به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، یکی از دعاهای قرآنی که مرسوم است برای برطرف شدن مشکلات زندگی خود میخوانیم، آیه مشهور به «أ مّن یُجیب» است. این فراز مربوط به آیه 62 سوره نمل است، آنجا که خداوند میفرماید «أَمَّنْ یُجیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوءَ وَ یَجْعَلُکُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ قَلیلاً ما تَذَکَّرُونَ» یا [کیست] آنکه درمانده را -چون وى را بخواند- اجابت و گرفتارى را برطرف میکند و شما را خلفای این زمین قرار مىدهد؟ آیا معبودى با خداست؟ چه کم پند مىپذیرید.»
جالب است که بدانیم با اندک مروری در کتب ادعیه مأثور (روایی) ما، این فراز از آیه قرآن برای رفع گرفتاری تجویز نشده است بلکه اهل بیتِ وحی، توجه ما را به مسئلهای دیگر که اتفاقاً در ادامه آیه بر آن تصریح شده، توجه دادهاند؛ به این صورت که مصداق بارز مضطرّ در این آیه را امام عصر عجلالله تعالی فرجه معرفی فرمودهاند که خداوند دعای ایشان را در آن زمان که امر ظهور فرا میرسد، به اجابت میرساند. امام باقر در توضیح آیه62 سوره نمل فرمود: این آیه دربارهی قائم نازل شده است. زمانی که خروج کند، عمّامه بر سر مینهد و در مقام، نماز میخواند و به درگاه پروردگار تضرّع میکند، از این رو هرگز شکست نخواهد خورد. نَزَلَتْ فِی الْقَائِمِ إِذَا خَرَجَ تَعَمَّمَ وَ صَلَّی عِنْدَ الْمَقَامِ وَ تَضَرَّعَ إِلَی رَبِّهِ فَلَا تُرَدُّ لَهُ رَایَهًٌْ أَبَداً. (تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة، ص399)
یا در روایتی دیگر فرمود «این آیه دربارهی قائم نازل شده است و جبرئیل بهصورت پرندهی سفیدی بر ناودان کعبه مینشیند؛ نخستین کسی که با او بیعت میکند جبرئیل است. آنگاه 313 نفر با وی بیعت میکنند. هرکس به راه افتاد، به زودی به او میرسد و هرکس به راه نیفتاد، در رختخوابش ناپدید میشود، یعنی از همان جا که خوابیده، ناگهان حرکت میکند. این است معنی گفتهی امیرالمؤمنین که فرمود «آنان در رختخوابشان ناپدید میشوند.» چنانکه خداوند میفرماید: در نیکیها و اعمال خیر بر یکدیگر سبقت جویید، هرجا باشید، خداوند همهی شما را حاضر میکند. (بقره/148). آن حضرت فرمود: «خیرات همان ولایت ما خاندان است». أُنْزِلَتْ فِی الْقَائِمِ و جبْرَئِیلُ عَلَی الْمِیزَابِ فِی صُورَهًِْ طَیْرٍ أَبْیَضَ فَیَکُونُ أَوَّلَ خَلْقٍ یُبَایِعُهُ وَ یُبَایِعُهُ النَّاسُ الثَّلَاثُمِائَهًِْ وَ ثَلَاثَهًَْ عَشَرَ فَمَنْ کَانَ ابْتُلِیَ بِالْمَسِیرِ وَافَی تِلْکَ السَّاعَهًَْ وَ مَنْ لَمْ یُبْتَلَ بِالْمَسِیرِ فُقِدَ عَنْ فِرَاشِهِ وَ هُوَ قَوْلُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ الْمَفْقُودُ عَنْ فُرُشِهِمْ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَاسْتَبِقُوا الْخَیْراتِ أَیْنَ ما تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللهُ جَمِیعاً قَالَ الْخَیْرَاتُ الْوَلَایَهًُْ لَنَا أَهْلَ الْبَیْتِ. (الغیبة للنعمانی، ص314)
همچنین امام صادق این آیه را دربارهی قائم آل محمد معرفی کرده و فرمود به خدا سوگند، مضطرّ اوست، آنگاه که در مقام، دو رکعت نماز بجا آورد و به درگاه خدا دعا کند و خداوند دعای وی را مستجاب کند، بدی را از او دور کند و او را خلیفهی روی زمین قرار میدهد. نَزَلَتْ فِی الْقَائِمِ هُوَ وَ اللَّهِ الْمُضْطَرُّ إِذَا صَلَّی فِی الْمَقَامِ رَکْعَتَیْنِ وَ دَعَا اللَّهَ فَأَجَابَهُ وَ یَکْشِفُ السُّوءَ وَ یَجْعَلُهُ خَلِیفَهًًْ فِی الْأَرْضِ. (تفسیر القمی، ج2، ص129) از این جهت است که این امام بزرگوار در فرازی از دعای ندبه در توصیف امام عصر میفرماید «أَیْنَ الْمُضْطَرُّ الَّذِی یُجَابُ إِذَا دَعَا»؛ یعنی کجاست آن مضطری که وقتی دعا کند، اجابت میشود.
نتیجه اینکه باید نسبت به ادعیهای که در مساجد و تکایا مرسوم است، حساسیت به خرج داد و تنها به ادعیهای اطمینان یافت که ریشه روایی دارند. بدون شک اگر همین فراز از آیه قرآن با حال و هوای ظهور امام عصر (عج) خوانده شود، اثر وضعی آن علاوه بر حس محضریت امام، به بهبود وضعیت زندگی و رفع مشکلات منجر میشود؛ چرا که به تصریح قرآن، ریشه مشکلات زندگی دوری از ذکر و محضریت خداوند و اهل بیت وحی است، آنجا که فرمود «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکاً؛ و هر کس از یاد من دل بگرداند، قطعاً زندگىِ تنگ [و سختى] خواهد داشت» (124 طه)
انتهایپیام/