ابعاد و پیامدهای سفر رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا به آسیای مرکزی
پس از چند ماه نگرانی از وضعیت ثبات در شوروی سابق به دلیل تحولات قرقیزستان و بلاروس و در آستانه شدت گرفتن تنش‌ها میان روسیه و اروپا پیرامون اوکراین، سفر رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا به یکی از مناطق خارج نزدیک روسیه حائز اهمیت است.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، آن لینده، وزیر امور خارجه سوئد و رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا از روز 11 آوریل (22 فروردین) به آسیای مرکزی سفر کرده و بازدیدهای وی تا 15 آوریل به طول می‌انجامد.
سفرهای لینده به چهار جمهوری قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان بوده و دیدار رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا با مقامات ترکمنستان نیز در روز 16 آوریل به صورت مجازی برگزار خواهد شد.
بر اساس بیانیه منتشر شده توسط وب‌سایت رسمی سازمان امنیت و همکاری اروپا، رئیس این سازمان با مقامات عالی‌رتبه کشورهای آسیای مرکزی از جمله روسای جمهور و وزرای امور خارجه دیدار خواهد کرد. ملاقات لینده با نمایندگان جامعه مدنی در کشورهای آسیای مرکزی نیز از جمله برنامه‌های ویژه اعلام شده توسط سازمان امنیت و همکاری اروپا است.
اولین سفر لینده به آسیای مرکزی با قزاقستان آغاز شد. او در بدو ورود به نورسلطان از سوی مختار تیلوبردی، وزیر امور خارجه قزاقستان مورد استقبال قرار گرفت.
در دیدار نخست او با وزیر امور خارجه، مسائل مربوط به همکاری‌های مشترک به ویژه در طول شیوع کرونا مورد بررسی قرار گرفت. در همین حال در روز 12 آوریل، لینده با قاسم ژومارت توکایف، رئیس‌جمهور قزاقستان نیز دیدار کرد.
در این دیدار توکایف روابط قزاقستان با سازمان امنیت و همکاری اروپا را در زمره اولویت‌های سیاست خارجی کشورش عنوان کرد و با «تاریخی» خواندن اجلاس سال 2010 دو طرف، بر توسعه مناسبات تاکید کرد. در این دیدار برنامه‌های روابط دو طرف برای سال 2021 نیز مورد بررسی طرفین قرار گرفت.
لینده پس از نورسلطان صبح امروز مستقیماً راهی بیشکک، پایتخت قرقیزستان شد. کشوری که به تازگی یک انقلاب را پشت سر گذاشته و روز 11 آوریل رفراندوم اصلاح قانون اساسی در این کشور برگزار شد.
در فرودگاه بین‌المللی ماناس، لینده از سوی نوران نیازعلی‌اف، معاون اول وزیر امور خارجه قرقیزستان مورد استقبال قرار گرفت. بر اساس برنامه‌های از پیش اعلام شده، رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا در بیشکک علاوه بر روسلان قزاق‌بایف، وزیر امور خارجه، با سادیر جباروف، رئیس‌جمهور جدید قرقیزستان نیز دیدار خواهد کرد.
همچنین یکی از برنامه‌های ویژه لینده در سفر به بیشکک، بازدید از آکادمی سازمان امنیت و همکاری اروپا در پایتخت قرقیزستان است. این آکادمی از سال 2002 در بیشکک تاسیس شده و فعالیت‌های متعددی را در حوزه‌های گوناگون ترتیب می‌دهد.
مقصد سفرهای بعدی رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا تاجیکستان و ازبکستان است. بر اساس گزارش خبرگزاری آسیاپلاس، لینده در تاجیکستان در ملاقات با مقامات عالی‌رتبه این کشور، محورها و موضوعات مهمی نظیر کنترل تسلیحات، مبارزه با تروریسم، پروژه‌های مدیریت مرزها، کاهش ریسک بلایای طبیعی، حکمرانی خوب، قاچاق انسان و برابری جنسیتی را مورد بررسی قرار خواهد داد.
رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا همچنین در دوشنبه از آکادمی آموزش کنترل مرزی این سازمان نیز بازدید خواهد کرد. در همین حال باید اشاره داشت سفر رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا به تاجیکستان در حالی صورت می‌گیرد که روز 8 آوریل دوره آموزشی چهار هفته‌ای این سازمان برای 25 نفر از افسران مرزبانی تاجیکستان در منطقه تورسونزاده برگزار شده بود.
