آیا اصفهان ناصرخسروی دارویی دارد؟!/ قصه پر غصه تهیه دارو و امنیت درمانی بیماران + فیلم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از  اصفهان ، از زمان شیوع ویروس کرونا در جهان یکی از دعاها و آرزوهایی که مردمان برای یکدیگر می‌کنند آرزوی صحت و سلامتی است به طوری که سلامتی اکنون بیش از همیشه یک نعمت مهم و یک موهبت از طرف پروردگار محسوب می‌شود اما ویروس کرونا و شیوع جهانی آن بار دیگر به ما این نعمت بزرگ را یادآوری کرد.

فارغ از تمام مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی که به دلیل شیوع این ویروس منحوس تحت الشعاع قرار گرفتند، مسئله سلامتی و حفاظت از جان انسان‌ها پررنگ‌تر از همیشه در اولویت جامعه و متخصصان قرار گرفته و حالا کرونا بیش از یک سال است که در جهان ما جا خوش کرده و تلاش‌ها برای مبارزه مسلحانه تکنولوژی دارویی با این ویروس ادامه دارد.

اما موضوع گزارش ویروس کرونا نیست بلکه چالش‌ها و دغدغه‌های همیشگی حوزه سلامت بوده که شیوع ویروس کرونا و اولویت قرار گرفتن درمان این ویروس سبب شده افراد درگیر با بیماری‌های خاص و زمینه‌ای زیر سایه سنگین کرونا با مشکلات متعددی نظیر تامین دارو دست و پنجه نرم کند.

  وزیر می‌گوید دارو هست، مردم می‌گویند نیست!  

چند هفته گذشته بود زمانی که برای تهیه دارو به داروخانه مراجعه کردم با پدری که برای تهیه داروی بیماری آسم پسر خردسالش مراجعه کرده بود، مواجه شدم، صورتی خسته و درمانده و صدایی شاکی از نبود دارو! طبق گفته او بیش از بیست داروخانه را برای تهیه دارو جستجو کرده بود اما متاسفانه تنها با جواب اینکه "دارو نیست" روبرو شده و در نهایت بعد از پیگیری متوجه شدم که مجبور به تهیه دارو از بازار آزاد با قیمت سرسام آور و آن هم دارویی که به قول دلالان بازار داروی دست سوم بوده، شده است.

همین یک پاراگراف و وصف حال این پدر که صحبت‌های بسیار دردناکی را برای تهیه داروی پسرش بیان کرده سبب شد که به سراغ داروخانه‌ها و متصدیان امر این موضوع برویم که متوجه شدیم این غصه سر دراز دارد! همانطوری که در آرشیو رسانه‌ها نیز موجود است، وزیر بهداشت چندی پیش اعلام کرد که "ما در کشور مشکلی در تولید دارو نداریم" همچنین سعید نمکی اعلام کرده بود که "در حال حاضر وضعیت دارو خوب است و ما هیچ گونه کسری در رابطه با تولید دارو نداریم و در ارتباط با داروهای ساخته شده که از خارج وارد کشور می‌شوند ما خوشبختانه کمبود قابل توجهی در کشور نداریم. " اما وقتی پای درد و دل مردم می‌نشینیم روی دیگر سکه و مشکلات آنها برای تامین و تهیه دارو و قیمت‌های سرسام آور دارو در برخی داروخانه‌ها و بازار آزاد نمایان می‌شود.

نکته مهم دیگر در این مسیر تشدید آلودگی هوا، گرد و خاک بهار، خشکی رودخانه زاینده‌رود و مسئله استفاده از مازوت در کارخانه‌های صنعتی بوده که سبب شده تعداد مراجعه‌کنندگان بیماری‌های ریوی و تنفسی برای تهیه دارو به داروخانه‌ها بیشتر شود اما تهیه دارو یک کلاف سردرگم برای بیماران است.

 بیماران خاص پاسوز کرونا شدند 

رضا محبی پزشک یکی از داروخانه‌های اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم با ابراز خرسندی از پیگیری این خبرگزاری برای رسیدگی به مسئله کمبود دارو می‌گوید: از زمان شیوع ویروس کرونا تا کنون یک سری از داروهای خاص در داروخانه کمیاب شده، داروهایی هستند که بیماران ریوی استفاده می‌کنند اما در حال حاضر برای درمان کرونا هم تجویز می‌شود اما این داروها اکنون نه بدست بیماران کرونایی می‌رسد و نه بدست بیماران ریوی، داروهایی مانند سروفلو در داروخانه‌ها موجود نیست اما در بازار آزاد می‌توان با قیمت چند برابر از قیمت داروخانه پیدا کرد.

