روابط ترکیه و آمریکا از نگاه اندیشکده آمریکایی؛ استقلال آنکارا و رابطه با روسیه، نقطه‌های تنش کلیدی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، با تثبیت قدرت جو بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا، کارشناسان و اتاق فکرهای آمریکایی در حوزه های سیاست خارجی و امنیت ملی، رفته رفته سیل توصیه ها و پیشنهادهای خود را برای ساماندهی مجدد دیپلماسی آمریکا، در اختیار تیم جو بایدن می گذارند و بخشی از آن را نیز با رسانه ها و افکار عمومی به اشتراک می گذارند.

جدیدترین خبرها و تحلیل‌های ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)

یکی از این گزارش ها، متن مفصلی در مورد روابط ترکیه و آمریکا است که در اندیشکده موسوم به «مرکز ترقی آمریکایی» (Center for American Progress‎) تهیه و تدوین شده است.

این موسسه که اغلب کارشناسان آن، صبغه سیاسی، دفاعی و امنیتی دارند، یکی از اندیشکده هایی است که همواره بر دولت های آمریکا تاثیرگذار بوده و البته رابطه  مطلوبی با دموکرات ها دارد و در دوران اقتدار جمهوری خواهان، کمتر مورد توجه قرار می گیرد.

ماکس هافمن از تحلیل گران امنیتی این موسسه آمریکایی که پیش تر، تحقیقات گسترده ای در خصوص تحولات سیاسی لبنان، سوریه، اقلیم کردستان عراق و سیاست های آمریکا در خاورمیانه انجام داده، در این گزارش، به بررسی این موضوع می پردازد که اساساً، مشکلات و موانع اصلی بر سر راه روابط واشنگتن – آنکارا کدامند و در دوران اقتدار جو بایدن، چه راهکارهایی برای گذر از این موانع وجود دارد.

رابطه ای در سراشیبی و کاهش

ماکس هافمن در گزارش مفصل خود، در توصیف زمینه های پیشین مشکلات کنونی نوشته است: «روابط ترکیه و متحدان غربی آن در ایالات متحده و اروپا، از حدود 8 سال پیش، همواره در یک روند نزولی و رو به کاهش قرار داشته است. اگر چه دونالد ترامپ و رجب طیب اردوغان، توانستند سطحی از رابطه را ایجاد کرده و آن را پیش ببرند، اما واقعیت این است که معاملات بسیار شخصی آنها، در چهارچوب دیپلماتیک جای نگرفت و بدون حل اختلافات ساختاری، باعث تضعیف اصل رابطه شد. بعید است که جو بایدن بخواهد به رویکرد  ترامپ ادامه دهد و بعید نیست که در چندین مورد از این اختلاف نظرها، حباب در سال 2021 ترکیده و منجر به گسست عمیق در روابط شود. فراتر از تغییر لحن و رویکرد دولت جدید ایالات متحده، چندین تصمیم مهم استراتژیک، می تواند مسیر ترکیه را برای سالهای آتی تعیین کند.»

در ادامه به این گزارش به نقاط حساس و شکننده پرداخته شده و به این مثال ها اشاره شده است: «درگیری های نظامی ترکیه در سوریه، عراق و لیبی، اختلاف با یونان، قبرس ، مصر و فرانسه بر سر مرزهای دریایی مدیترانه شرقی و منابع انرژی، همه و همه نقاط اشتعال هستند. علاوه بر این، مشخص نیست که ترکیه سیستم پدافند هوایی اس 400 خریداری شده از روسیه را به طور کامل فعال کند یا همکاری عمیق تری با مسکو در واکنش به تحریم های آمریکا دنبال کند و این چیزی است که روابط استراتژیک را تهدید می کند. پرونده تحریم و هالکبانک ترکیه به دلیل دور زدن تحریم های ایران نیز به قوت خود باقی است و این در حالی است که اقتصاد ترکیه و واحد پول ملی این کشور ضعیف شده و کسری بودجه وجود دارد، منابع ارزی ضعیف شده و تلاطم اقتصادی، می تواند منجر به فعالیت بیشتر منتقدان و سرکوب آنان توسط اردوغان شود.»

