به گزارش خبرگزاری تسنیم از یاسوج، گاهی وقتی برای انجام کار یا خرید وارد مغازهها و کارگاههای مختلف میشوید، کودکانی با جثههای کوچک را مشغول به کار میبینید که نوع کاری که انجام میدهند، نسبت به قامت مانند کوه به کاه است.
بر سر چهارراهها و میدانها و گاهی در خیابانهای شلوغ و خلوت، کودکانی با چهرههایی معصوم اما جسور، بر روی شیشه خودرویتان آب پاشیده و دستمال میکشند و ما گاهی لبخند میزنیم و گاهی شیشه را پایین آورده و داد میزنیم نکن، تازه از کارواش آوردهام!
گاهی وقتی پشت چراغ قرمز در اندیشه عبور از ترافیک خستهکننده هستی، کسی به شیشه ماشین ضربه میزند و شما را از مشغلههای ذهنی بیرون میکشاند و با پیش کشیدن شاخه گلی یا بستهای آدامس یا برگه فالی، با نگاهی آمیخته با شرم و امید به کرم و لطف ماها دلخوش میکند.
اینها همه سرنوشت کودکانی است که از بخت بد روزگار و از سر ناچاری، به دلایل متعدد به اجبار از سن پایین استخوانهای خود را با کار کردن آبدیده میکنند، اما بهراستی چرا این کودکان به جای تفریح و بازی و لذت بردن از حیات کودکی خود، در چنین روزگاری با دردها دست و پنجه نرم میکنند؟ چه آسیبهایی ممکن است دامنگیر این کودکان معصوم و غافل از سرنوشت خویش شود؟
بر اساس پارهای تحقیقات علمی، از علل عمده ورود این کودکان به چنین وضعیت نامناسب و نگرانکنندهای میتوان عوامل مختلف اقتصادی (شیوع بالای بیکاری، فقر، بیعدالتی، فاصله زیاد طبقاتی، مشاغل کمدرآمد پدران)، عوامل اجتماعی (ازدیاد جمعیت، مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ، ساختار جمعیت، کمبود قوانین حمایتی از کودکان)، عوامل خانوادگی (خانوادههای پرجمعیت و بعد بالای خانوار، خانوادههای پرتنش، فوت یا جدایی والدین، اعتیاد در خانواده) و عوامل زیستی و روانی از قبیل بحران هویت، بحران بلوغ، فرار از خانه، اعتیاد و بزهکاری و همچنین نبود نظارتهای دولتی در دفاع از حقوق کودکان اشاره کرد که این عوامل میتواند در شکلگیری پدیده کودکان خیابانی و کودکان کار تأثیرگذار باشد.
به طور کلی میتوان فقر را میتوان مهمترین فاکتور و سایر عوامل اجتماعی و خانوادگی را از دیگر فاکتورهای تأثیرگذار در به وجود آمدن پدیده کودکان خیابانی و کودکان کار دانست.
این کودکان که دلخوش به اندک پول جیبی خانواده خود بودهاند و شاید هم هیچوقت طعم پول تو جیبی را نچشیدهاند با ورود به کار و به دست آوردن مبلغی هر چند اندک، دچار غرور کاذب استقلال میشوند و مزه کردن خریدهای دلخواه خود سبب میشود که از فضای تحصیل و پایبندی به خانواده دور شده و خود را در توهم همان استقلال کاذب گم کنند.
این کودکان با توجه به سن کم و ریسک آسیبپذیری بالا، بعضی به راحتی با پا گذاشتن به سن نوجوانی که اوج تمایلات هر فرد است دچار انحراف و آسیب میشوند که اعتیاد، دزدی و مواردی از این قبیل از آسیبهای جدی در کمین این کودکان است، ضمن اینکه کودکان کار در اغلب مواقع از کارکرد ناچیز خود چیزی عایدشان نمیشود، چرا که بیشتر اوقات با کم مهری صاحبکاران روبرو میشوند.
در شهرهای کوچک کودکان کا را میتوان کودکان حاضر در میدانها و خیابانها تلقی کرد اما در شهرهای بزرگ کودکان کار علاوه بر کودکان خیابانی، در کارگاههای اکثراً بدون مجوز، فروشگاهها و... نیز فعالیت میکنند.
