به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهدمقدس، زنده نگه داشتن واقعه عاشورا و هرچه پر شورتر داشتن این حماسه بینظیر تاریخ، از حیاتیترین مسائل اجتماعی و فرهنگی ملتهای اسلامی است. امری که از دیرباز افراد خیر و واقفان کشور توجه خاصی به آن داشته و دارند چنان که موقوقات بسیاری به برگزاری مجالس سوگواری سید مظلومان اباعبدالله الحسین(ع) و احیای مکتب عاشورا اختصاص یافته است.
واقفان ادوار گذشته بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) هم به این موضوع نگاهی خاص داشتند و نام خود را با وقفهای مناسبتی ماه محرم به ویژه روز عاشورا در گذر زمان ماندگار کردهاند. به مناسبت فرا رسیدن تاسوعا و عاشورای حسینی، منتخبی از موقوفات آستان قدس رضوی در این ایام را با نگاهی تاریخی مرور میکنیم.
از روشنایی تا عطر گلاب
مصارف عواید و درآمد موقوفات آستان قدس رضوی در 26 سرفصل همچون روشنایی و سوخت حرم مطهر، تنظیف و تعطیر حرم مطهر، زوار و... طبقهبندی شده و واقفان با توجه به خواسته و نیت دل خود میتوانند این سرفصلها را انتخاب کنند. در این میان، بعضی از این خیراندیشان مناسبتهای مذهبی همچون عاشورا را برای صرف تمامی یا بخشی از درآمد مایملک و اموال وقفی خود بر این آستان مقدس انتخاب کردند.
مرحوم «مرتضی قلی بیگ» از جمله واقفان قدیمی صحن و سرای رضوی است که سرفصل روشنایی را در شبهای خاصی همچون شب عاشورا مورد توجه قرار داده است. او 11 باب دکان واقع در مشهد را در سال 1082 قمری بر حرم مطهر امام رضا(ع) وقف کرد تا درآمد آنها صرف روشنایی این روضه منوره در لیالی متبرکه جمعه، عید، قدر، اول رجب، نیمه شعبان و عاشورا شود.
در وقفنامه این بزرگمرد آمده است: در این شب های خاص که ابواب(درهای) آن آستان ملائک پاسبان مفتوح(گشوده) است هر شب 9 عدد شمع مومی دو استاری پس از سوختن قدر مقرر شمع راتبه سرکار فیض آثار، خدام ذوی الاحترام شش عدد در شرفههای مشرفه ضریح مبارک، یک عدد در شمعدان صفه بالای سر مبارک، یکی را در شمعدان صفه پس پشت مبارک و دیگری را در شرفه شریفه درِ طلا نصب کنند.
مرحوم «علی اکبر تحویلدار» و «ملا محمد علی تحویلدار» نیز سرفصل تعطیر(خوش بو کردن) را انتخاب کردهاند. آنان یک سهم از مدار 20 سهم کل یک دربند کاروانسرای مشهور به امام جمعه، یک سهم از مدار 20 سهم طویله و بهاربند آن، یک سهم از مدار 20 سهم کل دکاکین آن و کارخانه حناسایی متعلقه به آن در ارض اقدس و مشهد مقدس را در سال 1300 قمری وقف کردند تا مبلغی از منافع این موقوفه برای گلاب دادن در لیالی جمعه و در ایام عاشورا، در درب حرم مطهر و کشیکخانه خدام هزینه شود.
تعزیهداری امام حسین(ع)
وقف به عنوان یکی از ارزشمندترین سنتهای حسنه دین مبین اسلام همچون درخت طوبای بهشتی دارای ابعاد و جوانب مختلفی است چنان که تعظیم شعائر اسلامی، از جمله ابعاد مفید و مؤثر این سنت دیرینه است و بسیاری از امور اسلامی همچون عزاداریها، مناسبتهای مذهبی و... را شامل میشود.
در این میان، سرفصل یازدهم فصول بیست و شش گانه موقوفات بارگاه نورانی شمس الشموس(ع) به سوگواری و روضه خوانی؛ برگزاری مراسم تعزیهداری ائمه اطهار علیهم السلام اختصاص دارد؛ مراسمی که سبب تعظیم و ترویج شعائر مذهبی و تقویت مبانی دینی در جامعه میشود.
مرحوم «میرزا ابوالحسن صاحب نسق» از جمله واقفانی است که به این سرفصل در عاشورا نگاه ویژهای داشته است. طبق وقفنامه این زنده یاد در سال 1129 قمری، یک حجر طاحونه در مزرعه علی آباد مشهد وقف شده تا درآمد طاحونه برای تعزیهداری در ایام عاشورا، اربعین و 21 ماه مبارک در حوالی منزل واقف در این شهر مقدس هزینه شده و اضافه آن صرف زوار عتبات عالیات و وجوه بر شود.
همچنین مرحوم «میرزا محمد مؤمن» مزارع حسینی و علی آباد به انضمام 80 جریب اراضی و باغات و محوطه پیرجز، شش سهم از هفت سهم مزرعه جمع آباد به انضمام محوطه علیمردان خان و مزرعه دنجان در مشهد را در سال 1136 قمری وقف کرد تا نصف درآمد این رقبات هر ساله در ایام عاشورا و در هر روز و شب جمعه برای تعزیه داری امام حسین(ع) صرف و خرج شود.
مرحوم «محمد حسین الحسینی» ملقب به «عضدالملک»؛ از واقفان بزرگ آستان قدس رضوی نیز یک رشته قنات مشهور به چهار طاق و معروف به حسین آباد را در سال 1274 قمری بر حرم حضرت رضا(ع) وقف کرد تا هر ساله بخشی از منافع و درآمد این موقوفه برای تعزیه داری در درب مبارکه حرم مطهر در روز شهادت حضرت سید الشهدا(ع) صرف شود.
همچنین مرحوم «آخوند ملا اکبر علی امین» نصف مزرعه نعمان مشهور به اسماعیل آباد واقع در بلوک فرهادجرد من بلوکات سرجام را در سالهای 1279 و 1290 قمری وقف کرد تا هر ساله مقدار 150 من از منافع موقوفه به منظور تعزیه داری در قلعه این مزرعه در ایام عاشورا برای روضهخوانی هزینه شود.
مرحوم «جعفرقلی میرزا» از دیگر واقفان
دهههای گذشته بارگاه ملکوتی امام هشتم(ع) است. این دریادل در سال 1307 قمری کل مزرعه عاشقان به انضمام قلعه، حصار، باغ، یک حجر طاحونه و یک باب منزل، واقع در مشهد را وقف کرد تا هشت و نیم عشر از درآمد و منافع این موقوفات برای روضه خوانی و تعزیه داری امام حسین(ع) در ایام عاشورا در منزل وقفی واقف هزینه شود.
انتهای پیام/282/ ز