اسلو بعد از ۲۷ سال؛ از توافق چه باقی مانده است؟
«احمد قریع» رئیس هیئت فلسینی گفتگو کننده در اسلو، در گفتگو یی اعتراف کرد که اسلو بر فلسطینیها کاملا تحمیل شد و زمینه خوبی را برای افزایش سلطهگری اسرائیل بر کرانه باختری و توسعه شهرک سازی فراهم آورد.
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، با گذشت 27 سال از امضای پیمان اسلو بین سازمان آزادیبخش فلسطین واسرائیل، تحلیلگران سیاسی معتقدند این توافق دیگر پابرجا نبوده و آرزوی فلسطینیها برای تحقق صلح و تشکیل دولت مستقل را عملی نکرد.
به عقیده ناظران پیمان اسلو مرده است و تنها چیزی که از آن باقی مانده خدمت به منافع اسرائیل است.
همچنین به عقیده ناظران، اسرائیل اکنون در تلاش برای بستن پروندههایی است که در گفتگوهای مربوط به اسلو مطرح میشد و شامل قدس و موضوع پناهجویان فلسطینی و نیز شهرک سازی است؛ در مقابل سازمان آزادیبخش فلسطین همچنان بر این باور است که این پیمان روزنهای برای روند صلح است که می تواند آرزوی تشکیل دولت فلسطین را محقق سازد.
پیمان اسلو
اسلو حاصل توافقی است که در 13 دسامبر 1993 در واشنگتن امضا شد و مبتنی بر تشکیل حکومت خودگردان فلسطین در کرانه باختری و غزه بود و رسما به نام "اعلام اصول" در ارتباط با ساماندهی امور مربوط به حکومت خودگران انتقالی معروف است و این نام برگرفته از اسم اسلو شهری در نروژ است که گفتگوهای پنهانی برای این پیمان در آنجا انجام شد.
اسلو از طرف فلسطین به امضای محمود عباس رئیس وقت اداره امور ملی و بین المللی سازمان آزادیبخش رسید و یاسر عرفات رئیس این سازمان نیز حضور داشت و از طرف اسرائیل نیز شیمون پرز وزیر خارجه اسرائیل و اسحاق رابین نخست وزیر وقت اسرائیل آن را امضا کرد. (اسحاق رابین بعد از این پیمان ترور شد).
این پیمان سرانجام تفاهماتی بود که پس از 14 دور گفتگوی دو جانبه و پنهانی بین دو طرف در اسلو جریان یافت و در روند سیاسی قضیه فلسطین تحول ریشه ای ایجاد کرد و قرار بود یک ماه پس از امضا مفاد آن اجرایی شود و تمام پرتکلهای الحاقی آن جزء لا ینفک این پیمان به شمار میآید.
مهم ترین بندهای پیمان اسلو عبارتند از:
اعلام اصول تشکیل حکومت خودگردان فلسطین
دو طرف به توافق رسیدند که هدف از گفتگوهای صلح ، تشکیل دولت انتقالی و خودگردان و مجلس منتخب (مجلس قانونگذاری) برای فلسطین ها در کرانه باختری و غزه است و مرحله انتقالی نیز پنج سال خواهد بود که بر اساس آن حل و فصلی بر اساس قطعنامه 242 و 338 شورای امنیت تحقق خواهد یافت.
قطعنامه 242 شامل عقب نشینی اسرائیل از سرزمین های اشغالی 1967 بود و قطعنامه 338 مبنی بر به رسمیت شناختن اصول صلح عادلانه در خاورمیانه بود.
دوره انتقالی و گفتگوها
پیمان اسلو دروه انتقالی را از زمان آغاز عقب نشینی اسرائیل از غزه و اریحا اعلام کرد و شامل آغاز هرچه سریعتر گفتگوهای دو جانبه بود به گونهای که این گفتگوها از آغاز سال سوم دوره انتقالی بین اسرائیل و نمایندگان فلسطین فراتر نرود.
قرار بود این گفتگوها مسائل باقی مانده شامل قدس و موضوع پناهجویان و شهرک نشینان و مسائل امنیتی و مرزی و نیز روابط و همکاری با سایر همسایگان به اضافه مسائل دیگری که برای هر دو طرف حائز اهمیت بود، در بربگیرد.
توافق انتقالی
متن توافق شامل لزوم گفتگو بین هیئتهای اسرائیلی و فلسطینی در مورد توافق بر سر مدت دوره انتقالی بود که باید بر اساس آن ساختار مجلس قانونگذاری و تعداد اعضای آن مشخص شده و انتقال مسئولیتها از دولت نظامی اسرائیل و ادارات مدنی آن به مجلس صورت گرفته و اختیارات اجرایی و قانونی آن مشخص میشد و نهادهای قضایی مستقل و نهادهای خاص بخشهای حیاتی و توسعهای تشکیل میشد.
انتقال اختیارات و مسئولیتها
با آغاز عقب نشینی اسرائیل از غزه و اریحا به عنوان اصول این توافق، روند انتقال قدرت از دولت نظامی اسرائیل و ادارات غیرنظامی آن به فلسطینیها کلید خورد که شامل بخشهای آموزش و فرهنگ و بهداشت و امور اجتماعی شده و مالیاتهای مستقیم و بخش جهانگردی به اضافه تشکیل نیروی پلیس را در برمیگرفت.
نظم عمومی و برقراری امنیت
این توافق مبتنی بر تشکیل مجلس قانونگذاری برای نیروی پلیس فلسطین بود تا بر اساس آن نظم عمومی و امنیت داخلی در کرانه باختری و غزه برقرار شود و اسرائیل مسئولیت امنیتی اسرائیلیها و دفاع از آنان را برعهده داشته باشد.