هافمن در مورد چالش های منطقه ای ترکیه نوشته است: «در لیبی هم، یک آتش بس شکننده در جریان است و ترکیه در مقابل گروهی از بازیگران منطقه ای در حمایت از دولتی ایستاده که البته توسط سازمان ملل متحد به رسمیت  شناخته شده است. درگیری لیبی اکنون نیز به اختلافات گسترده تری بین ترکیه و همسایگان یونانی آن در مورد قبرس، تعیین مرز دریایی و اکتشاف انرژی گره خورده است. در شمال سوریه، درگیری های مکرر در جریان است و حتی امکان تنش بین ترکیه و اسد وجود دارد و ممکن است ترکیه باز هم با نیروهای سوریه دموکراتیک که تحت حمایت آمریکا هستند درگیر شود. در قره باغ، نقشه قفقاز به سرعت دچار تغییر شده است، در حالی که ترکیه و روسیه مجدداً رو به روی هم قرار گرفته اند  و ناظران و نیروهای نیابتی هر دو طرف در نزدیکی مرزهای مورد اختلاف قرار دارند. جمع بندی و برآیند تمام این موضوعات، خط مشی مستقل و سیاست خارجی ترکیه در دوران ریاست جمهوری اردوغان را به چالش می کشد و بسیاری از افراد در دولت آمریکا با این سوال مواجه می شوند که آیا ترکیه، واقعاً متحد آمریکا است و می تواند مانند یک متفق قلمداد شود؟»

در ادامه گزارش موسسه ترقی آمریکایی آمده است: «با وجود همه چالش ها، باید به این اندیشید که در سال 2021 میلادی و در دولت جدید روابط ایالات متحده و ترکیه، در چه مسیری پیش می رود؟ برخی از چالش ها همپوشانی دارند و یکدیگر را تحت تأثیر قرار می دهند. به عنوان مثال تصمیم رئیس جمهور اردوغان در مورد موشک های روسی اس 400 می تواند مواضع ایالات متحده را در مورد سایر موضوعات  تغییر دهد.»

اهرم های مهم

در گزارش موسسه ترقی آمریکایی در مورد اهرم های فشار برای تغییر مواضع ترکیه، به این موارد اشاره شده است: «ایالات متحده اهرم قابل توجهی در اختیار دارد. چرا که ترکیه عضو ناتو است و امنیت اقتصادی و نظامی آن تا حد زیادی به متحدان غربی اش وابسته است و اغلب بازارهای صادراتی مهم مقصد کالاهای ترکیه، متعلق به کشورهای عضو ناتو است. هنوز هم منافع ایالات متحده در ارتباط با یک ترکیه پایدار و دموکراتیک است که بخشی از ناتو است و می تواند به موضوع مقابله با روسیه و مدیریت مهاجرت کمک کند و بخشی از همراهی با واشنگتن در خاورمیانه باشد.»

پرهیز از برخورد سخت با ترکیه

در گزارش ماکس هافمن در مورد روابط آنکارا و واشنگتن، به این اشاره شده که برخورد سخت با ترکیه، می تواند نتیجه عکس دهد. او در این مورد نوشته است: «دولت بایدن، مانند دولت های پیشین، باید این واقعیت را مدنظر قرار دهد که تعادل بین منافعی که در روابط با ترکیه وجود دارد، باید با تمام برخوردهایی که قرار است صورت بگیرد، هماهنگ و متوازن باشد. اقدامات بیش از حد مجازات آمیز، می تواند اقتصاد ترکیه را فلج کند در حالی که ترکیه، نیازمند تقویت دموکراسی است و فشار دادن آنکارا به سمت مسکو، منطقی نیست. بنابراین ایالات متحده نمی تواند در هر جبهه ای با ترکیه سرسخت باشد. فشار آمریکا و اروپا نیز نمی تواند موجب آن شود که ترکیه از اردوغان خلاص شود. اما ترکیه در سال 2023 یا قبل از آن انتخاباتی را برگزار می کند و احتمال شکست اردوغان وجود دارد. بنابراین ایالات متحده و اروپا می توانند، خطوط قرمز و انتظارات را مشخص کنند.»

