به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، جلد دوازدهم و آخرین مجلد مجموعه «جاده جنگ»، اثر منصور انوری از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شد و در دسترس علاقهمندان به حوزه ادبیات داستانی قرار گرفت. به این ترتیب طولانیترین رمان ایرانی که تلاش دارد روایتگر بخشی از تاریخ معاصر باشد، به اتمام رسید.
جنگها همانقدر که دنیای انسانها را ویران کردهاند، به همان اندازه آثار هنری و ادبی آفریدهاند. یکی از مهمترین جنگهایی که سبب شد تا آثار درخشان و ماندگاری از دل آن متولد شود، جنگ جهانی دوم بود. جنگ جهانی دوم بهدلیل گستردگی جغرافیایی و تأثیرات غیر قابل انکارش بر زندگی بسیاری از انسانها در کره خاکی، تاکنون در آثار مختلف داستانی اعم از رمان و داستان کوتاه بازتاب یافته است. هزاران اثر در این رابطه منتشر شده که هرکدام تجربهای از این جنگ خانمانسوز را روایت میکنند.
در ایران نیز جنگ جهانی دوم در برخی از آثار نمود و بازتاب داشته است. کموبیش آثار داستانی هستند که از این منظر به زندگی ایرانیها در قرن بیستم نگریستهاند. اشغال ایران از دو سو توسط نیروهای انگلیس و شوروی، قحطی بزرگ در ایران و... نتیجه جغد شوم جنگ بود که بر بام ایران نشست. در دل هر کدام از این موضوعات، روایتهای ناگفته بسیاری هست که متأسفانه هنوز در آینه ادبیات داستانی ما نمود و نشانی نداشتهاند.
انوری در این مجموعه 11جلدی تلاش دارد تاریخ ایران را با زبانی داستانی از زمان اشغال ایران توسط متفقین تا جنگ تحمیلی روایت کند؛ تلاشی که در کمتر آثار داستانی ایرانی در سالهای اخیر شاهدش هستیم. او با این کار قصد دارد چرایی وقوع انقلاب اسلامی در تاریخ معاصر ایران را با روایتی متفاوت نقل کند. هرچند معمولاً در رمانهای تاریخی، داشتن گزارهها و اطلاعات دقیق تاریخی یک اصل بهشمار نمیرود و از نویسنده چنین انتظاری نیست، اما انوری در کتاب خود با یادداشتبرداری و مطالعه برخی از منابع تاریخ شفاهی تلاش کرده است روایتی صادقانه از روزگار مورد نظر خود را در کتاب ارائه دهد، از این جهت کتاب او در مقایسه با برخی از رمانهای تاریخی نوشتهشده در ایران، از امتیاز ویژهای برخوردار است. هرچند برخی از کارشناسان در این زمینه معتقدند که انوری در طرح موضوعات کلی خوب عمل کرده اما آنجا که وارد جزئیات شده است، اشتباهاتی هم دارد.
فضای اصلی این رمان هم کل کشور، بهخصوص جاده شاهرود است که نقشی کلیدی در وقایع اصلی ابتدا و انتهای رمان دارد و بهنوعی سمبلی از جنگ بیپایان است. این رمان بلند از روز سوم شهریور 1320 و ماجرای هجوم روسها به کشور از شمال شرقی خراسان به ایران و اشغال کشور توسط متفقین آغاز میشود و با پایان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران به اتمام میرسد؛ در این رمان واقعه 15 خرداد 1342، فعالیت مبارزاتی گروههای اسلامی، تظاهرات مردمی، پیروزی انقلاب اسلامی، خرابکاری گروهکهای ضدانقلاب در کردستان و جنگ هشتساله عراق علیه ایران بهتصویر کشیده شده است.
هرچند نام انوری با «جاده جنگ» که برگزیده جایزه جلال هم شد، گره خورده است، اما از او آثار داستانی دیگر هم در سالهای اخیر منتشر شده که همگی آنها یک ویژگی دارند: توجه به تاریخ ایران و بومینویسی. انوری همواره تلاش دارد تا با استفاده از تکنیکهای داستاننویسی غربی، داستانی ایرانی خلق کند. او در این رابطه به تسنیم میگوید: ما دو نوع داستاننویس داریم. داستاننویس غربی که حتی اگر فارسی و ایرانی بنویسد، داستانش غربی است، چون شیفته غرب است و کارهایش در همین فضا شکل میگیرد. دسته دیگر، جوانانی هستند که متاسفانه الگویی ندارند تا از آن الهام بگیرند. شناخت و درک درستی هم از آثار خوب ندارند، از این رو هرآنچه به قلمشان میآید، همان چیزی است که در رمانها و فیلمهای خارجی میبینند. من هر روز فیلم خارجی میبینم، فیلمهای ایرانی قدیم را هم برای ارزیابی تغییر در مکالمه و گفتوگو شخصیتها نگاه میکنم، اما هرگز داستانهایم در فضای خارج از ایران سیر نمیکند.
او ادامه میدهد: رهبر انقلاب هم تأکید دارند که از تکنیک داستاننویسان غربی بهره بگیریم، اما باید داستان خودمان را بنویسیم. من یک مثالی همیشه در این رابطه میزنم، ما خودمان نمیتوانیم هواپیما بسازیم و مجبوریم هواپیمای را از دیگر کشورها بخریم، اما آن را در فرودگاه خودمان مینشانیم، مسافران خودمان را با این هواپیماها را جابجا میکنیم و با زبان خودمان در آن صحبت میکنیم. داستاننویسی ما باید به این شکل باشد. ما نباید خارجی بنویسیم؛ هرچند اگر از تکنیکهای آنها بهره میبریم. این خیانتی است که به ملیتمان میکنیم. زادگاه هر فردی مانند مادر اوست، باید به این زادگاه و مؤلفهها و ویژگیهای آن احترام بگذاریم.
انوری در نظر دارد تا ادامه «جاده جنگ» را در «گذرگاه» روایت کند. انتشارات سوره مهر جلد دوازدهم این اثر را در یک هزار و 250 نسخه و به قیمت 85 هزار تومان منتشر کرده است.
انتهای پیام/