بازخوانی وقایع یکشنبه خونین گرگان/ توصیه مقام معظم رهبری درباره حماسه ۵ آذر مردم گرگان چه بود؟

به گزارش خبرگزاری تسنیم از گرگان، اعتراض‌های مردم در شهرهای مختلف کشور جان بیشتری گرفته بود و رژیم پهلوی نیز جنبش‌های آزادی‌خواهانه مردم ایران را در گوشه و کنار این کشور با قساوت بیشتری سرکوب می‌کرد. رژیم طاغوتی که از همان ابتدا مخالف دین و مذهب مردم بود و در ماجرای کشف حجاب، ذات پلیدش را نشان داد، نقاب از چهره برداشته بود و حتی به حرم مطهر رضوی نیز هتک حرمت کرد.

29 آبان سال 57 بود مأموران شاه به مردمی که در حرم امام رضا (ع) حضور داشتند، حمله کردند که عده‌ای از مردم کشته و زخمی شدند؛ یکی از کسانی که در آن واقعه تلخ به شهادت رسید محمد مقصودلو، یکی از دانشجویان اهل گرگان بود. خبر هتک حرمت حرم مطهر رضوی 30 آبان به شهرهای مختلف از جمله گرگان رسید؛ شهر تبدیل به انبار باروت شد و منتظر جرقه‌ای برای شعله‌ور شدن آتش خشم مردم بود.

امام خمینی (ره) در محکومیت جسارت مأموران شاه به حرم امام رضا (ع) بیانیه‌ای شدیدالحن صادر و هفتمین روز این واقعه تلخ را عزای عمومی اعلام کردند. این اتفاق فرصتی را برای مردم گرگان فراهم کرد تا حماسه‌ای تاریخی خلق کنند.

به رغم محدودیت وسایل ارتباط جمعی مردم خبر یک اجتماع بزرگ در امام‌زاده عبدالله (ع) گرگان را به شهرها و روستاهای اطراف رساندند. صبح 5 آذر سال 57 مردم منطقه خود را از هرجایی به امام‌زاده گرگان رساندند تا جنایت رژیم پهلوی را محکوم کنند.

اما مأموران رژیم که از قبل خود را آماده رویارویی با مردم معترض کرده بودند،  راهپیمایی عظیم و پرشور مردم گرگان را به خاک و خون کشیدند. در آن واقعه غمبار 14 نفر شهید و بیش از 200 نفر مجروح شدند.

مأموران شهربانی به مجروحان و مردمی که برای کمک به آنان به بیمارستان پهلوی رفته بودند رحم نکردند، مأموران شاه پس از تعقیب و گریزهای فراوان خود را به بیمارستان شهر رساندند و آنجا را به رگبار بستند. مأموران شاه به کسانی که درب منازل خود ایستاده بودند نیز شلیک می‌کردند و حتی داروخانه‌ها نیز از جنایت پهلوی در امان نبودند.

غلامرضا خارکوهی، پژوهشگر و تاریخ‌نگار گلستانی که کتاب‌های زیادی در خصوص وقایع تاریخی منطقه تألیف کرده است، درباره واقعه 5 آذر گرگان گفت: خیلی‌ها معتقدند واقعه 5 آذر سال 57 مردم گرگان، ریشه‌ای مذهبی و اعتقادی دارد زیرا این مردم برای دفاع از حرم امام رضا (ع) جان خود را فدا کردند.

وی افزود: پس از اهانت رژیم شاه به حرم امام رضا (ع) در 29 آبان سال 57، امام خمینی (ره) که آن زمان در نوفل‌لوشاتو در تبعید به سر می‌برد؛ با بیانیه‌ای شدیدالحن جنایت رژیم را محکوم و روز هفتم این واقعه را عزای عمومی اعلام کرد. پس از بیانیه امام (ره) و تأکید بر تداوم مبارزات با رژیم شاه، برخی از علمای انقلابی شهر گرگان در منزل مرحوم آیت‌الله طاهری جمع شدند و تصمیم به انجام 3 کار مهم گرفتند. اعتصاب عمومی بازاریان، برگزاری راهپیمایی باشکوه و کم‌نظیر در شهر گرگان و همچنین سخنرانی‌های افشاگرایانه از جنایت‌های رژیم در دستور کار قرار گرفت.

خارکوهی ادامه داد: در شرایطی که روستاهای منطقه دسترسی به تلفن نداشتند و در گرگان هم دسترسی مردم بسیار محدود بود؛ اما پیک‌های انسانی و جوانان انقلابی مردم شهرهای مختلف و روستاها را از این برگزاری این راهپیمایی بزرگ مطلع کرده بودند. همین موجب شد تا روز 5 آذر سال 57، بزرگترین تجمع در شهر گرگان شکل بگیرد. طبق اسناد پلیس مخفی گرگان آن روز جمعیتی بین 30 تا 70 هزار نفر در امامزاده عبدالله (ع) گرگان تجمع کرده بودند. این در حالی است که گرگان آن زمان شهری کوچک با جمعیتی اندک بود و حتی مردم روستاها و شهرهای اطراف دسترسی چندانی به وسایل نقلیه نداشتند اما هرطور که بود خود را به گرگان رسانده بودند.