بایدن و روابط واشنگتن آنکارا

در گزارش هافمن به این اشاره شده که موفقیت عمده اردوغان در دوران ترامپ، این بود که با او رابطه ای شخصی برقرار کند و این رابطه، برای دولت فعلی تبدیل به یک میراث دردسرساز شده است. چرا که اردوغان توانسته به لطف گفتگوهای تلفنی با ترامپ و رابطه شخصی با او، بارها از چنگال تحریم ها و فشارهای آمریکا بگریزد.

در توضیح بیشتر وضعیت کنونی در این گزارش، چنین آمده است: «دولت بایدن، در برابر ترکیه،  وارث روابطی است که تقریباً یک دهه توام با افزایش تنش و بی اعتمادی بوده است. اختلاف نظرهای جدی میان واشنگتن و آنکارا در مورد سیاست های طولانی مدت است. بخش عمده اختلاف، عمدتاً حول محور خودکامگی ترکیه در زمان رئیس جمهور اردوغان و عدم تمایل اولیه رئیس جمهور باراک اوباما برای ایجاد مناطق امن در سوریه و تصمیم بعدی برای حمایت از «یگان های مدافع خلق» ( YPG) است و البته مساله اس 400 هم به یک مشکل جدی تبدیل شد. ریشه بسیاری از این اختلافات ریشه در تلاش های رئیس جمهور اردوغان برای پیگیری سیاست خارجی و دفاعی مستقل تر ترکیه دارد. در زمان اردوغان، ترکیه ضمن ایجاد پایگاه های نظامی در قطر و سومالی، در کنار حضور طولانی مدت خود در قبرس شمالی و تلاش برای گسترش نفوذ خود در مدیترانه، سوریه، عراق، لیبی و قفقاز مداخله نظامی کرده است. ترکیه برای توسعه تولیدات دفاعی داخلی خود سخت تلاش کرده است. از جمله هواپیماهای بدون سرنشین مسلح که در نبردهای اخیر در قره باغ کوهستانی، به متحد نزدیک خود آذربایجان کمک کرد. آنکارا همچنین ادعاهای جدید قابل توجه دریایی در آبهای مورد مناقشه دریای مدیترانه شرقی را مطرح کرده است، که منجر به تنش شدید با یونان، قبرس و فرانسه شده است. به نظر می رسد ترکیه تمام مزایای عضویت در ناتو را می خواهد در حالی که از مسئولیت اصلی ارائه جبهه ای متحد در برابر روسیه شانه خالی می کند.»

رویکرد ترامپ آشوب چشمگیر در خاورمیانه و مدیترانه شرقی را تشدید کرد. بدون شک، منطقه قبل از روی کار آمدن ترامپ در شعله های آتش بود و پس از کودتای نافرجام سال 2016 نیز، ترکیه دست به مداخلات نظامی در منطقه زد. اما ترامپ بنزین بر آتش ریخت و ایالات متحده از نقش سنتی خود در میانجیگری و اختلافات داوری عقب نشست و صرفاً به استفاده از قدرت سخت و نیروهای نیابتی روی آورد. رئیس جمهور بایدن، بسیاری از این روندها را برعکس می کند. وی تقریباً مطمئن است که روابط ریاست جمهوری را از چهارچوب شخصی خارج کرده و شکاف بین مواضع کاخ سفید در قبال ترکیه و سایر بخش های بوروکراسی دولت آمریکا و همچنین کنگره را کاهش می دهد. این به نوبه خود، احتمالاً به معنای از سرگیری تعدیل روند استقرار ایالات متحده نسبت به ترکیه برای کاهش وفاداری به اتحاد غرب است.

پایان بخش اول

انتهای پیام/