وی افزود: اسپری کی پی تیوا (kp-tiova) و اسپری‌ها و کپسول‌های استنشاقی برای کسانی که مشکلات تنفسی، آسم و ریوی نیز اکنون در داروخانه‌ها کم‌یاب شده است به طوری که بیماران درگیر با بیمارهای ریوی و تنفسی پاسوز کسانی شدند که مشکل کرونا دارند و این بیماران مجبور به تاخیر در روند درمان یا تهیه دارو از بازار آزاد با قیمت بالا شدند که این مهم نیاز به یک سیستم نظارتی قوی دارد.

این پزشک با بیان اینکه کسانی که بیماری روماتولوژی دارند، باید داروهایی مانند کلرولین و هیدروکسی کلرولین مصرف کنند، گفت: اما اکنون شایعه شده که داروهایی شبیه به این دارو و قرص هیدورکسی کلرولین برای بهبود کرونا خوب است، این قرص ورقی 6800 تومان در داروخانه بوده اما در بازار آزاد یک ورقه 10 تایی از این قرص صد هزار تومان به فروش می‌رسد.

محبی با اشاره به کم شدن موجودی این دارو و داروهای مشابه و تخصصی در داروخانه‌ها تصریح کرد: وقتی با شرکت‌ها برای تهیه دارو صحبت می‌کنیم، می‌گویند که مواد اولیه برای تولید دارو وجود ندارد اما زمانی که مراجعه‌کننده برای تهیه دارو به داروخانه مراجعه می‌کند و می‌گوییم دارو وجود ندارد، فکر می‌کنند که ما از عرضه‌ دارو امتناع می‌کنیم در حالیکه سیستم نظارتی دقیق از تولید تا توزیع دارو در داروخانه‌ها وجود ندارد.

اما این کلاف سر درازی دارد، بلاتکلیفی بیماران درگیر با بیماری‌های خاص مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، ام اس، اوتیسم و بیماری‌های این چنینی علاوه بر غم و درد بیماری خود، زمانی که برای تهیه دارو به داروخانه حتی داروخانه معرفی شده توسط پزشک متخصص خود نیز مراجعه می‌کنند، گویی وارد بازی مافیای بزرگی می‌شوند و از ابتدا تا انتها این بازی بازار بازنده بیمار است.

نبود دارو در داروخانه و دست‌های آشکار و نهان دلالان و اولویت‌های نامفهوم شرکت‌های توزیع کننده دارو برای پخش دارو و سرانجام پیدا شدن دارو در بازار سیاه بدون ضمانت کیفیت و بحث تاریخ تولید و انقضا با قیمت‌های سرسام آور تنها بخشی از هزارتوی مشکلات دارو است.

  فعالیت بی‌دردسر دلالان دارو و مشکل تامین دارو در داروخانه‌ها

این پزشک داروخانه با اشاره به بحث حضور پررنگ و بی‌دردسر دلالان دارو در این بازار حیاتی به خبرنگار تسنیم می‌گوید: اکنون لازم است مسئولان وزارت بهداشت پاسخگوی این موضوع باشند که آیا واقعاً مواد اولیه برای تولید دارو وجود ندارد؟ اکنون بیماران ریوی به داروخانه‌ها مراجعه می‌کنند که دارای پرونده پزشکی و سابقه دریافت دارو هستند اما متاسفانه به دلیل عدم موجودی دارو در داروخانه برای تهیه داروهای خود با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند، این مشکل تنها به بیماران ریوی منتهی نمی‌شود بلکه بیماران دیابتی و بیماران دیگر بیماری‌های خاص نیز با چنین مشکلی مواجه هستند به طور مثال فرد مبتلا به دیابت که مجبور به تزریق انسولین – انسولین لانتوس یا نوروپید، نووامیکس یا لوومیر - به طور مداوم است اکنون برای تهیه آن از داروخانه با مشکل مواجه شده گرچه زمانی که این بیماران به داروخانه مراجعه می کنند ما پیشنهاد می‌دهیم که از پزشک خود بخواهند به دلیل نبود دارو در داروخانه، داروی جایگزینی را برای آنها تجویز کنند.

