ای به احیای رشته موسیقی به ویژه حفظ و حراست از موسیقی اصیل و آئینی استان اردبیل داشته است: گفت: طی سال‌های اخیر آثار متعددی از جمله آلبوم موسیقی آذری،‌ اثر استاد بهاءالدین خراسانی، آلبومی از مهدی حمزه‌زاده در قالب موسیقی آذری، آلبوم موسیقی پاپ با صدای سعید قربانی و با مضامین دفاع مقدس و پایداری و مجموعه موسیقی «نی ناله‌ها» اثر فاخر سید حسن مرتضوی تولید شده است.

رجبی معتقد است با این وجود موسیقی و سایر هنرها در اردبیل از ضعف زیرساخت‌ها رنج می‌برد و همین موضوع یکی از موانع رشد تولیدات است.

گفته می شود 14 آموزشگاه موسیقی در استان اردبیل دایر است. اگر سالانه از هر آموزشگاه تنها یک اجرا به مردم اردبیل ارائه شود، 14 کنسرت موسیقی توسط هنرمندان اردبیلی تجربه خواهد شد. این در حالی است که عملا چنین اتفاقی به هیچ عنوان تجربه نمی‌شود و رخوتی گریبانگیر موسیقی در اردبیل شده و لازم است جانی دوباره به سازهای خسته دمیده شود.

گزارش از ونوس بهنود

انتهای پیام/136/ش