قرآن در جهان|آیه‌های وحی در سرزمین آشوب/ استقبال گسترده مردم لیبی از حفظ قرآن

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، اکثریت قریب جمعیت کشور لیبی را مسلمانان تشکیل می‌دهند که اعتقاد و ارادت ویژه‌ای نسبت به قرآن کریم دارند، تا آنجا که حفظ بخش‌هایی از آیات قرآن کریم به عنوان یکی از برنامه‌های زندگی مردم این کشور است.

مسلمانان لیبیایی تلاش زیادی برای نهادینه کردن فرهنگ قرآنی در کشور خود داشته‌اند، اما معمر محمد قذافی، مرد جنایتکار و سبک‌مغز و بیدادگری که 42 سال حکومت ظالمانه بر این کشور داشته، تمام همت خود را برای کمرنگ کردن و بلکه محو اسلام و قرآن در جامعه به کار گرفت و با تمام وسایل نظامی به قتل‌عام ملت خود و تخریب کشورش مشغول بود. همه این اوامر باعث شده مردم مسلمان این کشور به منظور برگرداندن کشور به حقیقت عربی و اسلامی خود به پا خیزند و جریان‌های اسلام‌خواهی و آزادی‌خواهی را شکل دهند.

تاریخ ورود اسلام به سرزمین لیبی

دین اسلام در زمان خلیفه دوم، پس از فتح مصر، وارد لیبی شده است. اولین منطقه‏ای که مردمش به دین اسلام مشرف شدند، منطقه شرق این کشور و شهرهای بنغاری و بریقه بوده و بعد از آن دامنه اسلام به شهر طرابلس رسید.

به صورت خلاصه تاریخ فعالیت اسلامی، از سال‏های 21 و 22 هجری قمری آغاز و تا سال 916 هجری قمری ادامه داشته است. در این 9 قرن از زمان فتوحات اسلامی در این منطقه، که شهرهای سه‌گانه لقب گرفته و به طرابلس معروف شده، سپاهیان اسلام بارها مورد هجوم رومی‏ها، که بر این منطقه تسلط داشتند، قرار می‏گرفتند. با وجود این حملات، اسلام در این سرزمین تثبیت شد و به تدریج، اوضاع متشنج مناطق رو به آرامی رفت.

اولین مسجدی که در طرابلس ساخته شد، مرکز گردهمایی علمای دینی، مرکز انتشار احکام و همچنین پایگاه تعلیم، فرهنگ و عبادت به شمار می‏رفت.

مراکز قرآنی

حدود ده هزار مرکز حفظ قرآن کریم در لیبی وجود دارد که بیش از هفتاد هزار دانش‏آموز، دانشجو، طلبه و مردم عادی در آنجا مشغول به فراگیری علوم قرآنی و حفظ آیات کتاب آسمانی هستند.

این مراکز که با حمایت دولت لیبی مشغول به کارند، با حافظان قرآن نیز مانند فارغ‌التحصیلان دانشگاه‏ها رفتار می‏کنند و همان امتیازاتی را که برای فارغ‌التحصیل دانشگاهی قائل هستند، همان امتیازات را برای حافظ قرآن در نظر می‌گیرند.

جالب است که طبق آمار غیررسمی این مراکز، اکثر مردم لیبی بخش بیشتری از قرآن را حفظ می‌کنند.

همچنین دولت لیبی به حفظ قرآن توجه ویژه‌ای دارد و هر کسی که قرآن حفظ می‌کند، امکان ندارد که مدرک دانشگاهی به او ندهند و حداقل این فرد اجازه تحصیل در دانشگاه را به دست می‌آورد. در عین حال از اولویت‌های پذیرش کارمند در این کشور، حافظ قرآن بودن است.

لازم به توضیح است که لیبی تاکنون حدود ده بار رتبه اول را در میان 86 کشور در مسابقه بین‌المللی حفظ قرآن کریم امارات که هرساله در ماه رمضان برگزار می‌شود، به دست آورده است.