وی با انتقاد از صحبت وزیر بهداشت مبنی بر عدم وجود مشکل در حوزه دارو گفت: اکنون ما در بسیاری از داروخانه‌ها مشکل تامین دارو داریم من فکر می‌کنم که دولتمردان ما به جای آنکه به فکر رفع مشکل مردم حداقل در حوزه دارو باشند به فکر مسائل دیگری هستند.

محبی با اشاره به فعالیت بی‌دردسر دلالان دارو و نبود نظارت کافی از سوی متصدیان امر در حوزه توزیع دارو گفت: متاسفانه برخی از شرکت های تولید کننده و توزیع کننده دارو به جای عرضه مستقیم دارو به داروخانه آن را به شخص یا دلالان بازار آزاد دارو می‌‌رساند در صورتی که لیاقت مردم شریف ما این نیست که نتواند دارویی را که تولید داخل است و قیمت چندانی در داروخانه ندارد را پیدا بکند و زمانی که این مسئله با متصدیان دانشگاه علوم پزشکی مطرح می‌شود متاسفانه پاسخ قانع کننده و پیشگیرانه برای جلوگیری از فعالیت دلالان دارو داده نمی‌شود.

بحث تأمین دارو و وجود داروهای بیماری‌های خاص در داروخانه‌ها و عدم عرضه یا نبود دارو و پاسخ‌هایی که تکنسین‌های داروخانه به مراجعه کنندگان و بیماران می‌دهد سبب شد که به سراغ مهراد مقدری تکنسین و مسئول فنی یکی دیگر از داروخانه‌های سطح شهر برویم.

مهراد مقدری، تکنسین یکی دیگر از داروخانه های اصفهان در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: شرایط کرونا متاسفانه سبب شده یک سری از داروهای تنفسی که برای درمان بیماری‌های ریوی استفاده می‌شود با کمبود مواجه شود اکنون شرایط بسیار سختی برای مخصوصاً افرادی که بیماری‌های ریوی و تنفسی زمینه‌ای هستند ایجاد شده و داروهای بیماری‌های ریوی و نیز برخی از بیماری‌های خاص در داروخانه‌ها کمیاب شده است.

 چالش امنیت درمانی بیماران برای تهیه دارو 

وی افزود: راهکاری که وزارت بهداشت برای این مسئله در نظر گرفته، این بوده که داروهای مشابه را بومی‌سازی کرده و برخی از این داروها مشابه ایرانی دارد اما مسئله‌ای که در این میان وجود دارد آن است که پزشکان متخصص ما هنوز توجیه نشدند که این داروها مشابه ایرانی دارند و می‌توانند به جای داروهایی که مطلع هستند موجودی آن در داروخانه کم است، داروی جایگزین ایرانی را در نسخه بنویسد. زیرا پزشکان‌متخصص ما اعتقاد و اعتمادی به داروی تولید داخل ندارند و همین مسئله سبب سردرگمی بیماران این حوزه شده است.

مقدری با بیان اینکه باید این مسئله هم برای پزشکان متخصص و هم بیماران شفاف‌سازی شود که مصرف کردن داروی ایرانی بهتر است مصرف نکردن آن و تأخیر در روند درمان است، تصریح کرد: نکته‌ای که در این میان وجود دارد آن است که پزشکان متخصص ما اعتماد و اعتقاد چه داروی ایرانی پیدا بکند و پیش از آنکه مردم از تاثیر گذاری و کیفیت بالای 90 درصدی داروی ایرانی آگاه شوند پزشکان ما اعتماد و اعتقاد پیدا کنند به طور مثال داروهایی بیماری‌های آسم و ریوی تولید داخلی دارند اما مراجعه‌کننده تحت تاثیر و دستور پزشک به دنبال داروی خارجی می‌آید.

وی اضافه کرد: مسئله دیگری که در این زمینه وجود دارد آن است که دارو تولید داخل موجود بوده اما مشکل توزیع در داروخانه‌ها حتی داروخانه‌های منتخب وجود دارد که این مسیر علاوه بر مشکل تامین دارو برای داروخانه را به همراه دارد یک مسیر سردرگم و خسته‌کننده برای بیمار است که به لحاظ تهیه دارو امنیت درمانی ندارد.

