به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، "من آمدهام که روحانی آخرین رئیس جمهور ایران نباشد"، این جمله معروف عبدالناصر همتی نامزد ریاستجمهوری است که در روزهای اخیر در گفتوگوی کلابهاوسیاش در کنایه به رد صلاحیتها و بهزعم خودش فضای غیررقابتی انتخابات اعلام کرد.
اما نکته مهمی که در این جمله وجود دارد و باید از آقای همتی سؤال کرد، اینکه؛ «چرا فکر نمیکنید اگر فرضاً رئیس جمهور شوید و این بار بهجای بانک مرکزی، سکان اجرایی کل کشور را بهعهده بگیرید و بخواهید همان سیاستهایی را که در بانک مرکزی اجرا کردید و حاصلش امروز در حوزه تورم، نقدینگی، بورس و بقیه اقتصاد شد آنچه را نباید میشد، ادامه دهید، آیا بعد از 4 سال ایرانی باقی میماند که رئیس جمهور بخواهد؟ اگر مردم ایران به شما رأی ندادند بدانید که نمیخواستند همتی آخرین رئیس جمهور ایران باشد.»
مرور کارنامه 3ساله همتی در بانک مرکزی نشان میدهد که باوجود عملکرد ضعیف، همتی همچنان مدعی است که عملکردش در بانک مرکزی بسیار خوب بوده است و اگر او نبود فروپاشی اقتصاد را داشتیم.
این ادعا درحالی در روزهای اخیر بهدفعات از سوی همتی مطرح میشود که فقط در حوزه نقدینگی، تورم، پایه پولی، نرخ ارز و... در 3 سال اخیر شاهد رشد نجومی و رکوردهای تاریخی بودهایم، بماند که بانک مرکزی دوران همتی چه نقشی در سقوط تاریخی بورس داشت و...!
عبدالناصر همتی 5 مرداد 97 سکان بانک مرکزی را از ولیالله سیف تحویل گرفت و دوره مدیریت او 9 خرداد 1400 رسماً با حکم دولت تمام شد؛ کارنامه او را اگر بر اساس مهمترین وظایف قانونی بانک مرکزی بسنجیم، قضاوت آسانتر میشود.
ثبات مهمترین وظیفه بانک مرکزی در کوتاهمدت است در ثبات قیمتهای داخلی، نرخ تورم در سال 97 تا 99 بهترتیب 31.2 و 41.2 و 36.4 (سال 99 طبق گزارش مرکز آمار) با میانگین 36 درصد است که از میانگین بلندمدت آن بسیار بیشتر است. البته نرخ تورم طبق برآورد مرکز آمار در اردیبهشت ماه 1400 از 41 درصد هم عبور کرده است و برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی معتقدند تورم محاسباتی در بانک مرکزی در فروردین ماه امسال بیش از 50 درصد شده است.
با استناد به آمارهای رسمی، کارشناسان اقتصادی معتقدند که همتی نهتنها رکورددار نرخ تورم در 63 سال اخیر بلکه رکورددار بزرگترین جهش نرخ ارز در 40 سال اخیر است.
در ثبات قیمتهای خارجی، قیمت ارز از 8600 تومان در 5 مرداد 97 به 24600 تومان در 8 خرداد 1400 رسید؛ البته در دوران مدیریت همتی بر بانک مرکزی دلار رکورد 32 هزار تومان را هم ثبت کرده است؛ بنابراین بازار ارز هم از نظر میزان رشد و هم انحراف معیار ارقام بالایی را در بازه زمانی ریاستکلی همتی تجربه کرد.
مقایسه عملکرد همتی با رؤسای قبلی بانک مرکزی نیز نشان میدهد تنها در سال 1399 نرخ ارز با جهش 114درصدی از 14هزار و 903 تومان در انتهای سال 1398 به 31هزار و 856 تومان تا انتهای مهرماه 1397 رسیده که این رشد، بالاترین نرخ رشد سالانه نرخ ارز طی 40 سال اخیر بوده است.
از سال 1357 تا خرداد 1400 بالاترین جهش سالانه نرخ ارز در سالهای 1361، 1373، 1374، 1390، 1391، 1397 و 1399 رخ داده است. جهش نرخ ارز در سال 1361 حدود 46 درصد، جهش سالهای 1373 و 1374 حدود 46 و 53 درصد، جهش سالهای 1390 و 1391 حدود 73 و 68 درصد، جهش سال 1397 حدود 87 درصد و جهش سال 1399 (تا مهرماه) حدود 114 درصد بوده است، بر این اساس مابقی نوسانات نرخ ارز حتی در دوره جنگ تحمیلی نیز کمتر از دوره ریاست همتی بر بانک مرکزی بوده است.
اما در رشد اقتصادی بهعنوان هدف بلندمدت بانک مرکزی، رشد منفی 5.4 و منفی 6.5 در سالهای 97 و 98 و مثبت 3.2 در نیمه نخست سال 99 میانگین رشد را در دوره او به عدد منفی 3 درصد نزدیک میکند که آمار جالبی نیست.
