به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مباهله به معنای لعن [1] و نفرین متقابل و برای روشن شدن حقانیت یکی از دو طرف است. رسول خدا صلّیاللهعلیهوآله پس از دعوت مسیحیان نجران[2] و مناظره با آنها، وقتی آنان تسلیم دعوت پیامبر خدا نشدند با آنان قرار مباهله گذاشتند اما پس از مشورت بزرگان مسیحیت و نظاره پیامبر و خانواده آن حضرت در روز مباهله، از انجام مباهله با آن حضرت خودداری کردند. با توجه با اینکه بالأخره مباهله انجام نشد، یکی از مهمترین سؤالات این است که مباهله چه نتایجی را به دنبال داشت؟ در این نوشتار به برخی از نتایج اعتقادی و قرآنی مباهله میپردازیم.
نتایج اعتقادی
اعتقادات، جایگاه بسیار مهمی در دین اسلام دارد و مرور نتایج مهم اعتقادی مباهله میتواند اهمیت این حادثه تاریخی را به خوبی نمایان کند. برخی از نتایج مهم اعتقادی حادثه مباهله رسول خدا صلّیاللهعلیهوآله با مسیحیان نجران به شرح ذیل است:
اثبات توحید
مسیحیان نجران، با وجود اقرار به وجود خداوند، حضرت عیسی علیهالسلام را فرزند خدا میدانستند و به سه خدا اعتقاد داشتند اما رسول خدا در مناظره و گفتوگو با بزرگان مسیحیت در جریان رویداد مباهله، ضمن تکذیب این اعتقاد آنها فرمود: «کَذَبتُما، یَمنَعَکُما مِنَ الإِسلامِ دُعاؤُکُما لِلَّه وَلداً، وَ عَبادَتُکُما الصَلیبَ، وَ أَکلُکُما الخِنزیرَ؛ [3] شما دروغ گفتید؛ زیرا سه چیز، مانع از مسلمان شدن شماست: اینکه برای خداوند فرزندی قرار دادید، صلیب را عبادت میکنید و گوشت خوک میخورید.»
اثبات فضیلت اهلبیت(ع)
مسیحیان نجران 60 نفر از بهترن افراد خود و از میان آنها سه نفراز بزرگان مسیحیت را به میدان مباهله با رسول خدا فرستادند. از طرف مقابل، رسول خدا صلّیاللهعلیهوآله به دستور قرآن، چهار نفر از نزدیکترین و عزیزترین افراد خانواده خود را برای مباهله حاضر کردند چنان که میفرماید: «فَمَنْ حَاجَّکَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکاذِبین؛ [4]
هرگاه بعد از علم و دانشى که (درباره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانى با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: «بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت کنیم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنیم؛ و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.»
آنها کسانی جز دو نوه آن حضرت، حسن و حسین علیهماالسلام؛ فاطمه سلاماللهعلیها دختر آن حضرت و علی علیهالسلام داماد آن حضرت نبودند. همین انتخاب، برای اثبات فضیلت و برتری این افراد نسبت به همه انسانها کافی است چنان که زمخشری، یکی از مفسرین اهلسنت در این باره مینویسد: «وَ فیهِ دَلیلٌ لا شَیءَ أقوى مِنهُ عَلى فَضلِ أَصحابِ الکِساءِ علیهم السلام؛ [5] مباهله بهترین شاهد برترى اصحاب کساء است.»
با این حال، کلمات به کار رفته در آیه شریفه، حجت را تمام میکند؛ چراکه حسن و حسین علیهماالسلام به عنوان فرزندان برگزیده امت اسلام، حضرت فاطمه سلاماللهعلیها الگو تمام عیار و یگانه بانوی اسلام و علی علیهالسلام به عنوان جان و در حکم خود رسول خدا صلّیاللهعلیهوآله خطاب شده اند.
اثبات ولایت و امامت امام علی(ع)
در آیه شریفه مربوط به مباهله، حضرت علی علیهالسلام به عنوان جان پیامبر و در حکم خود رسول خدا دانسته شده است. چنان که میفرماید: «وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ؛ [6] نفوس شما و نفوس ما». حال، سؤال این است که پس از رحلت رسول خدا صلّیاللهعلیهوآله و با وجود این که امّت نوپای اسلام نمیتواند بدون امام و سرپرست باقی بماند چه کسی برای جانشینی پیامبر شایستهتر از کسی است که در حکم جان پیامبر و همانند خود رسول خداست؟ آن فرد، طبق صراحت آیه شریفه که در جریان مباهله نازل شد، کسی جز حضرت علی علیهالسلام نیست. از این رو، جریان مباهله، به آسانی امامت و ولایت امام علی علیهالسلام پس از رسول خدا را به اثبات میرساند.
تحریف مسیحیت
از دیگر نتایج اعتقادی قضیه مباهله، اثبات به تحریف کشیده شدن آیین مسیحیت به خصوص در اساسیترین موضوعات اعتقادی است؛ زیرا، مباهله ثابت کرد که اعتقاد مسیحیت کنونی مبنی بر سه خدایی، عبادت صلیب و فرزند خدا بودن حضرت مسیح علیهالسلام، اعتقادی موهوم و باطل بوده و جزء تعالیم دین حضرت عیسی علیهالسلام نیست؛ همان گونه که رسول خدا صلّیاللهعلیهوآله خطاب به مسیحیان نجران فرمود: «یَمنَعَکُما مِنَ الإِسلامِ دُعاؤُکُما لِلَّه وَلداً، وَ عَبادَتُکُما الصَلیبَ؛ [6] فرزند قرار دادن برای خدا و عبادت صلیب، مانع از ایمان شماست.»
یادآوری اهلبیت(ع) در قرآن کریم
برخی از مخالفان تشیع، نیامدن اسامی امامان شیعه در قرآن کریم را به عنوان دلیلی بر رد شیعه مطرح میکنند در حالی که مباهله و آیه نازل شده در جریان آن، سند قطعی در رد ادعای مخالفان شیعه است. در وقوع مباهله و حضور اصحاب کساء و نزول آیه شریفه مربوط به آن، هیچ تردیدی نیست؛ پس میتوان حضور اهلبیت علیهمالسلام را به وضوح در آیه شریفه موردنظر مشاهده کرد. ضمن این که حضور این بزرگواران از میان انبوه مسلمین از سویی و تعبیر به فرزندان، زنان و عزیزترین عزیزان در آیه شریفه از سوی دیگر، رتبهای بالاتر از ذکر نام اهلبیت علیهمالسلام را به ثبت رسانده است؛ زیرا نه تنها از اهلبیت یاد شده بلکه آنان را بهترین و عزیزترین و شایستهترین مؤمنان معرفی کرده است.
* حجتالاسلام محسن رفیعی استاد حوزه علمیه قم
=============
پینوشت:
[1]کتاب العین، ج4، ص: 54.
[2]شهری در جزیرة العرب که بین حجاز و یمن واقع شده و در دوران قبل از اسلام، بسیاری از مسیحیان در آنجا سکونت داشتند.
[3] ابن هشام، السیرةالنبویة،ج1،ص:575
[4] سوره آل عمران، آیه 61.
[5] زمخشری؛ الکشاف، ج1، ص370.
[6] ابن هشام، السیرةالنبویة،ج1،ص:575.
[7] سوره آل عمران، آیه 61.
انتهای پیام/