تقویت ریشه‌های بامبوی چینی در شرق آسیا؛ ائتلاف راهبردی در برابر غرب

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در سال‌های اخیر موضوع قدرت اقتصادی چین به یکی از محورهای اصلی اقتصاد در عرصه دنیا تبدیل شده است. پکن در سالهای اخیر با سرعت درحال بهبود رتبه اقتصادی خود بوده و رقبای خود را یکی پس از دیگری از پیش رو برداشته است. در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما تهدید پکن به یکی از نگرانی‌های دولتمردان آمریکا تبدیل شد و موضوع چرخش به سمت آسیا از سوی این رئیس جمهور دموکرات مطرح شد تا با این حربه مانعی برای سرعت رشد چین ایجاد شود. اما یک اتفاق مهم باعث شکست این سیاست ایالات متحده شد و آن ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه 2017 بود. سیاستهای او در 4 سال حضور به عنوان رئیس جمهوری آمریکا باعث رنجش بسیاری از متحدان قدیمی آمریکا ازجمله شرق آسیا شد و این راهبرد باعث نزدیک شدن این کشورها به چین به عنوان رقیب اصلی آمریکا شد.

رشد بامبوهای چینی در جنوب شرق آسیا

چین در جنوب آسیا دارای مازاد تجاری با بسیاری از شرکای خود ازجمله پاکستان، نپال، بنگلادش و سریلانکاست. پس از پیشنهاد آمریکا به هند (برای ظهور یک قدرت در برابر چین) به منظور ساخت تاسیسات انرژی هسته ای، چین به پاکستان در ساخت تاسیسات هسته ای خود برای رفع نیازهایش کمک کرد. پکن در زمینه سرمایه گذاری به کشورهای کوچک این بخش از اسیا مانند نپال، سریلانکا و بنگلادش برای کمک به بخش توسعه کمک کرده است. این کشورها برای تقابل با توسعه طلبی هند (به عنوان یکی از متحدان آمریکا) ترجیح می دهند نزدیکی بیشتری به چین داشته باشند. پیشنهادات چین به این کشورها برای حضور در پروژه یک کمربند-یک جاده و استفاده از منافع اقتصادی قابل قبول در بازه زمانی کوتاه باعث علاقمند شدن این کشورها به پیشنهادات پکن شده است.

شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین در سخنرانی اکتبر 2017 خود در کنگره حزب خلق گفت: چین روابط خود با همسایگانش را بر اساس اصول نزدیکی، صداقت، منافع مشترک و سیاست ایجاد دوستی و مشارکت تقویت خواهد کرد. تبدیل شدن چین به یک قدرت اقتصادی بزرگ در قرن 21 باعث افزایش سرمایه گذاری در شبکه بامبو شد. شبکه بامبو اصطلاحی برای مفهوم سازی ارتباطات بین کسب و کارهای گروه های چینی در جنوب شرق آسیا است.

 در ماه جولای 2019 نخست وزیر چین و همتای بنگلادشی خود در دیدار با یکدیگر بر روی بحث بر سر توسعه اقتصادی بنگلادش از طریق تامین بودجه پروژه یک کمربند یک جاده متمرکز بودند. پس از این دیدار دوطرف تاکید کردند که این پروژه مدلی از همکاری بین المللی برای تمام طرفین به همراه دارد. علاوه بر همکاری اقتصادی دو طرف به دنبال تعمیق همکاری های دفاعی نیز هستند. چین بین سالهای 2008 تا 2018 با اختصاص 71.8 درصد از نیاز تسلیحاتی بنگلادش، بزرگترین تامین کننده تسلیحاتی این کشور بود. از سوی دیگر پکن بر روی همکاری بنگلادش در زمینه مقابله با تروریسم حساب ویژه ای باز کرده است.

رابطه چین و مالدیو تا اندازه زیادی بر محور توسعه اقتصادی این کشور از طریق پروژه یک کمربند یک جاده است و پکن از این طریق به دنبال افزایش نفوذ در این کشور برای مقابله با هند است. پیروزی ابراهیم محمد صالح در انتخابات 2018 نیز باعث نزدیک تر شدن دو کشور شد تا اینکه صالح در جولای 2019 حمایت خود از پروژه یک کمربند یک جاده را اعلام کرد و پکن نیز با تاکید بر تکمیل پل دوستی چین-مالدیو، این پروژه را به سود قشر متوسط این کشور دانست.