در سایر متغیرهای مهم پولی، نقدینگی از 1602 هزار میلیارد در ابتدای دوره همتی به 3130 هزار میلیارد در آذر 99 رسید و در زمان حاضر بیش از 3500 هزار میلیارد تومان است یعنی بیش از 118 درصد رشد در کمتر از 3 سال! در واقع نصف نقدینگی موجود در تاریخ اقتصاد ایران حاصل دسترنج رئیسکل بانک مرکزی است.
در حوزه پایه پولی هم 220 هزار میلیارد تومان ابتدای دوره همتی تا پایان آذر 99 به 407 هزار میلیارد رسیده که تقریباً 46 درصد آن در دوره مدیریت رئیسکل فعلی بانک مرکزی بوده است.
با وجود کارنامه ناموفق همتی در بانک مرکزی اما او که اتفاقاً یکی از بانیان وضع موجود است در رقابتهای انتخاباتی بارها مدعی شده است که نهتنها از بانیان وضع موجود نیست بلکه از عوامل تغییر وضع موجود است(!) آنهم با وجود عیان بودن کارنامهاش در بانک مرکزی که اتفاقاً حوزه تخصصیاش است و حداقل انتظار میرفت مانع رشد افسارگسیخته نقدینگی و تورم و... شود.
جالب اما پاسخ همتی به چنین عملکردی است؛ رئیسکل سابق بانک مرکزی که این روزها در تلاش برای اثبات خودش به مردم است تا شانسی در انتخابات ریاستجمهوری داشته باشد، با وجود رشد 114درصدی نرخ ارز، 118درصدی نقدینگی، تورم بالای 40درصدی و سهم مستقیم در ریزش بورس و ضرر 80درصدی سهامداران مدعی شده است اگر او نبود فروپاشی اقتصاد رخ میداد و این همتی بوده که جلوی فروپاشی را گرفته است.
باتوجه به تکرار این مواضع در روزهای اخیر توسط همتی، خبرنگار تسنیم در کلاب هاوس به همتی گفت: آیا اگر دولت را بهدست بگیرید باز هم بهجای ارائه کارنامه روشن خودتان، مدام در مواجهه با بدتر شدن اوضاع خواهید گفت «اگر من نبودم اوضاع از این هم بدتر میشد»؟!!".
همتی در پاسخ گفت: "این عیب همتی نیست، عیب ساختاری اقتصاد کشور است؛ نقدینگی در این سه سال از 27 درصد، 40 درصد شده است؛ میپذیرم! ولی اگر همتی نبود این رشد 70ـ80 درصد میشد نه 40 درصد! همتی توانست کنترل کند، همتی کنار کرونا تحریم هم داشت. درآمد 45میلیاردی بانک مرکزی، 5 میلیارد دلار شد. از رئیسکل بانک مرکزی انتظار دارید معجزه کند؟ البته از معجزه هم بالاتر نیاز است. رئیسکل بانک مرکزی اجازه داد فروپاشی اتفاق بیفتد؟."
ولی موضوع مهم در شرایط فعلی این است که؛ اگر شانس با همتی بود و او رئیس جمهور شد، با توجه به ادامه وضعیت فعلی و تحریم و... چهار سال دیگر چیزی از اقتصاد و کشور باقی میماند که او باز بگوید اگر نبود فروپاشی بود و...
آن هم درحالی که آقای همتی معتقد است بیش از 50 درصد مشکلات فعلی بهدلیل تحریمهاست؟!! بنابراین اگر فرض بگیریم که روال آمریکا در لغو تحریمها مشابه 8 سال دولت روحانی باشد و فقط تیم ایرانی را سرگرم مذاکرات کند و در نهایت عایدیمان از این مذاکرات و توافقها "تقریباً یا دقیقاً هیچ" باشد، در آن زمان اوضاع مردم و اقتصاد چگونه خواهد شد؟ چهکسی مسئول تباه شدن 4 سال دیگر از عمر این مردم خواهد بود؟
با وجود این، البته همتی مدعی شده است که آمده تا روحانی آخرین رئیس جمهور ایران نباشد، حال آنکه نگرانی اصلی اینجاست؛ اگر فرضاً وی رئیس جمهور شود و این بار بهجای بانک مرکزی، سکان اجرایی کل کشور را بهعهده بگیرد و بخواهد همان سیاستهایی را که در بانک مرکزی اجرا کرد و حاصلش امروز در حوزه تورم، نقدینگی، بورس و بقیه اقتصاد شد آنچه نباید میشد، ادامه دهد، آیا بعد از 4 سال ایرانی باقی میماند که رئیس جمهور بخواهد؟
آقای همتی، اگر مردم ایران به شما رأی ندادند بدانید که نمیخواستند همتی آخرین رئیس جمهور ایران باشد.