مهدی نورایی، پژوهشگر و کارشناس حقوق دانشگاه تهران در گفت وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم با اشاره به امکان استفاده امریکا از مکانیزم ماشه علیه جمهوری اسلامی ایران از ابعاد حقوقی اظهار داشت: بر اساس توافق هستهای، در صورت شکایت هریک از « کشورهای عضو برجام » از تخلف عضو دیگر، روند رسیدگی به شکایت طی مراحل مختلفی آغاز میشود.
وی با بیان اینکه در صورت به نتیجه نرسیدن این مراحل، « شاکی » میتواند موضوع را به شورای امنیت سازمان ملل متحد بکشاند، یادآور شد: طبق بندهای 36 و 37 برجام، هر یک از « طرفهای توافق » میتوانند به کمیسیون مشترک شکایت کنند و این کمیسیون برای حل و فصل موضوع پانزده روز فرصت دارد. پس از آن مسائل حل و فصل نشده به وزرای خارجه ارجاع داده میشود.
این پژوهشگر حقوق ادامه داد: وزرای خارجه نیز پانزده روز فرصت دارند تا به حل و فصل اختلافات دست یابند. سپس کمیسیون مشترک پنج روز دیگر فرصت دارد تا مسئله را حل و فصل کند.
نورایی با اشاره به اینکه اگر پس از این فرایند 35 روزه، « طرف شاکی » هنوز راضی نباشد، میتواند موضوع را به عنوان تخطی چشمگیر از توافق، به شورای امنیت ارائه کند، خاطرنشان کرد: این شورا باید ظرف 30 روز در مورد قطعنامهای برای ادامه تعلیق تحریمها رای بدهد - قطعنامهای که البته « طرف شاکی » میتواند آن را وتو کند (به جز آلمان که عضو دائم شورای امنیت نیست)، و به این ترتیب، تحریمها به جای خود برگردند.
وی در همین زمینه با اشاره به شرایط و مکانیزم فرایند طراحی شده، مذکور افزود: مکانیزم و فرایند طراحی شده در خصوص نحوه حل اختلاف و در نهایت اعلان شکایت توسط طرف شکایت به شورای امنیت سازمان ملل صرفاً در رابطه با « طرفهای توافق » تصریح شده و ناظر به صلاحیتی است که برای هر یک از « طرفهای توافق » شناخته شده است و نسبت به افرادی که به هر نحو از برجام خارج شده یا جزو طرفهای توافق نیستند، امکان پذیر نیست؛ لذا آمریکا به دلیل خروج رسمی از توافق برجام در 18 اردیبهشت 1397 امکان استفاده از مکانیسم ماشه علیه جمهوری اسلامی ایران را نخواهد داشت.
این پژوهشگر حقوق تصریح کرد: البته این استدلال زمانی قابل قبولتر است که توافق هستهای معاهدهای بینالمللی تلقی شود تا امکان خروج یکی از طرفهای آن از لحاظ فنی امکانپذیر باشد در غیر این صورت تنها امکان نقض یا اجرای توافق توسط هر یک از طرفها قابل تصور است.
نورایی در پایان اضافه کرد: لازم به ذکر است که برجام نوعی معاهده بین المللی است و فرایند آن را هم طی کرده است. اعلان خروج از برجام توسط ایالات متحده آمریکا نیز ناظر به این برداشت از برجام صورت پذیرفته است لذا از این حیث هیچگونه ادعایی از سوی طرف آمریکایی مسموع نخواهد بود.
انتهای پبام/