این تکنسین داروخانه با بیان اینکه قیمت داروها طی چند ماه گذشته پله پله بالا رفته است به طور مثال داروی پلاویکس که برای درمان بیماری‌های قلبی و عروقی است از 54 هزار تومان به 327 هزار تومان افزایش قیمت داشته و همچنین داروهای دیگر نیز افزایش داشتن و از طرفی وضعیت اقتصادی مراجعه‌کنندگان به داروخانه‌ها تفاوتی نسبت به سال گذشته نداشته است که باید این مسئله نیز روشن شود که که در حوزه قیمت گذاری دارو بیمه‌ها تا چه اندازه پاسخگویی این شرایط هستند.

 دست باز دلالان دارو به دلیل عرضه سوپرمارکتی دارو در داروخانه‌ها 

مقدری با بیان اینکه دلالان در حوزه توزیع دارو دست بسیار بازی دارند گفت: به دلیل عرضه دارو در داروخانه‌ها به شیوه سوپرمارکتی و نبود سیستم نظارتی بر توزیع دارو سبب شده که مشخص نشود که وقتی دارویی وارد داروخانه می‌شود به چند نفر و چگونه توزیع می‌شود؟ و همین مسئله سبب شده که یک نفر به واسطه آشنایی با یک داروخانه مقدار زیادی دارو از داروخانه تهیه و در بازار آزاد اقدام به فروش کند، این مهم در خصوص داروی انسولین کاملاً قابل مشاهده بوده که داروی انسولین لانتوس تولید ایرانی که قیمت کمتر از 35 هزار تومانی دارد در بازار آزاد و توسط دلالان دارو بالای 300 هزار تومان به فروش برسد.

وی با بیان اینکه متاسفانه به جز سیستم TTC که به تازگی راه اندازی شده و صرفاُ برای داروهای دارای اصالت کالا راه اندازی شده، هیچ سیستم نظارت و ردیابی برای رسیدن دارو به دست مصرف کننده حقیقی از کانال داروخانه وجود ندارد و این امر سبب فعالیت پررنگ دلالان دارو شده، گفت: اکنون برخی از داروهایی که در بازار آزاد ارز هم می‌شود دارای کد اصالت هستند به این معنی که دارو از داروخانه تهیه و در بازار آزاد با قیمت بالا عرضه می شود و تا زمانی که سیستم نظارتی بر توزیع دارو در داروخانه ها وجود نداشته باشد بحث فعالیت دلالان دارو و بازار آزاد حل نخواهد شد.

این تکنسین داروخانه با بیان اینکه متاسفانه مشخص نیست سیاستگذاران حوزه دارو عملاً چه چیزی را سیاستگذاری می‌کند برای بیمار یا برای تجار حوزه دارو؟ اگر برای بیمار سیاستگذاری می‌کنند که باید نحوه سیاستگذاری به شکلی باشد که بیمار جز رنج بیماری، مشکل دیگری برای تامین و تهیه دارو نداشته باشد.

ما نیاز داریم که زنجیره عرضه دارو، زنجیره‌ای کارخانه، شرکت بخش، داروخانه و مصرف کننده مشخص شود و یک سیستم نظارتی قدرتمند فعال شود، در حال حاضر داروهایی که نیاز به نسخه پزشک برای عرضه ندارند، کمتر از 300 قلم هستند اما عملا به دلیل شیوع توزیع سوپرمارکتی دارو در داروخانه‌ها و هدف‌گذاری برخی داروخانه‌ها بر فروش، اکثر داروها بدون نسخه توسط افراد تهیه می‌شود.

صحبت‌ از کمبود دارو و مشکلات عدیده موجود در این حوزه سبب شد به سراغ طاهره چنگیز، رئیس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان برویم اما با توجه به صلاحدید نجیمی مسئول روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، دسترسی به طاهره چنگیز برای پاسخگویی به سوالات ارسالی از سوی خبرگزاری تسنیم به مدیر روابط عمومی با محدودیت مواجه شد و مسیر پیگیری از سوی روابط عمومی به سمت معاون غذا و داروی دانشگاه رفت.

 تحریم، مقصر اصلی کمبود دارو ! 