ازبکستان نیز مقصد دیگر سفر آن لینده است که بنا بر اطلاعیه منتشر شده از سوی شیرزاد اسداف، دبیر مطبوعاتی نهاد ریاست جمهوری ازبکستان، سفر وی به تاشکند در روزهای 13 و 14 آوریل (امروز و فردا) برنامه‌ریزی شده است.
مقامات ازبکستان سفر رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا به این کشور را نشانه‌ای از تعاملات پویا و رو به رشد این سازمان با ازبکستان عنوان کرده‌اند.
سفر رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا به آسیای مرکزی در حالی صورت می‌گیرد که تنش‌ها بین این سازمان با روسیه در حوزه شوروی سابق طی ماه‌های اخیر به شدت افزایش یافته است.
این سازمان در تحولات پس از انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته در بلاروس حمایت کامل خود را از معترضین ابراز داشته و گفته می‌شود حمایت‌های میدانی قابل توجهی نیز از این نیروها صورت گرفته است.
در همین حال، به رسمیت نشناختن الکساندر لوکاشنکو به عنوان رئیس‌جمهور بلاروس از جمله اقدامات دیگر سازمان امنیت و همکاری اروپا محسوب می‌شود.
در همین حال اکنون نیز که تنش‌ها میان اوکراین و روسیه در خصوص شبه جزیره کریمه در حال افزایش است، این سازمان مجدداً مواضعی را علیه روسیه بیان کرده است.
این تحرکات طی ماه‌های اخیر نگرانی‌هایی را نیز برای کشورهای آسیای مرکزی ایجاد کرده بود. پس از عملکرد سازمان امنیت و همکاری اروپا در قبال بحران اوکراین در سال 2014، بحران سیاسی ارمنستان در سال 2018 و بلاروس در سال 2020، کشورهای آسیای مرکزی نیز نگرانی‌هایی از تسری این رویکرد به این منطقه داشتند.
این نگرانی‌ها زمانی جدی‌تر شد که سازمان امنیت و همکاری اروپا حمایت کامل خود از معترضین را با گزارش ارائه تخلفات گسترده در انتخابات پارلمانی 4 اکتبر اعلام کرد. پس از آن بود که درگیری‌ها در قرقیزستان نیز افزایش یافت و در نهایت منجر به لغو نتایج انتخابات پارلمانی، انحلال دولت و استعفای رئیس‌جمهور شد.
هراس ناشی از تسری این بی‌ثباتی‌ها به کشورهای دیگر، دو جمهوری تاجیکستان و قزاقستان را نیز تهدید می‌کرد. درست یک هفته بعد از انتخابات پارلمانی قرقیزستان در تاریخ 4 اکتبر، انتخابات ریاست جمهوری تاجیکستان در شرایطی شکننده برای تاریخ 11 اکتبر برنامه‌ریزی شده بود.
با این حال این انتخابات بدون حواشی خاصی برگزار شد و بار دیگر امامعلی رحمان به عنوان رئیس‌جمهور این کشور انتخاب شد. با این حال دو ماه بعد از آن نیز برنامه‌ریزی‌های اولیه برای برگزاری انتخابات پارلمانی در قزاقستان انجام شده بود که گفته می‌شود به سبب این نگرانی، به ماه سرد ژانویه منتقل شد.
در انتخابات پارلمانی قزاقستان نیز برخی اعتراضات با محوریت فراخوان مختار آبلیازوف، اپوزیسیون این کشور برگزار شد که وی نیز از جمله پناهندگان سیاسی در اروپا و مورد حمایت سازمان امنیت و همکاری اروپا است.
این سازمان همچنین در حوزه حقوق بشر گزارش‌های متعددی را علیه کشورهای آسیای مرکزی طی سال‌های اخیر منتشر کرده است.
اکنون به نظر می رسد که سفر آن لینده به 4 کشور آسیای مرکزی و دیدار مجازی با یک کشور به عنوان رئیس سازمان امنیت و همکاری اروپا نشان از تغییر رویکرد این سازمان پس از تثبیت وضعیت این کشورها در سال 2020 دارد.
شرایطی که در نتیجه پیامدهای اقتصادی و اجتماعی ناشی از شیوع بیماری کرونا در حالت شکننده‌ای قرار داشت و مستعد تغییرات سیاسی و اجتماعی بود.
نوعی دلجویی و اظهار رفع نگرانی‌ها با تاکید بر همکاری در حوزه منافع مشترک و احتمالاً ارائه وعده‌های کمک‌های خارجی و توسعه مبادلات اقتصادی در صورت اعمال تدریجی اصلاحات، محورهایی است که احتمالاً در این سفر مورد تاکید قرار خواهد گرفت.
انتهای پیام/
