گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم- در روزهای گذشته مقامهای دولت ایران ارزیابیهایی درباره روند مذاکرات وین ارائه کردهاند که تا حدی با آنچه مقامهای دولتهای غربی درباره این گفتوگوها مطرح میکنند تفاوت دارد.
به عنوان مثال، حجتالاسلام حسن روحانی، رئیسجمهور ایران چندی پیش گفت: « به عنوان رییس دولت به مردم اعلام میکنم تحریم شکسته شده است و اگر همه با هم متحد باشیم به زودی تحریم برداشته میشود. طرف ما میداند راهی جز بازگشت به تعهدات خود و موافقتنامه برجام ندارد.»
رییس جمهوری با اشاره به مذاکرات وین اظهار کرد: «در زمینه تحریم کاری که مذاکره کنندگان ما در وین انجام دادند کار بزرگی بوده و طرف مقابل اگر به طور کامل به قانون، به تعهدات و به قطعنامه 2231 برگردد به نظر من زود تمام می شود. مذاکرات در چارچوب و حرکت درستی در حال انجام است و مسیر، مسیر درستی است.»
این ارزیابی از رئیسجمهور، از لحاظ سطح خوشبینی با وضعیتی که طرفهای غربی در تلاشند از وضعیت مذاکرات ارائه دهند، تفاوت دارد. مثلاً «جن ساکی»، سخنگوی کاخ سفید درست یک روز بعد از این اظهارات آقای روحانی مذاکرات پیش رو را «طولانی و چالشبرانگیز» توصیف کرد و تلاش کرد توپ را به زمین ایران بیندازد. او گفت: «بازگشت به توافق هستهای، همانطور که میدانید مستلزم این است که ایران برنامه هستهای خودش را به طرز محسوسی به عقب برگرداند.»
دیگر مقامهای کشورهای غربی هم هنگام اظهارنظر درباره گفتوگوهای وین معمولاً از داشتن لحن بسیار خوشبینانه پرهیز میکنند. بیانیه وزارت خارجه فرانسه در روز 21 اردیبهشتماه مبنی بر اینکه راه زیادی تا احیای برجام مانده و لازم است کارهای زیادی در مدت زمانی کوتاه انجام شود را میتوان در همین راستا ارزیابی کرد.
مثال دیگر در این راستا گفتوگوی چند دیپلمات ارشد سه کشور اروپایی با خبرگزاری رویترز و اظهارنظر آنها در این خصوص است که به هیچ وجه نمیتوان موفقیت مذاکرات وین برای احیای برجام را تضمینشده قلمداد کرد.
صرفنظر از اینکه اظهارات علنی کدام یک از دو طرف (ایران یا طرفهای غربی) از وضعیت مذاکرات به واقعیت نزدیکتر است به نظر میرسد در مقطع کنونی که گفتوگوها احتمالاً به حساسٰترین و دشوارترین مرحله و بر سر پیچیدهترین موضوعات رسیده، طرف غربی آگاهانه در تلاش برای نوعی فضاسازی جهت مدیریت برداشت طرف ایرانی و گرفتن حداکثر امتیازات ممکن از گفتوگوها است.
آنچه دیپلماتهای کشورهای غربی در بین خطوط اظهارات علنیشان هنگام ارائه ارزیابی درباره مذاکرات وین به دنبال القای آن هستند این است که گفتوگوها به موانعی برخورد کردهاند که عبور از آن با نشان دادن نرمش از سوی مذاکرهکنندگان ایران امکانپذیر خواهد بود. القای چنین برداشتی، تیم ایران را از آن جهت که مبادا نزد افکار عمومی مقصر شکست مذاکرات قلمداد شود، تحت فشار قرار میدهد و از همین طریق فضای مانور را برای دیپلماتهای غربی گستردهتر میکند.
در چنین شرایطی، پمپاژ امیدوارهای کاذب از سوی مقامهای ایران درباره اینکه رفع تحریمها محقق شده و یا هر گونه تعجیل در به سرانجام رسیدن مذاکرات و اعتماد به قول طرف مقابل درباره رفع تحریمها قبل از راستیآزمایی دقیق آن، بازی کردن در زمین بازی طرف غربی و بستن دست دیپلماتهای خودی است.
ناگفته پیدا است ترسیم فضای امیدواریهای کاذب از مذاکرات طرف مقابل را هم به این نتیجه خواهد رساند که ایران به وضعیتی شبیه رفع کاغذی تحریمها که در دوران باراک اوباما صورت گرفت رضایت دارد و نیازی به حرکتی اضافی برای جلب رضایت طرف ایرانی وجود ندارد.
نکته اساسی آن است که برای ایران «نتیجه» مهمتر از «زمان» است. همه مردم و مسئولین منتظر لغو تحریمها هستند و این لغو تحریمها هرچه زودتر انجام شود، بهتر است، اما تجربه نحوه رفع تحریم در دوران ریاستجمهوری باراک اوباما نشان میدهد چنانچه در مرحله مذاکرات محکمکاریهای لازم صورت نگیرد نه تنها مشکل تحریمها برطرف نمیشود، بلکه دستیابی به لغو تحریمها در قالب برجام ناممکن میشود.
همانطور که کارشناسان بر اساس تجربه رفع تحریمها در گذشته بارها تأکید کردهاند دولت ایالات متحده از ابزارهای حقوقی مختلفی برخوردار است که میتواند حین ادعای رفع تحریم، ریسک همکاری اقتصادی با ایران را افزایش داده و مانع از بهرهمندی ایران از مزایای اقتصادی ناشی از رفع تحریم شود. لذا پیشنهاد کارشناسان این است که علاوه بر پافشاری روی رفع حقوقی تحریم، شرایط انتفاع ایران از رفع تحریمها در قالب شاخصهای عینی و سنجشپذیر مشخص شود تا راه برای بهانهجوییها و مانعتراشیهای طرف آمریکایی سد شود.
مرکز پژوهشهای مجلس و سایر کارشناسان مسائل حقوقی و اقتصادی بارها تأکید کردهاند که راستیآزمایی رفع تحریمها به دستکم 3 تا 6 ماه زمان نیاز دارد و صرفاً به استناد رفع کاغذی تحریمها نمیتوان گفت که طرف آمریکایی به تعهداتش پایبند شده است.
در شرایطی که تمامی تعهدات ایران توسط آژانس بینالمللی انرژی اتمی مورد راستیآزمایی قرار گرفته و به صورت موشکافانه و مورد به مورد گزارش میشوند تأیید رفع تحریمها نیز بایستی به محقق شدن آثار عملی آن و راستیآزمایی دقیق آن توسط ایران منوط شود.
انتهای پیام/