امارات و ممنوعیت ورود اتباع 13 کشور؛ خودتحریمی ابوظبی و چالش‌های پیشرو

خودتحریمی جدید مهاجرتی امارات در حالی به‌بهانه امنیتی اعمال می‌شود که اقتصاد سرمایه‌پذیر این کشور را با چالش جدی روبه‌رو می‌کند، این چالش می‌تواند در چالش‌های امنیتی و اجتماعی بازتولید شود.

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، امارات متحده عربی در روزهای گذشته طی دستورالعملی که به اطلاع تمام شرکت‌های فعال در زمینهٔ گردشگری و مهاجرتی رسیده است اعلام کرد که از روز 18 نوامبر جاری اتباع جمهوری اسلامی ایران، افغانستان، یمن، سومالى، سوریه، لیبى، الجزایر، لبنان، پاکستان، تونس، عراق، ترکیه و کنیا حق دریافت روادید چه گردشگری و چه تجاری را نخواهند داشت. مسئولین این کشور مدعی هستند که این اقدام به‌دلایل امنیتی صورت گرفته است و به‌زودی رفع می‌شود. این تصمیمات هم‌زمان با ورود اتباع رژیم صهیونیستی به این کشور صورت پذیرفته است اما سؤال این است؛ سیاستمداران امارات با توجه به اینکه اقتصاد این کشور بر پایه مهاجران و صادرات و واردات استوار است و کشورهای تحریم‌شده از بازارهای وارداتی مهم امارات به‌شمار می‌روند، چه دلیلی به این خودتحریمی احساس می‌کردند؟

اقتصاد امارات

بر اساس اطلاعات رسمی بانک جهانی، تولید ناخالص داخلی در امارات متحده عربی به‌ارزش 421.14 میلیارد دلار در سال 2019 بود[2]. ارزش تولید ناخالص داخلی این کشور 0.35 درصد اقتصاد جهان را نشان می‌دهد[3]. رتبه اعتباری Standard & Poor و فیچ[4] برای امارات با چشم‌انداز پایدار در AA گزارش شده است[5]. رتبه اعتباری موذی نیز آخرین بار با چشم‌انداز پایدار در Aa2 برای این کشور تنظیم شد. این موضوع به این معنا است که امارات از دید سرمایه‌گذاران خارجی یکی از اقتصادهای باثبات جهان را دارد و می‌تواند میزبان سرمایه‌های آن‌ها باشد، در واقع سرمایه‌گذاران امارات را به‌عنوان کشوری امن برای سرمایه‌‌های خود می‌دانند.

1 ــ نمودار GDP امارات متحده عربی از 2010 تا 2020

نقش ایران در اقتصاد امارات متحده عربی

پایه‌های اصلی اقتصادی امارات متحده عربی، بر سه اصل تجارت آزاد و تبدیل‌شدن به کانون صادرات و بازصادرات کالا و خدمات در منطقه، نفت و توریسم بوده است. اقتصاد امارات متحده، بیشتر از آنکه بر پایه تولید استوار باشد بر پایه خدمات است، لذا این موضوع باعث شده است این کشور به بازارهای صادراتی خود بسیار وابسته باشد. عراق و ایران جزو 5 کشور اصلی واردکننده از امارات هستند، در مجموع بیش از 17 درصد اقتصاد امارات وابسته به 13 کشوری است که طبق ادعای مسئولین اماراتی به‌دلایل امنیتی صدور ویزا برای اتباعشان محدود شده است.

امارات متحده عربی با توجه به موقعیت مناسب سواحل خود و با توجه به نیاز کشور ایران به کالاهای خارجی توانسته است به تأمین‌کننده اصلی نیازهای جمهوری اسلامی ایران بدل شود. ایران پنجمین واردکننده از این کشور است و بیش از 10.28 میلیارد دلار در سال 2018 از این کشور واردات داشته است که بیشتر آن‌ها با توجه به وضعیت تحریمی ایران دوباره از امارات بازصادرات شده است. از طرف دیگر ایرانیان بسیاری در امارات به تجارت و بازرگانی مشغولند. حجم مبادلات غیرنفتی میان ایران و امارات 14 میلیارد دلار تخمین زده شده است که 9٫8 میلیارد دلار آن از امارات به ایران بوده است. به‌نوشته نشریه نشنال دیفنس، در تحریم‌های علیه ایران در پی برنامه هسته‌ای ایران امارات سود خوبی می‌کند. ایالات متحده آمریکا نیز بانک‌های این کشور را تحت‌فشار می‌گذارد تا روابطشان را با ایران قطع کنند[6]. دارایی ایرانی‌ها در امارات متحده عربی در سال 2019 حدود 300 میلیارد دلار است[7].