وی با اشاره به خفقان حاکم بر جامعه گفت: در آن روزهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی، ساواک به شدت فعال بود و تلفن‌ها را کنترل می‌کرد و خبرچین‌های آنان نیز در همه جا حضور داشتند. تشکیلات « نیروی پایداری» هم که زیر نظر ژاندارمری بودند، گزارش اخبار فعالیت‌های انقلابیون را به پلیس مخفی می‌داد. « انجمن‌های دهات» در روستاها نیز برای رژیم خبرچینی می‌کردند. در چنین شرایطی که چماق‌داران شاه بیش از هر زمان دیگری خفقان ایجاد کرده بودند، مردم منطقه خطرها را به جان خریدند و وارد میدان مبارزه شدند.

وی اظهار داشت: تا ساعت 8:30 دقیقه صبح روز یکشنبه 5 آذر سال 57، جمعیت زیادی خود را به امام‌زاده عبدالله (ع) گرگان رساند. حوالی همان ساعت‌ها بود که جمعیت از امام‌زاده خارج و به سمت میدان مجاور که بعدها میدان شهدا نام گرفت، حرکت کرد. نیروهای پلیس خیابان‌های مقابل و مجاور را بسته بودند. هنوز دقایقی از حضور مردم در خیابان نگذشته بود که پلیس با گاز اشک‌آور به مردم حمله و شروع به تیراندازی مستقیم کرد. در آن روز مردم زیادی زیر دست و پا ماندند. تنها راه فرار مردم از دست نیروهای رژیم پهلوی درب 2 متری امام‌زاده و خیابان پهلوی‌دژ سابق ( میدان شهید قندهاری) فعلی بود.

تاریخ‌نگار گلستانی با بیان اینکه آن روز پلیس فقط برای کشتار مردم به صحنه آمده بود، گفت: آنان اگر قصد متفرق کردن مردم را داشتند می‌توانستند به جای تیراندازی به سر و قلب مردم، تیر هوایی شلیک و مردم را متفرق کنند. اما تمام خیابان‌ها را بستند و شروع به تیراندازی به سمت مردم کردند. در گیرودار تیراندازی مأموران پلیس به سمت مردم بی‌دفاع، عده‌ای از جوانان پارکینگ شهربانی را که در مجاورت میدان امام‌زاده قرار داشت را تخریب کردند. عده‌ای هم آتش‌نشانی را به آتش کشیدند و سوار بر خودروها به داخل خیابان‌ها آمدند. برخی از جوانان انقلابی هم برای اینکه تمرکز مأموران پلیس را از خیابان شهدا و محدوده امام‌زاده عبدالله (ع) کم کنند، به کوی افسران حمله کردند اما هیچ تعرضی به خانواده‌ نیروهای شهربانی نکردند.

به گفته وی، در جریان درگیری مأموران شاه با مردم انقلابی گرگان و شهرها و روستاهای اطراف در آن روز ، بیش از 200 نفر مجروح و 14 نفر هم به شهادت رسیدند. درگیری‌های پلیس و تعقیب گریز آنان با جوانان انقلابی شهر تا پاسی از شب هم ادامه داشت؛ آنان به هرکسی را که در خیابان یا جلوی مغازه‌ها و خانه‌ها می‌دیدند، تیراندازی می‌کردند. حمله وحشیانه نیروهای شهربانی به بیمارستانی که مجروحان در آن مداوا می‌شوند، سند دیگری از جنایت‌های رژیم پهلوی بود.

بیمارستان پهلوی بعد از جنایت شاه و عمالش به بیمارستان 5 آذر تغییر نام داد و خیابانی که خون‌های بسیاری در آن به زمین ریخته شد، به یاد حماسه خونین آن روز، نامگذاری شده است. حالا یک خیابان و یک بیمارستان همه آن چیزی است که از آن واقعه تاریخی در شهر گرگان باقی مانده است. با پیگیری‌های فراوانی که برخی از فعالان و نهادهای فرهنگی و مردمی شهر انجام دادند، 5 آذر به عنوان روز ملی گرگان مصوب شد اما هنوز اتفاقاتی که از صبح تا عصر آن روز  رخ داده برای بسیاری از جوانان ناشناخته مانده است.

موضوعی که رهبر معظم انقلاب اسلامی در 15 آذرماه سال 95 در دیداری که شورای سیاست‌گذاری اجلاسیه 4 هزار شهید استان گلستان با ایشان داشتند؛ برآن تأکید کرده بودند معرفی و شناساندن قیام 5 آذر سال 57 گرگان به نسل جوان بود. امام خامنه‌ای در آن دیدار گفته بودند « شما گفتید پنجم آذر، [آیا] جوان‌های گرگانی می‌دانند پنجم آذر چه اتفاقی افتاده؟ این خیلی مهم است [که] بدانند روز پنجم آذر چه اتفاقی افتاده که در تاریخ ثبت شده؛ یعنی این مهم است. اینکه جوان‌ها تاریخ خودشان را، گذشته خودشان را و در واقع شناسنامه انقلابی خودشان را بدانند، خیلی مهم است. این را باید سعی کنید، حتی‌المقدور انجام بدهید. البته این مهم احتیاج دارد به کار؛ یعنی کار ساده‌ای نیست».

انتهای پیام/581/ی