قوانین و دستورات نظامی
بر اساس این توافق به مجلس در چارچوب اختیارات خود، اختیار قانونگذاری داده شده است و به موجب آن باید فلسطینیها و اسرائیلیها قوانین و دستورات نظامی متداول را در مورد مسائل باقی مانده مورد توجه قرار دهند.
کمیته ارتباط مشترک
پس از اجرایی شدن این توافق، کمیته ارتباط مشترک اسرائیل و فلسطین تشکیل شد تا امکان اجرای آرام پیوست های این توافق فراهم شود و مسائلی که نیازمند هماهنگی است مورد بررسی و حل و فصل قرار بگیرد.
همکاری دو جانبه در زمینه های اقتصادی
بر اساس این توافق کمیته همکاری اقتصادی اسرائیلی- فلسطینی به منظور توسعه اقتصادی در کرانه باختری و غزه و اسرائیل تشکیل شد تا برنامههای مشخصی در راستای تحقق این هدف اجرا شود.
ارتباط و همکاری با اردن و مصر
این توافق لزوم تشویق همکاری بین فلسطین و اسرائیل و دولتهای مصر و اردن را خواستار شد به گونهای که هماهنگی در این خصوص ضامن تشکیل کمیتهای باشد که در چارچوب بررسی مسائل ضروری و جلوگیری از هرج و مرج و بی نظمی، امکان ورود اشخاصی را که در سال 1967که از کرانه باختری و غزه مهاجرت کرده بودند فراهم کند.
حل و فصل اختلافات
توافق مزبور ضامن حل و فصل اختلافات ناشی از اجرا و یا تفسیر اصول و پیوستهای اسلو بود که باید از طریق گفتگو در چارچوب کمیته ارتباط مشترک صورت بگیرد و مسائلی که با گفتگو قابل حل نیست بر اساس راهکار مورد توافق طرفین حل شده یا اینکه از طریق کمیته ویژه به داوری گذاشته شود.
دیکته تحمیلی نه توافق
"عمر جعاره نویسنده" و کارشناس مسائل سیاسی بر این باور است که توافق اسلو بین دو طرف امضا شد، یک طرف آن یعنی اسرائیل قوی تر است و دومی یعنی فلسطنیها طرف ضعیف هستند.
به گفته وی، هرگونه توافقی بین دو طرف قوی و ضعیف ، دیکته است نه توافق از همین رو شاهدیم که اسرائیل از مفاد و بندهای این توافق شانه خالی میکند و فقط به مواردی که به نفع منافع اقتصادی و امنیتی اش است، پایبند است.
جعاره یادآور شد، احمد قریع رئیس هیئت فلسینی گفتگو کننده در اسلو، در گفتگو با شبکه مستند الجزیره اعتراف کرد که اسلو بر فلسطینیها کاملا تحمیل شد و زمینه خوبی را برای افزایش سلطهگری اسرائیل بر کرانه باختری و توسعه شهرک سازی فراهم آورد.
وی اظهار داشت: اجرای معامله قرن با تمام شروط آن اسلو را به شکل خودکار لغو میکند و معامله قرن نیز یک نقشه سیاسی ظالمانه در حق فلسطینیها است که آمریکا در ژانویه گذشته از آن خبر داد.
«عبدالمجید سویلم» نویسنده و کارشناس سیاسی ، پیمان اسلو را تلاشی از سوی فلسطین برای فرار از واقعیت عربی دانست که در آن زمان عرصه را برای سازمان آزادیبخش تنگ کرده بود.
به گفته وی، رهبری فلسطینی در آن زمان به دنبال انتقال کشمکش به داخل فلسطین و آغاز روند صلحی بود که بر اساس آن در نهایت تشکیلات انتقالی به دائمی تبدیل شود و اسرائیل حقوق فلسطینیها را به رسمیت بشناسند اما این تلاشها با ناکام گذاشتن توافق از سوی اسرائیل غافلگیر شد و علاوه بر آن طرف فلسطینی در مدیریت و عملکرد خود ناکام ماند.
سویلم تصریح کرد: در پی پیشرفت ائتلاف آمریکا و اسرائیل به شکلی که امروز شاهدیم، طرف فلسطینی باید راه جدیدی را برای رویارویی با خطرها انتخاب کند.
وی ادامه داد: موضع عربی به تصمیمات نشست سران عرب یا همان ابتکار صلح عربی خیانت کرد و کشورهای عربی (امارات و بحرین) عادی سازی با اسرائیل را صرف نظر از منافع ناسیونالیستی کلید زدند.
سویلم اظهار داشت: ابتکار صلح عربی که به نام ابتکار سعودی نیز شهر دارد، پیشنهادی است که اتحادیه عرب در نشست سران در بیروت در سال 2002 به آن استناد کرد و مبتنی بر تشکیل دولت فلسطین در مرزهای 1967 است که از نظر بین المللی نیز به رسمیت شناخته شود و پایتخت آن قدس شرقی باشد و موضع پناهجویان فلسطینی نیز به شکل عادلانه حل شود اسرائیل از بلندیهای اشغالی جولان در سووریه و آن بخش از خاک لبنان که هنوز در اشغال دارد، عقب نشینی کند و در مقابل کشورهای عربی اسرائیل را به رسمیت بشناسند و عادی سازی روابط با آن را محقق سازند.
منبع: مرکز پژوهش و مطالعات استراتژیک الروابط
انتهای پیام/