گردشگری یکی از بزرگ‌ترین منابع درآمدی غیرنفتی در امارات است بعضی از مجلل‌ترین هتل‌های جهان در این کشور مستقر هستند. رونق گسترده‌ای در ساخت‌وساز، یک پایگاه تولید در حال گسترش و یک بخش خدمات پررونق به امارات متحده عربی کمک می‌کند تا اقتصاد خود را متنوع کند. در سراسر کشور، اکنون 350 میلیارد دلار پروژه‌های عمرانی فعال وجود دارد[8].

2 ــ مهم‌ترین بازارهای صادراتی امارات متحده عربی

نقش مهاجران در اقتصاد امارات متحده

طبق آمار سازمان ملل، امارات در شاخص توسعه انسانی رتبه 35 جهانی و اول منطقه را کسب کرده است. نرخ امید به زندگی در این کشور 77.8 سال است که یکی از بالاترین نرخ‌های امید به زندگی میان کشورهای عربی است. بالا بودن استانداردهای سطح زندگی کنار شرایط مطلوب اقتصادی، این کشور را به یک کشور مهاجرپذیر تبدیل کرده است. هم‌اکنون بیش از 62 درصد از جمعیت این کشور را مهاجرین دیگر کشورها تشکیل می‌دهند[9]، امارات از سال 2009 با تسهیل در شرایط مهاجرت توانسته است از نیروی کار دیگر کشورها استفاده کند. از سوی دیگر اعطای ویزای 5ساله و امتیازات دیگر امارات را به محلی برای تجمیع سرمایه‌های خارجی در منطقه تبدیل کرده است که این موضوع در اقتصاد این کشور اهمیت زیادی دارد. افزایش جمعیت مهاجر کنار کاهش جمعیت بومی امنیت اجتماعی امارات را به‌شدت به مسائل پیرامونی خود حساس کرده است، از یک‌سو این چالش‌ها باعث شده است امارات متحده عربی نتواند ارتش ملی کارآمدی داشته باشد و از سوی دیگر چالش‌های هویتی در آینده می‌تواند زمینه‌ساز بحران‌های هویتی شود که به‌راحتی اقتصاد، اجتماع و حاکمیت این کشور را تحت‌الشعاع قرار دهد.

3 ــ نمودار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی امارات متحده عربی

جمع‌بندی

امارات متحده عربی، کشوری با اقتصاد آزاد، شاخص‌های توسعه انسانی قابل‌قبول و اقتصادی روبه‌پیشرفت است؛ این اقتصاد، امارات را به‌ کشوری سرمایه‌پذیر تبدیل کرده است. مهم‌ترین چالش خود را در حفظ امنیت می‌داند. سیاست‌گذاران این کشور، بیش از هرکس دیگری به چالش‌های امنیتی خود واقف‌اند. اکنون شیوع بیماری کرونا و تصمیمات مهاجرتی سیاستمداران امارات باعث شده است 17 درصد اقتصاد این کشور با چالش روبه‌رو شود. خودتحریمی امارات باعث شکل‌گیری چالش اقتصادی اکنون این کشور شده است که این موضوع می‌تواند در آینده به چالش امنیتی تبدیل شود که شکست سیاست‌های اقتصادی، امنیتی و اجتماعی سیاستمداران اماراتی را در پی داشته باشد.

نویسنده: عماد اصلانی مناره‌بازاری[1]

[1] دکترای روابط بین‌الملل

[2] https://tradingeconomics.com/united-arab-emirates/gdp

[3] همان

[4] همان

[5] https://tradingeconomics.com/united-arab-emirates/rating

[6]Stew Magnuson (May 2009), "For the UAE, Iran Is Both Enemy and Trading Partner", National Defence,

http://www.nationaldefensemagazine.org/archive/2009/May/Pages/FortheUAE,IranIsBothEnemyandTradingPartner.aspx

[7] Gulf Cooperation Council Summit: What Does It Have in Store for Iran?,

https://uwidata.com/3493-gulf-cooperation-council-summit-what-does-it-have-in-store-for-iran

[8] https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ae.html

[9] http://www.hdr.undp.org/en/countries/profiles/ARE