در حالی که طبق قانون حمایت از کودکان، هر فردی تا سن 18 سالگی در زمره قشر کودک به حساب میآید، این سن در قانون جمهوری اسلامی تا مرز 15 سال پیشبینیشده و هرگونه بهکارگیری افراد زیر 15 سال در ایران ممنوع است، زیرا کودک تا این سن در حال رشد و نمو بوده و گماردن کودک در این سن به کار سبب میشود که جلوی رشد و تعالی او گرفته شود.
حسن یکی از کودکان کار در یاسوج در گفتوگو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه کلاس پنجم هستم و سه سال است که در شهر اسپند دود میکنم، میگوید: چهار برادر و خواهر هستیم که پدر و مادرمان از هم جدا شدهاند و سرپرستی ما با مادرمان است.
او که زخمی تازه در گوش خود دارد، علتش را درگیری با یکی دیگر از کودکان همسن خود که او نیز به همین کار مشغول است عنوان میکند و میگوید: یکی دیگر از برادرهایم نیز به همین کار مشغول است.
حسن کارکرد روزانهاش را حداکثر 20 هزار تومان میداند و میگوید: برادر بزرگم عقد کرده و هزینه عروسیاش را نداریم، به همین خاطر، هر روز با نامزدش درگیر است و اختلاف دارند.
او با بیان اینکه در خانه پدربزرگشان (پدر مادرش) مستأجرند و ماهیانه 350 هزار تومان اجاره پرداخت میکنند و به این موضوع اشاره میکند که چند باری نیروهای شهرداری و بهزیستی او و تعدادی دیگر از کودکان کار را گرفته، در اتاقی نگه داشته و بعد از یک روز آزاد کردهاند.
این کودک کار میافزاید: بعضی از کودکان خیابانی سیگار میکشند و قلیان دارند و بعضی وقتها به گوشهای که کسی آنها را نبیند، رفته و سیگار و قلیان میکشند.
حسن حاضر نشد که ما تصویر یا فیلمی از او داشته باشیم و علتش را آبروی خانواده خود میدانست.
در قسمتی دیگر از شهر پدری را دیدیم که دو کودک خود را برای کار به قسمتهای مختلف میفرستاد و در دستشان ترازوی وزنکشی بود، با پدر این کودکان همکلام شدیم و هرچند او نیز اجازه ضبط فیلم و تصویر را نداد، علت این کار را مخارج بالای زندگی در شهر و اجارهبهای بالا دانست.
وی افزود: هفت سال پیش گوسفندهایم را فروختم و به امید زندگی راحتتر و درس خواندن بچههایم در مدرسههای باکیفیت شهر، راهی شهر شدم و الان به شدت از کرده خود پشیمانم.
فرزند بزرگش در سومین سال اقامت در شهر، به دلیل فروش و قاچاق مواد مخدر، به زندان افتاده، دخترش درگیر عشقی خیابانی شده و بعد از سه ماه ازدواج، طلاق گرفته و یکی از پسرهایش نیز مشکوک به اعتیاد است.
او هشت فرزند دارد و از این هشت فرزند فقط همان پسر بزرگ، توانسته است دیپلم بگیرد. خودش نیز کارگر ساختمانی است، خانمش هم دیسک کمر داشته و توانایی انجام کار را ندارد و آرزو میکند که یکبار دیگر به روستا برگشته و به همان دامپروری بپردازد.
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کهگیلویه و بویراحمد در گفتوگو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه آنچه ما در استان مشاهده میکنیم ذیل تعریف کودک کار است و در استان کودک خیابانی نداریم، میگوید: کودک کار کسی است که دارای خانه و خانواده بوده و شب را در خانه خود سپری میکند که در نود درصد از موارد، به دلیل فقر خانواده در مسائل مالی مجبور به کار کردن میشود.
کبری اخلاقی کودک خیابانی را کودکی میداند که در خیابان میماند و از خیابان برای خواب نیز استفاده میکند و با اشاره به اقدامات این کانون برای کمک به کودکان کار، میافزاید: تفاهمنامهای با اداره بهزیستی منعقد کردهایم که در آن، کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان، آموزش و استفاده رایگان از امکانات این کانون برای کودکان کار را در دستورکار قرار داده است.
وی علت کند بودن اجرای برنامهها و اقدامات در رابطه با کودکان کار را فرایندی بودن این برنامهها عنوان کرده و برخورد قضایی با کودکان را بدون فراهم آوردن زمینههای لازم ناکارآمد میداند.
گزارش از رحیم ابوذر
انتهای پیام/ ت