به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ در پاراگراف کلیدی آییننامه رویه شناسایی "مشکوک التابعین" و مدعیان تابعیت ایران آمده است:
"بند 1- مأمورین ثبت احوال در صورت دریافت گزارش یا مواجه شدن با شناسنامهای که هویت و تابعیت صاحب آن بنا به قرائن و دلایل منطقی مورد تردید واقع شده، مکلفند از تسلیم شناسنامه به صاحبش خودداری و آن را با گزارشی به رئیس اداره متبوع تسلیم نمایند؛ رئیس اداره جهت بررسی و رفع تردید پیرامون هویت، نظر مراجع انتظامی و اطلاعات محل صدور، تولد و محل یا محلهای سکونت (بیش از 2 سال) را اخذ و سپس پرونده را جهت اعلامنظر در مورد تابعیت از طریق اداره ثبت احوال محل صدور به شورای تأمین محل صدور ارسال میدارد. (فرم نمونه شماره 15)"
بیشناسنامهها در ایران سه دستهاند:
1. افراد با مادر ایرانی و پدر غیرایرانی که طبق قانون، سالها بود که نمیتوانستند شناسنامه دریافت کنند
2. افرادی که در نواحی دوردست زندگی میکردند
3. افراد مشکوکالتابعه.
البته دسته سوم افراد مختلفی را در برمیگیرد؛ یک گروه از مشکوک التابعهها، مادر ایرانیهایی هستند که نمیتوانستند به صورت قانونی شناسنامه دریافت کنند، این دسته از مادرها به طرق مختلف (بچه حاصل ازدواج موقت و . . . ) سعی میکردند، قانون را دور زده و برای فرزند حاصل از ازدواج زن ایرانی با مرد افغانستانی یا پاکستانی و غیرایرانی شناسنامه بگیرند، در سالهای دهه 60 و 70 این امکان وجود داشت اما بعدها، وقتی شناسنامههای صادر شده به این شکل، مورد شک ماموران ثبت احوال واقع میشد، شناسنامه آنها گرفته میشد و فرد مربوطه، مشکوک التابعه به حساب میآمد.
گروه دیگر افرادی هستند که در نواحی دوردست روستایی زندگی میکردند و بعدها به شهرها رفته و برای حل معضل بیشناسنامگی خود اقدام به خرید شناسنامه افراد فوت شده کردند، این پدیده در استان سیستان بلوچستان نسبتاً زیاد بوده است، شناسنامههای این دسته نیز بعداً مورد شک واقع و شناسنامه آنها پس گرفته شد که به معنی محرومیت از تمام خدمات شهروندی در ایران است.
گروه دیگر افغانستانیهایی هستند که از باگهای قانون مدنی استفاده کرده و صاحب شناسنامه شدند! این در حالی است که در حال حاضر، در ایران عملاً هیچ راهی برای اینکه یک مهاجر افغانستانی همانند یک ایرانی از خدمات شهروندی برخوردار شود، وجود ندارد؛ در دهه 70 تعدادی از مهاجران، یک باگ پیدا کرده بودند، به این صورت که یک مرد ایرانی پیدا کرده (اکثرا پیرمرد ایرانی) و در ازای مبلغی از او میخواستند که خودش را پدر آنها جا بزند!
طبق بند 2 ماده 976 قانون مدنی هر کسی که پدرش ایرانی باشد به صورت ذاتی ایرانی محسوب میشود، بعد از این ثبت احوال مشاهده کرد که در برخی استانها تعداد شناسنامههایی که پدر درخواست کرده و مدعی شده مادر مهاجرت کرده یا در قید حیات نیست، زیاد شده است؛ براساس سوءاستفادههای صورت گرفته در این زمینه، تمام شناسنامههایی که به این طریق صادر شده بود، باطل شدند!
همه گروههای مختلف مختلف مشکوک التابعه نامیده میشوند؛ در این میان بسیاری هم به حق اعلام میکنند که ایرانیاند در حالی که به آنها شناسنامه تعلق نگرفته یا شناسنامه آنها را پس گرفتهاند البته عدهای هم بودهاند که ایرانیالاصل نبوده و در این زمینه سوءاستفاده کردند؛ در این مسئله سالهاست که تر و خشک با هم سوختهاند و هیچ وقت این مسئله حل نشده است.
فرد بیشناسنامه مثل سایه زندگی میکند، همان طور که یک سایه برای وجود داشتن به یک جسم نیاز دارد، افراد بیشناسنامه هم برای انجام کوچکترین کارهای اجتماعی خود به افراد دارای شناسنامه نیاز دارند؛ همان طور که همه سایهها یک رنگاند، قابلیت شناسایی ندارند و هویت یکتایی ندارند، افراد بیشناسنامه هم به معنای واقعی کلمه اجباراً به آنها بیهویت اطلاق میشود!
محرومیت از کوچکترین خدمات شهروندی یک ظلم آشکار است؛ مسئله اینجاست که پایه و اساس پیدایش مسئله مشکوکالتابعهها و بیشناسنامهها، سیاستها و اقدامات دولتها است؛ با این حال، دولتها در ایران هیچ وقت زیر بار هزینههای تصمیمات اشتباه گذشته خود نرفته و افراد بیشناسنامه مورد ظلم واقع میشوند.
اگر ساز و کار تابعیت فرزندان مادر ایرانی زودتر حل میشد، اگر اعطای شناسنامه به افراد متقاضی زودتر صورت میگرفت تا این افراد به خرید و فروش شناسنامه روی نیاورند و اگر سازوکارهای نظارت بر اجرای قوانین دقیق بود، این مسئله به شکل لاینحل امروز درنمیآمد!
"پیمان حقیقتطلب؛ مدیر پژوهش انجمن دیاران"
جدیدترین خبرها و تحلیلهای ایران و جهان را در کانال تلگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
جدیدترین خبرها و تحلیلهای ایران و جهان را در صفحه اینستاگرامی تسنیم بخوانید. (کلیک کنید)
داستان زندگی عزیز؛ یکی از سیستانیهای بدون شناسنامه+ فیلم
سیستانوبلوچستان؛ بیشترین تقاضای شناسنامه برای فرزندان حاصل از ازدواج مادر ایرانی و پدر خارجی
انتهای پیام/