کوچ؛ آئین سنتی بین دامداران مازندرانی + فیلم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از آمل، هر ساله به فصل بهار می رسند، برنامه می چینند، به هم قطاران خود می گویند که آماده شوند تا آئین دیرینه و سنتی آبا و اجدادی خود را به جا بیاورند.

تمام هم و غم شان را برای برپایی این میراث کهن می گذارند و با رایزنی های از قبل انجام شده با منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران، کوچ را پس از 6 ماه در قشلاقات و روستاهای این استان به سوی ییلاقات مازندران آن هم از 15 اردیبهشت آغاز می کنند.

تمام دام های خود را آماده برای کوچ می کنند و آنچه برای شش ماه زندگی بار بر قاطر و اسب ها می کنند تا در مناطق تعیین شده از سوی منابع طبیعی استان ساکن شوند.

صبح زود همراه یکی از طائفه کوچ بخش لاریجان آمل، منطقه نمارستاق، مرتع آبخیزداری کوهره استان مازندران شدیم تا از نحوه این آئین دیرینه سنتی استان مطلع شویم.

هی هی چوپانان در پی گوسفندان در دل طبیعت چون آوازی خوش آهنگ سر می دهد و سگ های گله چون نگهبانان وظیفه شناس به دنبال گوسفندان می دوند تا منظم و مرتب به سمت مراتع خیز بردارند.

با حرکت دامداران به منطقه کوهستانی کوهره معروف به دریوک نمارستاق در مسیر خودروهای سواری و باری را می بینید که در آخرین نقطه مسیر جاده ای متوقف شده اند و با مشاهده آن خودروهای باری بر پشت آنها بره های کوچک و تازه متولد شده گوسفندان را می بینید.

به گفته یکی از صاحبان دام این بره ها منتظر آمدن گروه دامی خود هستند تا یک سنت دیرینه دیگر استان به نام "ماروره" را انجام دهند.

و این آئین یعنی بره ها پس از جداسازی در قشلاق و حمل با خودروهای باری نیسان در قسمتی از آغاز کوچ ییلاقات به سمت مادران شان رهاسازی می کنند تا پس شیرخوردن همراه گله به سمت مراتع شوند.

در آن منطقه پایانی مسیر جاده ای تجمعی از اسب و قاطر را دیدیم که ماموریت شان حمل بار و بندل شش ماهه دامداران کوچ را است و پس از بار بستن مایحتاج صاحبان کوچ به سمت جاده مال رو راهی شدند.

همه دام های نمارستاق همزمان به سمت صخره ها و کوهپایه های سرسبز بهاری البرز به سمت منطقه خوش آب و هوا و دشت وسیع دریوک  حرکت می کنند و پس از سه ساعت پیمودن از آنها به آن منطقه معروف بین دامداران و کوهنوردان می رسند.

و ما نیز از دل کوه و جاده مال رو حرکت می کنیم تا به منطقه دریوک برسیم، حرکتی که در دل کوهستان، مخالف رودخانه خروشان بوده و تا به آن دشت وسیع برسیم، رودخانه پرآب به چشم می آمد.

سه ساعت طی کردیم تا رسیدیم به کوهره و مشاهده دسته دسته گوسفندانی که از چهار طرف کوه به سمت این منطقه وسیع در حرکت بودند.
دام های منظمی که پشت هم و در میان چمن های تازه و بلند دریوک قرار گرفتند، دشتی وسیع که طبق ثبت منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران به 100 هکتار می رسد و ما برای رسیدن به این دشت با اسب از میان رودخانه گوارا و خروشان که یکی از شاخه های متصل به رودخانه معروف هراز است، عبور کردیم.

اسب ها و قاطرهایی که پیش از حرکت ما به این منطقه راه افتاده بودند، رسیدند و آن مایحتاج دامداران و چوپانان را در آنجا بر زمین گذاشتند، بارهایی که با برپایی چادرهای مشکی، خاکی و قهوه ای محکم و بادوام جابه جا شدند تا شش ماه از فصل کوچ در این منطقه کوهستانی مورد استفاده قرار گیرد، فصلی که به گفته یکی از صاحبان کوچ در برخی روزها از این فصل گرما بارش تگرگ می بارد.

برای اطلاعات بیشتر از این آئین دیرینه سنتی با روح الله صفایی رئیس مرتع داران آمل که از ابتدای این سفر یک روزه ما را همراهی کرد، گفت وگو کردیم:

برگزاری منظم کوچ دامداران همزمان در سراسر ییلاقات مازندران

وی با بیان اینکه آئین کوچ در سه مرحله از فصل سال برگزار می شود، بیان کرد: فصل بهارانه، تابستانه و پاییزه که فصل بهارانه به پایان رسیده و تابستان از اواخر خردادماه در مراتع ییلاقی نمارستاق لاریجان آغاز شد.

صفایی افزود: کوچ بهارانه و تابستانه به مدت دو ماه و نیم آن هم بستگی به بودن علف ها و ضوابط، مقررات دریافت پروانه از سوی منابع طبیعی انجام می شود.

وی با اشاره به اینکه اکنون دامداران در منطقه دریوک به مدت ده الی پانزده روز اتراق می کنند و پس از آن به منطقه بالاتر یعنی امزنه چال کوچ می کنند، گفت: این کوچ و استفاده از مراتع طبق مقررات تا کوچ پاییزه انجام و پس از آن و پایان کوچ با دام هایشان به منطقه قشلاق بر می گردند.

رئیس اتحادیه مرتع داران آمل با بیان اینکه چنین آئینی در تمام ییلاقات بین دامداران برگزار می شود، تصریح کرد: این آئین با سه مرحله از کوچ بهارانه، تابستانه و پاییزه با حال و هوای خاص و با رعایت اصول و ضوابط خاص در همه جای استان انجام می شود.

و ما پس از آمدن کامل گله های گوسفند به همراه چوپانان و صاحبان دام، منطقه سرسبز و وسیع دریوک

نمارستاق را با آن آبشار زیبا و خنک کوهره به سمت آمل ترک می کنیم و بار دیگر از میان رودخانه خروشان می گذریم با این تفکر که با وجود چنین آئین دیرینه سنتی هر ساله شاهد ازدیاد دام های استان خواهیم بود اگر از تخریب مراتع آبخیزداری مازندران جلوگیری به عمل آید و دام‌هایمان با بهره مندی از علف های تازه و مرتفع ما را به خودکفایی محصولات دامی برسانند.

انتهای پیام/ ع