تبلیغات قرآنی

از زمان پیروزی اسلام در لیبی، تبلیغات قرآنی در سراسر کشور آغاز شد و به مرور زمان، اجرای احکام اسلامی قوت گرفت و به تمام این سرزمین نفوذ پیدا کرد؛ به شکلی که اکنون، اکثریت قریب مردم لیبی مسلمان هستند و به جرئت می‌توان گفت که دین دیگری به جز اسلام در این سرزمین وجود ندارد.

به منظور گسترش فعالیت‌های قرآنی در این کشور، یکی از مهم‏ترین و زیباترین مدارس آموزشی در لیبی در عصر قدیم ساخته شد. مدرسه اسلامی المنتصریه به دست یکی از عالمان اسلامی به نام «ابی‌محمد عبدالحمید بن ابی البرکات بن ابی الدنیا» در سال‏های 655 تا 658 هجری قمری ساخته شده که به سبک زیبا و معماری سنتی، نزدیک طاق رومانی بنا شده است.

در دوره حاضر نیز مراکز قرآنی و اسلامی متعددی با برنامه‌های آموزش قرآنی و آشنایی با مفاهیم و تفسیر آیات قرآن کریم و به سبک جدید و پیشرفته ساخته شده‏اند. علاوه بر این‌ها، تعدادی از دانشکده‏های مستقل و آموزش عالی نیز در این کشور به تدریس علوم قرآنی و اصول اسلامی مشغول هستند.

نمایشگاه قرآن کریم در طرابلس

تا پیش از شیوع ویروس کرونا، نمایشگاه قرآن کریم تقریباً هر سال در کشور لیبی برگزار می‌شد. در این نمایشگاه قرآن کریم که در ماه مبارک رمضان در طرابلس پایتخت لیبی برگزار می‌شد، آثار مختلف فرهنگی و هنری در زمینه علوم و معارف قرآنی به نمایش گذاشته شد.

همچنین در این نمایشگاه صدها قرآن با خطوط و اندازه‌های مختلف و با دست‌نوشته‌های متعدد از لیبی و خارج از آن در معرض دید قرار می‌گرفت.

غرفه ویژه نسخه‌های خطی قرآن با ارائه آثاری از داخل و خارج لیبی همچون قرآن طلایی 500 کیلویی، غرفه ویژه نرم‌افزارهای قرآنی دیداری و شنیداری و غرفه نگهداری از قرآن‌ از بخش‌های مختلف نمایشگاه مذکور بود.

همچنین در این نمایشگاه قرآن شام، بزرگ‌ترین قرآن جهان که توسط 58 خطاط بزرگ جهان ازجمله «ابراهیم المصراتی» از هنرمندان لیبی نگاشته‌ شده است، در معرض دید عموم قرار ‌گرفت.

مسابقات حفظ و تجوید

یکی از زمینه‌های فعالیت‌های قرآنی در کشور لیبی، برگزاری رقابت‌های حفظ و تجوید قرآن کریم است. نمونه این رقابت‌های نیز مسابقات بین‌المللی حفظ و تجوید قرآن کریم جایزه «الفاتح» لیبی است که حدود ده سال است به طور مرتب در طرابلس، پایتخت این کشور، برگزار می‌شود.

این مسابقات به همت اداره کل اوقاف و امور زکات لیبی و با مشارکت بیش از یک صد حافظ و قاری قرآن از 55 کشور جهان در طرابلس برگزار می‌شود. در این رقابت‌ها تعدادی از علما و اندیشمندان و نیز داوران کارشناس قرآنی از لیبی و کشورهای مختلف جهان حضور دارند.

این رقابت‌ها در دو رشته حفظ و تجوید و در دو مقطع زمانی صبح و شب برگزار شده و کمیته داوران این رقابت‌ها متشکل از معاون دبیرکل ستاد مردمی اداره کل اوقاف و امور زکات لیبی و اندیشمندانی از کشورهای ایران، فلسطین، مراکش و اندونزی است.

همچنین در حاشیه این رقابت‌ها، مبلغان دینی با حضور در مساجد طرابلس، سخنرانی‌های دینی ارائه می‌دهند و در همایش‌ها و میزگردهایی که در حاشیه رقابت‌های بین‌المللی قرآن کریم لیبی برگزار می‌شود، مشارکت دارند.

