گزارش|منطقه آزاد اردبیل؛ مطالبهای که باید توجیه شود؟!
گروه استان ها-منطقه آزاد تجاری اردبیل که قرار بود حلال بسیاری از موانع توسعه استان باشد، با رد شورای نگهبان و ارجاع به مجمع تشخیص مصلحت، نیازمند توجیه اعلام شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، 22 خرداد ماه 99، روز تلخی برای اردبیلیها بود. روزی که بعد از سالها دوندگی، این استان باید بار دیگر مطالبه به حق خود را باید اثبات میکرد. ماجرا از اینجا آغاز شد که بعد از لایحه ایجاد 8 منطقه آزاد تجاری برای چهارمین بار از شورای نگهبان برگشت خورد، اختلاف مجلس و شورای نگهبان به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شد.
استانهای مرزی محروم، بیبهره از اقتصاد آزاد
این درحالی است که هم اکنون منطقه آزاد تجاری در وضعیت فعلی در هفت نقطه از کشور دایر است. هدف از شکل گیری این مناطق این بود که بسیاری از موانع اقتصادی جهت توسعه یک منطقه برداشته شده و به نوعی تسهیل تولید، سرمایهگذاری و صادرات و واردات عملیاتی شود. به ویژه با تحریمهای حاکم، مناطق آزاد تنفسی برای اقتصاد محسوب میشد.
در تعریفی که برای مناطق آزاد قائل شدهاند، منطقه آزاد تجاری، قلمرو معینی است که غالباً در محدودهٔ داخل یک بندر یا در مجاورت آن قرار گرفته و در آن تجارت آزاد با سایر نقاط جهان مجاز شناخته شدهاست. چنانچه کالاها را میتوان بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی از این مناطق صادر یا وارد کرد .
البته کارکرد اصلی این مناطق موضوع تولید و ایجاد ارزش افزوده به دلیل تسهیل مبادلات است به صورتی که بسیاری از تولیدکنندگان میتوانند مواد اولیه مورد نیاز خود را با کمترین تشریفات گمرکی وارد منطقه آزاد کرده و بعد از انجام فعالیتهای تکمیلی یا تولیدی آن را به بازارهای مورد نظرشان صادر کنند. هرچند موضوع صادرات به سرزمین اصلی هم با رعایت قوانین و شرایطی خاص مطرح است.
کارشناسان معتقدند این تعریف آبی بر آتش بسیاری از محرومیتها و اشتغال بهویژه در مناطق مرزی است؛ اما همچنان بسیاری از استانهای مرزی مثل اردبیل بهرهمند از مناطق آزاد نیستند و شاید بتوان گفت: « آب در کوزه و ما تشنه لبان میگردیم».
به همین دلیل و با درنظر گرفتن محرومیتهای موجود نماینده ولی فقیه در استان اردبیل بارها به ضرورت بهرهمندی نه تنها استان اردبیل به سایر استانهای مرزی از مناطق آزاد تاکید کرده است.
آیت الله سید حسن عاملی در این زمینه گفت: منطقه آزاد باید در استانهای مرزی دایر شود تا زمینه صادرات بیشتر فراهم شده و از سویی سرمایهگذاری خارجی جذب شود.
همچنین وی در پاسخ به برخی انتقادها نسبت به شکلگیری مناطق آزاد جدید اظهار کرد: سیاستهای یکبام و دو هوا برای مدیریت اشتباه است بنابراین اگر منطقه آزاد برای اقتصاد ایران زیان آور است باید کلا تعطیل شود؛ اما اگر این امتیاز میتواند منجر به ایجاد ثروت برای کشور باشد باید همه - استانهای مرزی - از آن برخوردار باشند.
اردبیل موفق در جذب سرمایه خارجی نیست؛ مگر...
نکته قابل تاملی که شاهد مثالی خوب برای ایجاد منطقه آزاد در استان اردبیل است را کارشناسان در عدم موفقیت استان به جذب سرمایههای خارجی مرتبط میدانند به صورتی که شاید بتوان گفت اصلیترین تاکید مسئولان برای ایجاد منطقه آزاد در این بخش از کشورمان تغییر معادله جذب سرمایههای خارجی و داخلی برای رسیدن به رونق اقتصادی است.
