گزارش نشریه جمهوریت| راه دشوار ترکیه در شرق مدیترانه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، توافق دریایی ترکیه و دولت وفاق ملی لیبی، مسیر تازه‌ای برای دولت اردوغان گشوده و حالا چنین به نظر می‌رسد که از منظر منافع ملی آنکارا، مفهوم خاص «سرزمین آبی» (ماوی وطن) به یک استراتژی پایدار و حیاتی تبدیل شده است.

اما ترکیه در شرق مدیترانه با چندین رقیب و مانع روبرو شده و چنین نیست که در این مسیر با خاطری آسوده و بدون مزاحم، در مسیر اهداف خود، حرکت کند.

سینان اولگن از استراتژیست‌های ترکیه بر این باور است که فشار سیاسی یونان از یک سو و قدرت بازدارندگی دریایی ترکیه از دیگر سو، موجب آن شده که احتمال تنش در شرق مدیترانه، روز به روز بیشتر و بیشتر شود.

او که ریاست «مرکز مطالعات اقتصادی و سیاست خارجی» (EDAM) را در اختیار دارد، در گفتگو با روزنامه جمهوریت به مسائل مهمی اشاره کرده که نشان دهنده حساسیت سیاسی و نظامی پرونده شرق مدیترانه برای ترکیه، یونان و دیگر بازیگران است.

سینان اولگن در سال 1987 میلادی در ویرجینیای آمریکا به طور همزمان در دو رشته آی.تی و اقتصاد، بخشی از تحصیلات دانشگاهی خود را به پایان رسانده و سپس در بلژیک مدرک کارشناسی ارشد مطالعات انسجام اقتصادی اتحادیه اروپا را کسب کرده و سپس به عنوان دیپلمات کشورش در رده‌های مختلف در اتحادیه اروپا و ناتو فعالیت کرده و هنوز هم از کارشاسان ارشد روندهای مطالعاتی ناتو است.

اهمیت توافق دریای یونان و مصر

سینان اولگن گفته است: «در روزهای اخیر شاهد این بودیم که توافق دریایی بین آتن و قاهره، در رسانه‌های ترکیه و منطقه بازتاب گسترده‌ای پیدا کرد. اما واقعیت این است که ریشه‌های آغازین این توافق به دوران حسنی مبارک بازمی‌گردد که می‌خواست با یونان توافق امنیتی دریایی و ایجاد منطقه انحصاری اقتصادی امضا کند.

در این مسیر طولانی قاهره زیر بار برخی از پیشنهادهای یونان نمی‌رفت، اما امضای توافقنامه بین اردوغان و السراج موجب آن شد که قاهره و آتن نیز اختلافات خود را کنار بگذارند و سرانجام به توافق رسیدند.

البته من لازم می‌دانم توضیح دهم که توافق امضا شده بین مصر و یونان یک توافقنامه کامل نیست و شرق مدیترانه را در بر نمی‌گیرد. در واقع چیزی که ما می‌بینیم، این است که مصر برخی از ابعاد امنیت و منافع ملی ترکیه را نیز در نظر گرفته و برخی از خواسته‌های یونان را نپذیرفته است. یعنی اختلافات ترکیه و یونان در مورد تملک برخی از جزایر بر روح توافقنامه، اثر گذاشته است.»

ابعاد حقوقی مخالفت ترکیه با توافق‌نامه مصر و یونان

رئیس «مرکز مطالعات اقتصادی و سیاست خارجی» در مورد ابعاد حقوقی مخالفت ترکیه با توافق‌نامه مصر و یونان  گفته است: «ترکیه هنوز هم به برخی از معاهده‌های حقوق بین‌المللی دریاها نپیوسته و به همین خاطر، عملاً نمی‌تواند در محاکم بین‌المللی، به خاطر نادیده گرفتن حقوق قاره‌ای خود، از مصر و یونان شکایت کند و لاجرم باید این مشکل را از راه سیاسی و با توسل به مذاکره، حل کند.»

2 ابزار فشار مهم

سینان اولگن در ادامه گفته است: «ترکیه راهی جز مذاکره ندارد. اما تا زمانی که طرفین بخواهند مذاکره کنند، همگی به دنبال آن خواهند بود که جای پای خود را محکم کنند و با دست پر و قدرت بیشتر وارد گفتگو شوند.

در نتیجه در این مسیر، دو ابزار کاملاً متفاوت به کار گرفته خواهد شد. یونان تلاش خواهد کرد تا با حمایت اتحادیه اروپا، بر ترکیه فشار سیاسی وارد و کاری کند که پایتخت‌های اروپایی در حمایت از آتن، بر آنکارا فشار بیاورند. اما ترکیه در این مسیر، از قدرت نظامی استفاده خواهد کرد و بازدارندگی نیروی دریایی خود را به عنوان یک کارت مهم به نمایش خواهد گذاشت.

