به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم٬ تحولات میدانی لیبی تا حد قابل توجهی بر مدار پیروزی دولت وفاق ملی و شکست نسبی ژنرال خلیفه حفتر است.
در این شرایط٬ ترکیه نیز به عنوان یکی از بازیگران مهم این معرکه منطقهای٬ اندک اندک از ظفر و پیروزی سخن میگوید. البته نباید از این واقعیت غافل شد که طی ماههای گذشته٬ نتایج نبرد در میدان لیبی٬ همواره متغیر و شکننده بوده و احتمالاً زود است که شکست کامل حفتر و تثبیت موقعیت السراج٬ اعلام شود.
حفتر٬ خشمگین از ترکیه
یکی از متغیرهای مهم در روند تحولات لیبی٬ این است که روسیه به شکل جدی و قاطعانه از حفتر حمایت نکرد و مجموعه پشتیبانیهای سیاسی و مالی عربستان و امارات متحده عربی و نیز همکاریهای اطلاعاتی و سیاسی مصر و فرانسه٬ در قد و قوارهای نبود که مانع از تغییر نتایج شود. عقبنشینی از پایگاه الوطیه٬ تضعیف روحیه نیروها٬ تبلیغ گسترده در مورد پاسپورت آمریکایی حفتر و اقامت 20 ساله او در آمریکا٬ شتابزدگی در طراحی عملیات زمینی و عدم آشنایی فرماندهان تحت امر حفتر با تاکتیکهای جنگ صحرایی از عوامل مهمی هستند که در شکست حفتر نقش ایفا کردهاند.
اما در این میان٬ نقش ترکیه نیز اهمیت خاصی دارد. برخورداری نظامیان وفاق ملی از رصد اطلاعاتی گسترده هوایی از منبع هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه٬ از عوامل مهم تضعیف حفتر بود و به همین خاطر٬ او اعلام کرد که نظامیان ترکیهای را برای نیروهای خود هدف مشروع میپندارد اما ظاهراً آنکارا تمایل ندارد که پیامهای تهدیدآمیز حفتر را با همان لحن پاسخ دهد.
مولود چاووشاوغلو، وزیر خارجه ترکیه در مصاحبهای تلویزیونی در مورد تحولات اخیر لیبی گفته است: «آنکارا موازنه قدرت در لیبی را تغییر داد و مانع از وقوع یک جنگ داخلی همه جانبه شد. تنها راهحل در لیبی همان راهحل سیاسی است و حفتر نیاز دارد این مساله را درک کند.»
در روزهای گذشته٬ روزنامه لوموند فرانسه به اهمیت حمایت هوایی ترکیه از دولت وفاق ملی و بهکارگیری هواپیماهای بدون سرنشین پرداخته٬ دویچه وله آلمان ترکیه را تغییر دهنده موازنه قدرت وصف کرده و بی.بی.سی نیز به این موضوع اشاره کرده که ریسک انتقال شبه نظامیان مخالف سوری به لیبی پاسخ داده و ترکیه به نتایج دلخواه خود رسیده است.
ماموستا محمد علی قرهداخی مفتی کُرد عراقی و رئیس اتحادیه جهانی علمای اهل سنت نیز که معمولاً از اظهار نظر سیاسی پرهیز میکند٬ به نفع ترکیه موضعگیری کرده و مقابله با حفتر را یک اقدام ارزشمند دانسته است.
ترکیه٬ خشنود از شکست 3 کشور عربی
شکست حفتر٬ هزینهها و پیامدهایی برای حامیان او به دنبال دارد و در این میان٬ عدم تحقق اهداف 3 کشور عربی مرتبط با این پرونده٬ یعنی امارات متحده٬ عربستان سعودی و مصر٬ برای ترکیه حائز اهمیت ویژهای است.
