به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، موضوع اقتصاد اسلامی به قدری اهمیت دارد که پیامبر(ص) فرمودهاند: از ده بخش دین اسلام، نه بخش آن مربوط به اقتصاد حلال است؛ بنابراین نمیتوان موضوعات اقتصادی و کسب و کار را در سبک زندگی دینی نادیده گرفت و نسبت به آن بیتوجه بود. چنانکه روزی حلال و کسب درآمد از مسیر حلال و صحیح میتواند زیربنای اخلاقی و زندگی سالم را طرحریزی کند و تضمینی برای سلامت شخصیتی، معنوی و اخلاقی فرد و خانوادهاش باشد. از سوی دیگر، اقتصاد حرام و کسب درآمد از راههای غیراخلاقی و غیرشرعی نهتنها روزی فرد و خانواده او را حرام و ناپاک میکند، بلکه تأثیرات بسیار بدی در سرنوشت انسان خواهد داشت.
بر اساس تأکیدات مکرر دین اسلام در خصوص کسب درآمد حلال این نکته مشخص میشود که نمیتوان از راههای میانبر و توجیهات شخصی اقتصاد اسلامی را نادیده گرفت. چراکه حق و عدل، معیاری محکم و سنجیده هستند که اصول محکمی را بر زندگی اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در ابعاد فردی و اجتماعی حاکم میکنند و با بهانههای شخصی و واهی نمیتوان از آن سرپیچی کرد.
فعالیت اقتصادی پیامبران
شاید عدهای تصور کنند که ائمه معصومین علیهم السلام تنها به ارشاد و هدایت مردم مشغول بودهاند. اما خوب است دقت کنیم که پیغمبر اسلام صلیالله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام در فضاهای اقتصادی نیز فعالیت داشتند.
درواقع وقتی تاریخ انبیاء علیهم السلام و تاریخ صدر اسلام را مرور میکنیم این موضوع مشخص میشود که همه پیامبران و اولیای الهی به فعالیتهای اقتصادی مشغول بودند. از حضرت آدم علیه السلام تا انبیاء و اولیای دیگر، همگی برای کسب درآمد و گذران زندگی خود ناگزیر بودهاند که کار کنند و درآمد و روزی را به دست بیاورند و این سنت الهی در زندگی همه انسانها جاری است.
مقابله حضرت شعیب علیه السلام با فعالیتهای غلط اقتصادی
بعد از هبوط حضرت آدم علیه السلام بر روی زمین، او باید از زمین کسب روزی میکرد و دیگر اوضاع و شرایط مانند بهشت نبود که خوراک و پوشاک برای او و همسرش آماده باشد. بنابراین از همان زمان هبوط، فعالیت کار و تلاش و به دست آوردن رزق و روزی شروع شد.
حتی در دوران حضرت شعیب علیه السلام آن قدر اوضاع اقتصادی پیچیده شده و انواع گناه در آن رخنه کرده بود که آن حضرت به شدت با فعالیتهای اقتصادی نادرست مقابله میکردند، همان گونه که شرح آن در قرآن کریم آمده است. ازجمله آنکه میفرماید: «وَ إِلَى مَدْینَ أَخَاهُمْ شُعَیبًا قَالَ یا قَوْمِ اعْبُدُواْ اللّهَ مَا لَکم مِّنْ إِلَهٍ غَیرُهُ قَدْ جَاءتْکم بَینَةٌ مِّن رَّبِّکمْ فَأَوْفُواْ الْکیلَ وَ الْمِیزَانَ وَ لاَ تَبْخَسُواْ النَّاسَ أَشْیاءهُمْ وَ لاَ تُفْسِدُواْ فِی الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاَحِهَا ذَلِکمْ خَیرٌ لَّکمْ إِن کنتُم مُّؤْمِنِینَ؛ و به سوى مدین، برادرشان شعیب را (فرستادیم) گفت: اى قوم من! خدا را بپرستید که جز او معبودى ندارید. دلیل روشنى از طرف پروردگارتان براى شما آمده است؛ بنا بر این حق پیمانه و وزن را ادا کنید و از اموال مردم چیزى نکاهید و در روى زمین، بعد از آنکه (در پرتو ایمان و دعوت انبیاء) اصلاح شده است، فساد نکنید. این براى شما بهتر است اگر باایمان هستید.»
و در آیه دیگری نیز میفرماید: «وَ إِلَى مَدْینَ أَخَاهُمْ شُعَیبًا قَالَ یا قَوْمِ اعْبُدُواْ اللّهَ مَا لَکم مِّنْ إِلَهٍ غَیرُهُ وَ لاَ تَنقُصُواْ الْمِکیالَ وَالْمِیزَانَ إِنِّی أَرَاکم بِخَیرٍ وَ إِنِّی أَخَافُ عَلَیکمْ عَذَابَ یوْمٍ مُّحِیطٍ؛ و به سوى مدین، برادرشان شعیب را (فرستادیم) گفت: اى قوم من! خدا را پرستش کنید که جز او، معبود دیگرى براى شما نیست. پیمانه و وزن را کم نکنید (و دست به کمفروشى نزنید) من (هماکنون) شما را در نعمت مىبینم (ولى) از عذاب روز فراگیر، بر شما بیمناک هستم.»
تلاش پیامبر صلواتالله علیه و امام علی علیه السلام برای کسب درآمد حلال
در دوران صدر اسلام نیز کشاورزی و دامداری رونق داشت و پیغمبر اسلام و ائمه اطهار علیهم السلام نیز مانند سایر مردم شغلی داشتند و از امرارمعاش میکردند. به عنوان مثال حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام نخل میکاشتند و یا چاه میکندند.
این طور نبود که آن حضرت حتی در دوران خلافت خود، درآمدی از بیتالمال برای خود بردارند، بلکه در کنار رسیدگی به امور مردم، باز هم از زور بازوی خود امرار معاش میکردند. همچنین سایر امامان معصوم علیهم السلام نیز اینگونه بودند. مانند آنکه امام صادق علیه السلام نیز با وجود آنکه شاگردان بسیاری داشتند و به تربیت نسل مسلمان مشغول بودند، اما باز هم از طریق کشاورزی امرارمعاش میکردند. درواقع آن بزرگان الگوی عملی اقتصاد اسلامی بودند که تمام اصول و قواعد اقتصاد در اسلام را رعایت میکردند.
منابع:
- تفسیر نمونه
- تفسیر اطیب البیان
- علل الشرایع
- وسائل الشیعه
انتهای پیام/