ابوالقاسم حسین پور، مدیرکل کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگلها مراتع و آبخیزداری کشور، در یادداشتی به ضرورت انجام طرحهای آبخوانداری و پخش سیلاب بر عرصههای آبخیز کشور و نیز تصویب این طرح در مجلس شورای اسلامی پرداخته است. بهاعتقاد وی تصویب این طرح علاوه بر اینکه نقش مؤثری در مقابله با خشکسالی و سیل که دو روی یک سکه هستند دارد، میتواند ذخیرۀ آبی کشور را در حدود 50درصد افزایش دهد. یادداشت ابوالقاسم حسینپور بهقرار زیر است:
"واقع شدن ایران بر روی کمربند خشک جهان، تغییرات اقلیمی، تغییر الگوی بارش از برف به بارشهای رگباری و سیلآسا، تشدید رخداد وقایع حدّی بارش و سیلاب، کشور ما را در شرایطی قرار داده است که از یک سو با سیلهای مخرب و ویرانگر با خسارات سنگین درگیر است و از سوی دیگر با مشکلات کمآبی و خشکسالی مواجه میباشد.
این در شرایطی است که از مجموع حدود 400 میلیارد مترمکعب بارشهای کشور حدود 70درصد آن تبخیر میگردد و از طرفی بهدلیل اضافهبرداشت از سفرههای آب زیرزمینی با تخلیۀ آبخوانهای کشور روبهرو هستیم، بهنحویکه از 609 دشت کشور حدود 400 دشت ــ که از دشتهای مهم تولیدی و سکونتی کشور هستند ــ با بیلان منفی در شرایط بحرانی قرار دارد و در معرض خطر جدی فرونشست زمین و مرگ آبخوان است. این موضوع، مخاطرۀ بسیار جدی برای کشور است که در صورت عدم چارهاندیشی، چشمانداز روشنی برای منابع طبیعی در آینده نیست؛ زیرا که با تشدید روند بیابانزایی، طوفانهای گردوغبار، ناپایداری کشاورزی و سکونتگاههای روستایی و مهاجرتهای اقلیمی، مشکلات عدیدۀ زیستی، اقتصادی و اجتماعی را بهدنبال دارد.
حال با این اوصاف که بهاعتقاد کارشناسان، خالی شدن آبخوانهای زیرزمینی ابرچالش کشور در حوزۀ آب بهشمار میرود و کشور از یکسو با تشدید سیلابها و هدررفت حجم عظیم آب (علاوه بر خسارت سیل) و از طرف دیگر آبخوانهای خالی و زمین تشنه مواجه است، راهکار درست چیست؟
آبخوانداری؛ پسانداز آب در بانک زمین
سرزمین تشنۀ ایران که در سالهای اخیر شاهد گذر حجم عظیم سیلاب بر پهنۀ خود در مدت کوتاه و تداوم خشکی طولانیمدت پس از آن است، دارای 63 میلیون هکتار اراضی کاملاً نفوذپذیر با آبخوانهای خالی در زیر زمین میباشد، که بیش از هر چیز دیگر به نفوذ باران و سیلاب به درون زمین نیازمند است. موضوع مهمی که رسالت ذاتی آبخوانداری است و تقویت ذخیرۀ "آب سبز" در خاک و "آب آبی" در آبخوان چاهها، چشمهها و قنوات از نتایج آن میباشد. احیای قنوات خشکشده که بعضاً طی دو دهۀ گذشته بیآب بودند و افزایش 3برابری آبدهی قنوات در حوزههای تحت پوشش طرحهای آبخیزداری و آبخوانداری طی یک سال اخیر از جمله اثربخشی مثبت اینگونه طرحهای حیاتی و زیربنایی است.
حفظ حیات دشتها در گروی اجرای طرحهای آبخوانداری
ارزیابی پژوهشگران نشان میدهد هر هکتار آبخوانداری حداقل 1000 مترمکعب و هر هکتار آبخیزداری 530 مترمکعب در سال آب به زمین نفوذ میدهد. از مجموع عرصههای طبیعی نفوذپذیر کشور، 22 میلیون هکتار نهشته کواترنر و 9 میلیون هکتار آن را مخروطهای افکنه تشکیل میدهند که آبرفتهای درشتدانه آن از نفوذپذیری بسیار بالا و ظرفیت تغذیه و ذخیرۀ آب قابل ملاحظهای برخوردار هستند، در این میان 11.2 میلیون هکتار عرصههای مستعدّ مشرف به دشتهای بحرانی است که ظرفیت و اولویت اجرای "طرح آبخوانداری و پخش سیلاب بر عرصۀ آبخوانهای کشور" است.
آبخوانداری؛ تبدیل تهدید سیل به فرصت ذخیرۀ آب در آبخوان
سیل و خشکسالی دو روی یک سکهاند که بهصورت متوالی و بعضاً حتی بهصورت توأمان، مناطق مختلف کشور ما را متأثر میسازند و در ابعاد گستردۀ حیات اقتصادی و اجتماعی مناطق و زندگی مردم را تحت تأثیر قرار میدهند. بهعقیدۀ کارشناسان، آبخوانداری یکی از اولویتهای اصلی کشور در مدیریت بارش، ارتقای بهرهوری نزولات آسمانی، پیشگیری از تشدید سیل و خسارات آن، بهرهگیری از فرصت سیلاب و پایداری آب محسوب میگردد که در صورت توسعه در کشور قادر است سالانه بیش از 40 میلیارد مترمکعب آب در دل زمین ذخیره نماید.
تصویب طرح آبخوانداری و پخش سیلاب ضرورت امروز و فردای کشور
اجرای طرحهای آبخوانداری و آبخیزداری، کنترل اضافهبرداشت از آبهای زیرزمینی، افزایش بهرهوری آب، توسعه آباندوز، افزایش آگاهیهای عمومی و مشارکت بهرهبرداران از جمله راهکارهای نجات آب در کشور بهشمار میروند که بهصورت مکمّل هم در صورت توجه به آنها میتوان به آینده کشور امیدوار ماند، لذا تا فرصت محدود باقی است، باید اقدام کرد. تصویب "طرح آبخوانداری و پخش سیلاب بر عرصۀ آبخوانهای کشور" و سرمایهگذاری لازم در این حوزه، از جمله اقدامات ضروری برای امروز و فردای کشور است."
کل پروندۀ «معجزه آبخیزداری» اینجا در دسترس است
انتهای پیام/+