کم‌رنگ شدن قرآن کریم در قانون لیبی

در حالی که اکثریت ساکنان کشور لیبی را مسلمانان تشکیل می‌دهند، مسئولان این کشور در دوران حکومت قذافی، بررسی پیش‌نویس قانون اساسی جدید با هدف کنار گذاشتن قرآن به‌ عنوان منبع اصلی آن و جایگزین ‌کردن قوانین دموکراتیک غربی را آغاز‌ کرده بودند.

جالب اینکه سیف‌الاسلام قذافی فرزند ارشد معمر قذافی، رهبر لیبی، به ‌عنوان مسئول اصلی بازنگری در قانون اساسی لیبی انتخاب ‌شد و تعدادی از کارشناسان اروپایی و آمریکایی هم با او در این زمینه همکاری داشتند.

مبنای قانون اساسی لیبی از سال 1977 میلادی تا آن زمان قرآن کریم و برخی مطالب دو کتاب «نظریه جهانی سوم» و «کتاب سبز» که هر دو نوشته معمر قذافی هستند، بود.

رادیو قرآن

مسلمانان لیبیایی به منظور گسترش فرهنگ قرآنی در این کشور، یکی از امواج رادیویی را با عنوان «رادیو قرآن» به موضوعات و معارف قرآنی اختصاص داده‌اند.

برنامه‌های رادیو قرآن شهر بنغازی لیبی بر روی موج 102.4 پخش می‌شد که در پی تصمیم مسئولان رادیویی این شهر، ایستگاه رادیویی جدیدی با نام «رادیو جوان» بر روی این موج راه‌اندازی شد.

در همین راستا، مهندسان فنی رادیو جوان طرابلس اعلام کردند: مسئولان رادیو جوان طرابلس در نظر داشتند، شعبه جدید این رادیو را در شهر بنغازی بر روی موج 88.8 راه‌اندازی کنند که مسئولان ایستگاه رادیویی بنغازی در کمال ناباوری، رادیو قرآن این شهر را تعطیل و رادیو جوان را بر روی همین موج تأسیس کردند.

در واکنش به این اقدام، تعدادی از شهروندان بنغازی در اعتراض به تعطیلی رادیو قرآن این شهر اعلام کردند: مسئولان رادیویی بنغازی باید این مسئله را درک کنند که رادیو قرآن این شهر دارای مخاطبان زیادی در سراسر لیبی بوده و بیشتر این مخاطبان را قشر جوان جامعه تشکیل می‌دهند.

شهروندان بنغازی همچنین اعلام کردند که رادیو قرآن این شهر، تأثیر زیادی در موفقیت قرآن‌پژوهان و حافظان قرآن لیبی در مسابقات قرآنی منطقه‌ای و بین‌المللی داشته است که نمونه بارز آن کسب مقام نخست توسط بانوی حافظ قرآن بنغازی در مسابقات قرآنی کشورهای اسلامی است.

نمایشگاه‌های نسخ خطی قرآن

نمایشگاه نسخه‌های خطی قرآن به منظور اهتمام به میراث اسلامی و تأکید بر حفظ نسخ خطی نادر، هرازگاهی در این کشور برگزار می‌شود.

شورای جهانی دعوت به اسلام، با همکاری مرکز تحقیقات تاریخی و وزارت فرهنگ و اطلاع‌رسانی لیبی و دانشگاه علوم اسلامی این کشور، نمایشگاه نسخه‌های خطی قرآن کریم را در این کشور برگزار می‌کند.

این نمایشگاه که عموماً در فصل زمستان برگزار می‌شود، شامل بیش از 165 قرآن و دست‌نوشته‌های قدیمی و نادر خطی است که 119 جلد نسخه‌های قدیمی قرآن و دست‌نوشته و بقیه اسناد و دست‌نوشته‌های تاریخی و اسلامی هستند.

در حاشیه این نمایشگاه‌ها، همایش‌های گوناگونی نیز در راستای اهتمام به میراث اسلامی و چگونگی نگهداری از دست‌نوشته‌های قدیمی برگزار می‌شود.

انتهای پیام/