هرچند هیچ کدام از این دو ابزار در خدمت حل مشکل نخواهند بود اما در نگاهی واقع بینانه باید این را بپذیریم که فعلاً راه دیگری وجود ندارد.

به عنوان مثال غافلگیرکننده نخواهد بود اگر ترکیه یک بار دیگر کشتی‌های حفاری خود را وارد منطقه کند. ترکیه پیشتر به منظور نشان دادن حسن نیت، حفاری را متوقف کرده بود اما حالا و پس از امضای توافق بین مصر و یونان، یک بار دیگر دست به چنین اقدامی خواهد زد.»

احتمال درگیری دور از ذهن نیست

سینان اولگن در ادامه گفته است:«ما برای یک مدت معین، شاهد قدرت‌نمایی طرفین خواهیم بود و شرق مدیترانه به خاطر این تحرکات و قدرت‌نمایی‌ها تا حدی ناامن خواهد شد و حتی احتمال بروز درگیری نظامی در دریا، یک گزینه بعید و دور از ذهن نیست.

این تنش به نقطه‌ای می‌رسد که همه طرف‌ها خود را برای مذاکره مهیا کنند. اما هنر در این است که تنش را تحت کنترل داشته باشند و کاری نکنند که مجال ورود دیپلمات‌ها از دست برود.

در نتیجه ترکیه در این شرایط، باید جبهه تنش را محدودتر و تنگ‌تر کند، با دنیا ارتباط بیشتری بگیرد، حرف و پیام خود را به شکل شفاف و به موقع به گوش جهانیان برساند و برای یک جنگ خبری - اطلاعاتی آماده شود.»

وی در مورد اهمیت جنگ اطلاعاتی و رسانه‌ای گفته است:«این همان نقطه‌ای است که باید به خاطر آن، حزب عدالت و توسعه را مورد انتقاد قرار دهیم.

افکار عمومی داخل کشور مهم است. اما همزمان باید به فکر افکار عمومی جهانی هم باشیم. ما در سال 2019 میلادی و در جریان حمله به شرق فرات، نتوانستیم افکار عمومی جهان را روشن و مهیا کنیم و تصویر بدی از ترکیه به جهانیان ارائه شد.

حزب عدالت و توسعه در این حوزه شایان انتقاد است و نمی‌تواند به شکل درخور و شایسته با داخل و خارج ارتباط برقرار کند و دغدغه‌های ترکیه را با کشورهای جهان در میان بگذارد.

ما این همه در حوزه دیپلماسی عمومی پول خرج کرده‌ایم. اما هنوز هم نتوانسته‌ایم تصویر خوبی از ترکیه نشان دهیم و به ویژه نزد افکار عمومی غرب، ترکیه تصویر خوبی ندارد و در حوزه دموکراسی، حقوق بشر و آزادی بیان، تصویر بدی به نمایش گذاشته‌ایم.»

خطای ترکیه در مورد مصر

سینان اولگن در مورد نگرش ترکیه به مصر گفته است:«در سال 2016 میلادی و به ابتکار آلمان، مذاکره بین ترکیه و یونان به شکل خوبی پیش می‌رفت. اما خطای ترکیه در مورد مصر، کاری کرد که زمینه برای امضای توافق بین قاهره و آتن، مهیا شود.

در کودتای مصر و همچنین در اثنای تحولات بهار عربی، حمایت ترکیه از اخوان المسلمین، رنگ مداخله به خود گرفت. از سال 2011 میلادی در مورد مصر خطاهای جدی داشتیم. برخی گفتمان‌ها و تبلیغات داخلی در مورد اخوان المسلمین، موجب آن شد که در سیاست خارجی، فاکتور سنگینی بر میز ما گذاشته شود و در شرق مدیترانه دچار مشکل شویم.»

برتری دریایی کافی نیست، اف 35 لازم است

وی در مورد اهمیت توافق دریایی ترکیه و لیبی گفته است:«حمایت از دولت السراج  و ایستادگی در برابر بلوکی که علیه ترکیه شکل گرفته، ایجاب می‌کند که در کنار برتری دریایی، توانمندی هوایی بالایی نیز داشته باشیم. اما متاسفانه در حال حاضر چنین قدرتی نداریم. ترکیه برای حمایت از لیبی به اف 35 نیاز دارد و باید به توافق با آمریکا بازگردد و از این هواپیمای پیشرفته استفاده کند.»

سینان اولگن در پایان به این اشاره کرده که با در نظر گرفتن رویکردهای هوایی روسیه و مصر، ترکیه در میدان لیبی شرایط سختی دارد و خرید سامانه موشکی اس 400 برای ترکیه یک انتخاب صحیح نبود.

منبع : روزنامه جمهوریت

انتهای پیام/