به گزارش خبرگزاری تسنیم «پرونده معجزه آبخیزداری»؛ در دهه های اخیر دانشمندان برای پاسخگویی به نیازهای آبی ناشی از رشد جمعیت و تقاضای روز افزون مواد غذایی و توسعه کشاورزی، همواره در فکر بهبود چگونگی استفاده از منابع موجود و بهره گیری از منابع جدید بوده اند. یکی از این شیوه ها، استحصال و جمع آوری آب از طریق مه و شبنم است. در سال های اخیر پژوهشگران با استفاده از قوانین ساده فیزیکی موفق به جمع آوری مه و رطوبت بالای هوا و تبدیل آنها به آب شیرین و گوارا شده اند.
** تاریخچه استحصال آب از طریق مه و شبنم
ایده استحصال آب از رطوبت موجود در هوا از قرن ها پیش، شاید از آغاز زراعت و کشاورزی، ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. مشاهده گیاهانی که به طور طبیعی، رطوبت هوا را به صورت شبنم بر روی برگ های خود ظاهر می کردند و یا در زمان مه های غلیظ، باریکه ای از جریان آب بر روی تنه آنها قابل مشاهده بود امکانپذیری تهیه آب از مه و هوای مرطوب را در اذهان قوت می بخشید.
ریشه استحصال آب از مه و شبنم به قوم «نبط» به بابلیان باز می گردد و زبان نبطی آنها شاخه ای از زبان آرامی است. این قوم در منطقه ای کویری به سر می برده اند و به آب که عنصر حیات است، برای کشاورزی دسترسی نداشته اند. از این رو شیوه ای در پیش گرفتند تا بر خشکی و بی آبی کویر فایق آیند و آن استفاده از شبنم به منظور آبیاری کشت و زرعشان بود. خلاصه روش کار چنان است که ابن وحشیه در کتاب فلاحه النبطیه نقل کرده است:
«آنان نهال یا بوته ای را در زمین غرس می کردند و هنگام غرس بدان آب می دادند. سپس سنگ ها و کلوخ های نسبتا سختی که آب را جذب نمی کنند توده وار گرداگرد نهال قرار می دادند و در طول شب که شبنم بر زمین فرو می نشست از سطح صاف سنگ و کلوخ می لغزید و با فرو رفتن در دل خاک، پیرامون ریشه درخت جمع می شد و ریشه آن را می مکید و جذب می کرد.»
** کشورهای پیشتاز در استحصال آب از مه و شبنم
در حال حاضر کشورهای مختلفی در جهان از جمله شیلی، پرو و عمان از این طرح در سطح وسیعی برای تولید منابع آبی جدید استفاده می کنند. برای مثال از دو درخت زیتون کوچک مجاور هم در ناحیه ظفار در عمان به طور متوسط مقدار آب حاصله برابر 860 لیتر در روز به طور متوسط برای یک دوره 79 روزه در سال 1989 و 580 لیتر در روز در یک دوره زمانی 83 روزه در سال 1990 به صورت قطره ای چکیده شد.
** اشکورات؛ پایلوت پروژه استحصال آب از مه در ایران
در شرایط آب و هوایی ایران نیز استحصال آب از مه و شبنم امکانپذیر است. آستارا با 220 روز و جزیره کیش با 213 روز همراه با مه بیشتر طول فصل مه را دارا می باشند که می توانند پروژه جمع آوری آب از مه در این شهرها بخوبی انجام شود. با توجه به استعداد مناطق مختلف ایران برای استحصال آب از مه و شبنم، کوشش های خوبی در منطقه اشکورات استان گیلان توسط پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری انجام شده است که رضایت جوامع محلی را به دنبال داشته است و سایر مناطق ایران مثل خوزستان، گیلان، مازندران، هرمزگان و غیره مستعد استحصال آب از مه هستند. از ویژگی های بارز فناوری استحصال آب از مه و شبنم، بومی بودن، ارزان قیمت و دردسترس بودن آن است که لازم است به منظور مقابله با کم آبی و خشکسالی مورد اهتمام مسئولان واقع شود.
از همین پرونده بیشتر بخوانید:
انتهای پیام/