بنابراین باید توجه داشته باشیم زمانی که نمایندگان استان در مجلس دهم محدوده منطقه آزاد استان را افزایش داده و شامل اصلاندوز، پارسآباد، بیلهسوار، گرمی و شهرستانهای اردبیل، مشگینشهر و نمین کردند، هدف نجات تمامی این شهرستانها از محرومیتی تاریخی بود.
در این رابطه، مدیرکل امور اقتصادی و دارایی استان میگوید بخشی از موانع به عوامل جاذبهای و ساختار اداری استان مربوط نیست و در مقابل به جاذبههای سرمایهگذاری سایر استانها مرتبط است.
علیرضا نوروزی تاکید کرد: برخی استان ها از پیشتر و سالها قبل جاذبههای خود را تعریف کرده و پیش زمینه جذب سرمایه را فراهم کردهاند. به عنوان مثال در گیلان، وجود منطقه آزاد بندر انزلی به دلیل معافیت مالیاتی و گمرکی خود جاذب سرمایه گذار است.
وی معتقد است هرچند اردبیل در برخی حوزهها پتانسیلها و فرصتهای بسیاری نسبت به استانهای همجوار خود دارد؛ اما در برخی بخشها مانند برخوردار نبودن از منطقه آزاد، با ضعف مواجه است که لازم است مسئولان استان نسبت به اخذ مجوزها و فعال سازی منطقه آزاد اقدام کنند و بر روی این نیاز اقتصادی تمرکز داشته باشند.
نوروزی تصریح کرد: در صورتی که منطقه آزاد اردبیل فعال شود، در کنار مناطق آزاد ارس و انزلی میتواند قطب سرمایهگذاری را تشکیل داده و با توجه به اینکه این مناطق میتوانند زنجیره تولید و تامین یکدیگر را حمایت کنند، جذب سرمایه تسریع میشود.
امید به رونق صادرات کشاورزی
از سوی دیگر منتقدان مناطق آزاد معتقدند مناطق آزاد جدیدی نباید در کشور شکل بگیرد چرا که مناطق قبلی مطابق اهداف خود عمل نکرده است. مصادیقی از پیشی گرفتن واردات بر صادرات، زمین خواری، فروش کالای خارجی با نام ایرانی یا برعکس و عرضه کالای خارجی با قیمت نازلتر از مشابه ایرانی از جمله دغدغههای به جای این افراد است.
اما نمایندگانی که در سال 97 خواستار ایجاد مناطق آزاد بودند، به ضرورت توزیع عادلانه امکانات تاکید کردند. اینکه چرا استانی منطقه آزاد دارد و دیگری ندارد و اگر عملکردها مغایر با اهداف است را نباید به نام سایر بخشها منظور کنیم بلکه بهتر است با بررسی مشکلات موجود و برطرف کردن آنها فرصتی به دیگران بدهیم تا بتوانند برای رشد و توسعه برنامهریزی کنند.
تمامی تلاشهای مسئولان استانی برای جلب نظر نمایندگان با ایجاد منطقه آزاد اردبیل و در نهایت ارجاع لایحه به شورای نگهبان با رد شورا همراه شد. این در حالی است که با اجرای پروژههای آبیاری مرزی و افزایش تولیدات کشاورزی در استان، راه اندازی مناطق آزاد به عنوان فرصتی جهت توسعه صادرات کشاورزی قلمداد میشود.
از سوی دیگر مطالعات معدنی و آغاز سرمایهگذاری در حوزه معدن و همچنین راه اندازی واحدهای صنعتی مادر همگی قرار بود در بستر منطقه آزاد رونق تجاری را رقم بزند؛ به این دلیل که سرمایهگذاران بدور از بروکراسی اداری بیشتر به توسعه کسب و کار خود میاندیشیدند نه اینکه با مشکلات فعلی ساختار اداری سرزمین اصلی دست به گریبان باشند.
در واقع مسئولان استانی که مطالبه به حق مردم برای خروج از محرومیت را مشاهده میکردند، به موازات راه اندازی منطقه آزاد تقویت زیرساخت راه زمینی، هوایی و ریلی را نیز دنبال میکنند. اما امروز مجمع تشخیص مصلحت در انتظار توجیه این خواسته چندین ساله است احتمالا باید منتظر معطل شدن یا رها شدن این پروژههای عمرانی هم باشیم .