در اکتبر 2019 رئیس جمهوری چین با سفر به نپال، اولین رئیس جمهوری چین لقب گرفت که پس از 23 سال به این کشور سفر کرده است. امضاء 20 توافق مهم در قالب پروژه یک کمربند یک جاده و امکان توسعه بهتر نپال در این سفر مطرح شد. دو طرف بر توسعه پروژه های ارتباطی ازجمله، بنادر، بزرگراه ها، خطوط راه آهن، بخش هوانوردی و ارتباطات و مطالعه بر سر راه آهن مرزی چین، نپال توافق کردند.

سنگاپور نیز یکی از کشورهایی است که روابطش با چین بسیار مناسب ارزیابی می شود.سنگاپور یکی از تنها سه کشور دارای شرایط ورود بدون روادید به چین از 17 آوریل 2011 است.

آشتی با اهالی شبه جزیره

بهبود روابط تنها به کشورهای کوچک در شرق آسیا محدود نمی شود. حتی متحدان قدیمی آمریکا نیز اخیرا تغییراتی در راهبرد خود در قبال چین اتخاذ کرده اند. به عنوان مثال چین و ژاپن شاهد جنگ های بزرگی در طول تاریخ بوده اند اما در سپتامبر 2006 و پس از روی کار آمدن شینزو آبه به عنوان نخست وزیر ژاپن روابط میان توکیو و پکن تا اندازه زیادی بهبود یافت و حتی بر اساس تحقیقاتی که در سال 2010 منتشر شد دو کشور به سمت اتفاق نظر تازه ای بر سر موضوع جنایات جنگی ژاپن حرکت کردند. یوشیهیده سوگا، جانشین آبه که از سپتامبر 2020 فعالیت خود را به عنوان نخست وزیر ژاپن آغاز کرد نیز بارها از تصمیم راسخ خود برای ادامه توسعه روابط با چین خبر داد.

سوگا 7 آبان گفت: گفت: روابط پایدار با چین نه تنها برای هر دو کشور (ژاپن و چین) مهم است بلکه برای منطقه و سراسر جامعه جهانی اهمیت دارد. ما از چیزی که باید از آن دفاع کرد، محافظت می کنیم اما درعین حال در موضوعاتی که نظرات مشترکی داریم، تعامل خواهیم کرد. در جریان سفر وانگ یی، وزیر خارجه چین به ژاپن نیز سوگا در 5 آذر گفت: روابط پایدار میان دو کشور از اهمیت زیادی نه تنها برای ژاپن و چین، بلکه منطقه و جامعه بین‌الملل برخوردار است.

کره جنوبی نیز یکی دیگر از متحدان آمریکا به شمار می رود که رئیس جمهوری این کشور در دوره ترامپ تلاش بسیاری برای توافق هسته ای میان آمریکا و کره شمالی انجام داد اما رفتارهای رئیس جمهوری آمریکا باعث ناراحتی او و کم رنگ شدن امیدهایش برای به نتیجه رسیدن یک توافق قابل قبول شد. سئول به این واقعیت پی برد که بدون رضایت چین دستیابی به یک توافق جامع هسته ای در شبه جزیره کره چندان قابل تصور نیست. اولین سفر یک مقام عالیرتبه چینی به کره جنوبی پس از شیوع کرونا در اوایل شهریور ماه سال جاری، اعزام یک دیپلمات ارشد کره ای به چین برای گفتگو درباره همکاری اقتصادی دوجانبه و طرح موضوع سفر رئیس جمهور چین به کره جنوبی از نشانه های آشکار تلاش دو طرف برای نزدیک شدن به یکدیگر بود.

مشارکت به جای اتحاد

وال استریت ژورنال در مقاله ای در ماه نوامبر 2020 بر روی این مسئله تاکید داشت که چین دارای متحدان زیادی نیست اما در عین حال از نداشتن کشورهای دوست نیز رنج نمی برد. به نظر می رسد پکن نه تنها بنا بر تحولات عرصه بین الملل بلکه بنا بر خواست خود دیپلماسی مشارکت را مفید تر از دیپلماسی اتحاد دانسته و ترجیح داده به جای اتحاد اقدام به مشارکت راهبردی با 112 کشور و سازمان بین المللی کند. پس از طرح راهکار یک کمربند یک جاده در سال 2013 دیپلماسی چین به سمت حرکت  آرام و بدور از تنش در عرصه جهانی تغییر کرد اما همچنان سیاست "مشارکت به جای اتحاد" بدون تغییر باقی ماند. بدون شک سیستم دیپلماسی اتحاد مورد نظر کشورهای غربی تنها از سوی تعداد  انگشت شماری از کشورهای دنیا پذیرفته شده و اغلب کشورها آن را ترجیح نمی دهند.

انتهای پیام/