ابوالفضل اصلانی، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی پس از پیگیری‌های چندباره خبرگزاری از طریق روابط عمومی پاسخ‌ مکتوبی را به سوالات خبرنگار تسنیم داده که در پاسخ به نخستین سوال مبنی بر معضل کمبود دارو به ویژه داروهای تخصصی بیماران ریوی و تنفسی، قلبی و عروقی، دیابت، اتیسم، ام اس و ... از کجا نشات می‌گیرد؟ باتوجه به صحبت دکتر نمکی مبنی بر عدم مشکل در داخل کشور برای تولید دارو، آیا این معضل از عدم تولید، یا عدم توزیع درست بوده یا خیر؛ بیان کرده است که «کمبود برخی داروها ناشی از مشکلات مربوط به تحریم‌های ظالمانه رژیم عهد شکن آمریکا است که انتقال ارز و تامین مواد اولیه را با مشکل مواجه کرده و تولید برخی داروها را در شرکت‌های داروسازی ممکن است بصورت موقتی متوقف کند.»

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پاسخ به سوال نقش نظارتی دانشگاه علوم پزشکی برای رسیدن دارو از کارخانه، شرکت های توزیع، داروخانه ها و مصرف کننده حقیقی این داروها به چه صورت است؟ و با توجه به عرضه سوپرمارکت برخی داروها در داروخانه های استان، علوم پزشکی اصفهان چگونه بر رسیدن دارو به دست مصرف کننده حقیقی نظارت می‌کند و از ورود این داروها به بازار سیاه با آزاد پیشگیری می‌کند؟ گفت: توزیع دارو فقط از طریق شرکت‌های پخش مجاز دارو و فقط به داروخانه‌ها امکان پذیر است. خارج از مسیر ذکر شده، غیر قانونی است و در صورت احراز تخلف، توزیع کننده و فروشنده به مراجع قضایی معرفی می‌شوند و زنجیره توزیع رسمی و عدالت در توزیع بصورت مستمر توسط معاونت غذا و دارو پایش می‌شود.

 مردم فروش دارو در بازار سیاه را اطلاع دهند 

وی در خصوص شیوه عملکردی دانشگاه برای کوتاه کردن دست دلالان دارو که به واسطه رابطه و بدون دردسر داروهای خاص را از داروخانه یا شرکت‌ها تهیه و در بازار آزاد با قیمت سرسام‌آور به فروش می‌رسانند، چیست؟ پاسخ داد: در اصفهان با توجه به سهمیه بندی و توزیع داروهای خاص از طریق داروخانه‌های منتخب که زیر نظر مستقیم معاونت غذا و دارو کنترل می‌شود و همچنین با توجه به لزوم ثبت اکثر این داروها در سامانه‌های کشوری TTACو HIX عملا دلال بازی و بازار سیاه سازمان یافته‌ای امکان شکل گرفتن پیدا نکرده است. البته موارد استثنایی ممکن است وجود داشته باشد که در صورت مشاهده شهروندان و اطلاع‌رسانی به این معاونت قطعا پیگیری و برخورد خواهد شد.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان همچنین درباره دلیل عدم نظارت و پیگیری مجدانه دانشگاه علوم پزشکی برای جلوگیری از فعالیت دلالان دارو خاطرنشان کرد: عدم نظارت و پیگیری را به هیچ وجه قبول نداریم، اگر مصادیقی وجود دارد که به اطلاع ما رسیده و اقدام نکرده باشیم را اعلام نموده تا مشخص شود کجا عدم پیگیری بوده است.

برای درک حال بیمارانی که با مشکلات کمبود دارو و نبود آن در سطح شهر اصفهان مواجه هستند، کافی است چند دقیقه‌ای در یکی از داروخانه‌های پرتردد شهر حضور داشته باشی. برای آنکه اجبار از خرید دارو با هر قیمت را درک کنی، کافی است، نگاهی به بیمارانی بیاندازی که مجبورند برای تهیه برخی داروهای مهم، دست به هرکار بزنند تا بیمار خود را از خطرات ناشی از عدم مصرف دارو، مصون نگه دارند.

این گزارش تنها بخشی از مشکلات موجود در حوزه دارو بوده که در گزارش‌های بعدی معضلاتی نظیر بالا رفتن پله‌ای قیمت دارو، موانع عدم اعتماد پزشکان متخصص به داروی ایرانی و راهکار دانشگاه علوم پزشکی برای رفع دغدغه تامین داروی بیماران پیگیری می‌شود.

حال باید دید با توجه به نام‌گذاری امسال بر رفع موانع تولید و با وجود توان بالای تولید دارو در کشور، آیا همت و حمایت راهگشا برای رفع معضل نبود و کمبود دارو در داروخانه‌ها و پایان یافتن غصه بیماران برای تامین دارو تا چه میزان اثرگذار خواهد بود.

 گزارش از زینب کلانتری 

انتهای پیام/163/ ت