چرا که اولاً ترکیه به منظور حفظ ظاهر و بها دادن به روابط استراتژیک اقتصادی و دفاعی با روسیه٬ دست کم در ظاهر و گفتار٬ نمیتواند علیه روسیه صحبت کند اما مجموعه رسانههای حامی حزب عدالت و توسعه و تحت امر اردوغان٬ موج کنایهها و بیانات تحقیرآمیز خود علیه قاهره٬ ریاض و ابوظبی را ادامه خواهند داد.
این در حالی است که این سه کشور نیز برای مقابله با ترکیه٬ برنامههایی دارند و به عنوان مثال٬ مشخص شده که امارات متحده عربی در حال حاضر٬ به شکل جدی در اندیشه ضربه زدن به جریان النهضه و سیاستمداران مورد حمایت ترکیه است.
وضعیت شکننده٬ موقعیت لرزان
طی ماههای اخیر٬ ترکیه به منظور رسیدن به پیروزی در میدان حساس و خطرناک لیبی٬ هزینههای فراوانی متحمل شد. از هزینههای اقتصادی و نظامی گرفته تا قرار گرفتن در موقعیت آچمز و دشوار در برابر روسیه و همچنین تبعات داخلی و غرزدن مداوم مخالفین اردوغان.
طبیعتاً نمیتوان انتظار داشت که فاکتور و صورتحساب روشنی از هزینههای ترکیه در بخش اقتصادی و لجستیکی و در پرونده لیبی٬ به رسانهها درز پیدا کند. اما تامین صدها نیروی مسلح از جمع مخالفین سوری عرب و ترکمان و انتقال آنان به لیبی٬ ارسال تسلیحات و تجهیزات نظامی٬ سقوط چندین فروند هواپیمای بدون سرنشین و همچنین کشته شدن چند افسر نظامی و امنیتی ترکیه در لیبی٬ بخشی از بار سنگینی بود که آنکارا ناچار شد آن را تحمل کند.
ترکیه در شرایط فعلی توانسته است در پرونده لیبی به بخشی از اهداف خود دست پیدا کند اما وضعیت شکننده لیبی و ساختار سیاسی و قومی این کشور٬ اجازه نمیدهد که آنکارا به شکل طولانی مدت٬ نسبت به تداوم نقش خود امیدوار باشد.
ساختار عشیرتی اجتماعی٬ موقعیت جغرافیایی حساس٬ کاهش شدید قیمت نفت و وابسته شدن اقتصاد لیبی به حمایتهای خارجی٬ بخشی از مشکلات پیش روی این کشور است که ترکیه نمیتواند برای حل آن٬ اقدام خاصی انجام دهد.
از دیگر سو٬ باید این واقعیت را نیز از یاد نبریم که ترکیه در ماجرای لیبی و در معادلات کلان نفوذ در قاره آفریقا٬ مانع و مشکلی جدی به نام مصر دارد. لذا تا زمانی که رجب طیب اردوغان٬ همچنان به خاطر محمد مرسی و جریان اخوان المسلمین٬ از عبدالفتاح السیسی خشمگین باشد و کانالی برای عادیسازی رابطه با قاهره پیدا نکند٬ دستاورد پیروزی سیاسی و نظامی در لیبی٬ به آسانی حفظ نخواهد شد.
در همین حال٬ باید به این دغدغه مهم نیز توجه داشت که بازیهای موذیانه رژیم صهیونیستی در استفاده از ظرفیتهای یونان و شرق مدیترانه٬ یک موضوع جدی است که در بزنگاههای خاص٬ میتواند برای ترکیه دردسرساز شود.
بنابراین شواهد نشان دهنده این است که ترکیه در میانمدت٬ ناچار است به منظور بهرهمند شدن از امتیازات پیروزی در لیبی و حفظ توافق امنیتی دریایی با دولت وفاق ملی٬ یک بار دیگر در مورد روابط خود با یونان٬ قبرس و مصر تجدیدنظر کند و در همان حال٬ برای پایان دادن به خصومت با امارات و تنش با عربستان٬ راه میانهای پیدا کند.
انتهای پیام/