منطقه آزاد استانی دیگر، یک جاذبه برای اردبیلیها
به هرحال استان اردبیل با وجود تمامی کمبودها توانسته گوشهای از توانمندی خود را با رونق حوزه گردشگری به نمایش بگذارد و اگر منطقه آزاد اردبیل محقق شود این منطقه به عنوان یک جاذبه جدید تعریف خواهد شد. اما در وضعیت فعلی مناطق آزاد سایر استانها به جاذبهای برای شهروندان این استان تبدیل شده و جریان جابجایی امکانات و ثروت منطقی نیست.
شاهد مثال آن هم اینجاست که اردبیلیها در تعطیلات خود علاقهمند شدهاند به مناطق آزاد جلفا، انزلی و ماکو بروند و بهجای اینکه رونق اقتصادی در زادگاه خود ایجاد کنند و بیشتر به فکر جذب مسافران از سایر مناطق باشند، اشتغال و امکانات را به دیگر استانها و مناطق هدیه میدهند. در حالی که این استان خود از هزاران جاذبه تاریخی و فرهنگی برخوردار است.
رئیس اتاق بازرگانی استان اردبیل معتقد است ایجاد منطقه آزاد تجاری فرصتی برای سرریز سرمایهها و رفع محرومیت در منطقه است، چون تجربه نشان داده با ایجاد منطقه آزاد تجاری حداقل در بخش سفرهای داخلی جریان جابجایی مسافران کاملا معنادار تغییر میکند.
حسین پیرموذن تصریح کرد: ما نیازمند استفاده از تکنولوژیهای جدید، اشتغالزایی، ایجاد ارزش افزوده در بخشهای مختلف اقتصادی و جذب سرمایهها هستیم و امتیازات منطقه آزاد همه را برای استان فراهم میکند.
وی تاکید کرد: از طرفی محرومیت اردبیل زمانی برداشته خواهد شد که این استان با بازارهای تجاری بین المللی آشنا شده و برای حضور و عرض اندام امکانات خود را به کار گیرد.
رئیس اتاق بازرگانی استان متذکر شد: اردبیل در بخشهای مختلف بازرگانی، صنعت، معدن، گردشگری و کشاورزی ظرفیتهای کم نظیری دارد که با راهاندازی منطقه آزاد میتوان به توسعه به مفهوم واقعی کلمه دست یافت.
اردبیل را در بن بست توسعه نگه ندارید
از سوی دیگر رئیس مجمع نمایندگان استان اردبیل با اشاره به تصمیم اخیر شورای نگهبان معتقد است منطقه آزاد نیاز استان برای خروج از بن بست توسعه است.
حجتالاسلام سید کاظم موسوی با ابراز گله مندی از روند بررسی لایحه مناطق آزاد تاکید کرد: نباید نمایندگان این لایحه را به مجمع تشخیص میبردند و ما باید کاری کنیم تا دوباره به مجلس بازگردد و بعد از بررسیهای کارشناسی برای آن هدفگذاری منطقی داشته باشیم.
وی معتقد است منطقه آزاد فرصتهای اشتغال و سرمایه گذاری در استان رقم زده و بسیاری از معضلات اقتصادی فعلی حل و فصل میشود.
در عین حال استاندار اردبیل منطقه آزاد را از اولویتهای کاری خود عنوان کرده و گفت: تصویب منطقه آزاد را به همراه برخی مطالبات جدی مردم مانند راه آهن دنبال میکنم.
اکبر بهنام جو با اشاره به تسهیل تجارت از طریق مناطق آزاد تصریح کرد: ما برای اشتغال پایدار، جذب سرمایه گذاری، انتقال تکنولوژی و فن آوری و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی نیازمند راه اندازی منطقه آزاد هستیم.
وی تاکید کرد: توسعه مناطق مطابق با مولفههای ذکر شده هم در برنامه ششم و هم در سیاستهای اقتصاد مقاومتی گنجانده شده و بیشک نظر مساعد به استان اردبیل در توسعه این استان موثر خواهد بود.
گفته میشود زمانی که اردبیل در سال 1372 استان شد، 20 سال برای تحقق این آرزو تلاش شده بود و حال بعد از گذشت 27 سال این استان در انتظار راه اندازی منطقه آزاد تجاری خود است. گویی برخی استان ها باید سالها در صف انتظار برای دست یابی به مطالبات خود باقی بمانند و همه اینها در وضعیتی است که حال برخی استانهای دیگر خوش و امکاناتشان به راه است.
گزارش از ونوس بهنود
انتهای پیام/136/ی